با هم به بیراهه برویم!

جیپ شهباز سی‌جی 5
یکی از خودروهایی که برای علاقه‌مندان بیراهه‌نوردی در ایران چهره‌ای شناخته شده دارد و در ابتدا برای خدمت در ارتش آمریکا طراحی و ساخته شد سری سی‌جی (CJ) جیپ نام داشت که راننده‌های کهنه‌کار ایرانی آن را با نام جیپ شهباز به‌خاطر می‌آورند.
هرچند شکل و شمایل این خودرو آنقدر هم بزرگ و غول‌آسا نبود که بتوان نام شاسی‌بلند را برایش انتخاب کرد اما محبوبیت این خودرو حتی در ایران به حدی بود که خط مونتاژ آن در ایران و در شرکت جیپ ایران (پارس خودرو) راه‌اندازی شد. نمونه ابتدایی آن در سال 1334/ 1955 و از سوی شرکت کایزر به بازار عرضه شد که در واقع نمونه اصلاح شده جیپ ام 38 (M38) بود؛ خودرویی که کارنامه موفقی برای خود در جنگ آمریکا و کره به‌دست آورده بود. بعدها نسخه سی‌جی5 (CJ5) پا به عرضه رقابت گذاشت و این بار چنان مورد استقبال قرار گرفت که حدود 30 سال تولیدش ادامه یافت و پایش تقریبا به جاده‌های 30 کشور جهان و از جمله ایران باز شد. در حال حاضر هنوز هم تعداد زیادی از این خودروی محبوب را می‌تـوانید در تـــورهای کویر و کوهستان ببینید.

نیسان پاترول
یکی از موفق‌ترین محصولات شرکت نیسان ژاپن به شمار می‌رود که از زمان معرفی در جهان، در کشور ما نیز با استقبال خوبی روبه‌رو شد و به‌عنوان یک شاسی‌بلند قرص و محکم همچنان مورد توجه بسیاری از علاقه‌مندان به این دسته از خودروهاست. گرچه به‌دلیل مصرف زیاد سوخت (به‌ویژه در نمونه چهار در) مقداری از محبوبیت آن کاسته شد، اما تب بیراهه‌نوردی میان جوانان نتوانست باعث حذف آن از دنیای رقابت شاسی‌بلندهای آفرودی شود. پاترول دو در دارای یک موتور 4 سیلندر 8 سوپاپ با حجم 4/2 لیتر است و می‌تواند حداکثر 103 اسب بخار نیرو تولید کند. مدل چهار در آن که ظرفیت سرنشین بیشتری دارد به یک موتور 6 سیلندر و 12 سوپاپ 0/4 لیتری مجهز شده که قدرتی به اندازه 145 اسب بخار دارد. از ویژگی‌های مهم این خودرو استفاده از مواد بسیار بادوام در ساخت بدنه و اتاق آن است که همین مساله به خاطر کم کردن هزینه‌های نگهداری بر محبوبیتش افزوده است.

تویوتا اف‌جی40 لندکروزر
بی‌شک از موفق‌ترین نمونه‌های بیراهه‌نورد است که تاکنون تولید شده است. لندکروزر اف‌جی40 (FJ40) که در ایران به نام تویوتا کالسکه‌ای معروف شده بین سال‌های 1353 تا 1362/ 1974 تا 1983 تولید می‌شد و با وجود این‌که سال‌هاست از تولید آخرین نمونه آن می‌گذرد همچنان شاهد حضور پیروزمندانه آن در جاده‌ها هستیم. این خودروی محبوب که در حال حاضر افتخار پیمایش بیش از چندصد هزار کیلومتر را با خود دارد به موتوری از ساخته‌های شورولت مجهز است که به‌خاطر کوچکی حجم از قدرت و مصرف سوخت مناسبی برخوردار است. فضای داخل کابین این خودرو برای چهار سرنشین بسیار مناسب بوده و در قسمت عقب آن نیز فضای کافی برای قرارگیری بار و تجهیزات در نظر گرفته شده است. از سال 1354/ 1975 این خودرو به ترمز جلودیسکی و از سال 1358/ 1979 نیز به سامانه تهویه مطبوع و سامانه کمکی فرمان مجهز گردید. جالب است بدانید این خودرو در ایران و در خلال جنگ تحمیلی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین وسایل نقلیه، مسؤولیت حمل و نقل سربازان و تجهیزات مورد نیاز جبهه را به‌خوبی بر‌عهده داشت و همچنان تعداد زیادی از آن در اختیار ورزش‌دوستان و علاقه‌مندان به رانندگی در بیراهه‌ها قرار دارد.

لندرور و بعدها پاژن
یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های معرفی شده به بازار که سال‌ها حضور پررنگی نیز در ایران داشت خودرویی شاسی‌بلند با چهره‌ای مکعبی‌شکل بود که هر چند این سال‌ها جای خود را به نمونه جوان‌تر خود به نام پاژن داد اما نمی‌توان جایی در این فهرست برای نمونه اصلی در نظر نگرفت. نمونه فیس‌لیفت شده لندرور با نام پاژن، سر حال و شاداب در جاده‌ها حضور دارد و به‌خاطر بهره‌مندی از قابلیت‌های بیراهه‌نوردی مناسب، نمای داخل کابین سخت و مردانه و بهره‌گیری از حداقل امکانات رفاهی مناسب افرادی است که یک خودروی کاملا مکانیکی کاربردی و بدون تجملات را به خودروی تشریفاتی ترجیح می‌دهند. البته این خودرو آنچنان هم بدون تجهیزات نیست و در نمونه‌های تولیدی اخیر به فرمان هیدرولیک مجهز شده است و به همین سبب رانندگی با آن حس بهتری نسبت به لندرورهای قدیمی به سرنشینانش ارائه خواهد کرد. پاژن یا لندرور فعلی که در دو مدل پیکاپ و کابین‌دار عرضه می‌شود صرفا برای علاقه‌مندان طبیعت و بیراهه‌نوردی مناسب است و برای استفاده‌های روزمره شهری چندان توصیه نمی‌شود.

شورولت کی5 بلیزر
این خودرو که بین سال‌های 1367 تا 1370/ 1988 تا 1991 تولید شد از محبوب‌ترین خودروهای بیراهه‌نورد به حساب می‌آید. کی 5 (K5) با دو موتور بنزینی و دیزلی عرضه می‌شد و در نمونه بنزینی به یک موتور 7/5 لیتری V8 با 210 اسب بخار قدرت و در نمونه دیزلی به یک موتور 2/6 لیتری V8 با قدرت 130 اسب بخار مجهز بود. این خودرو در بین نمونه‌های آفرودی بهترین سامانه تعویض دنده را داشت و به خاطر استفاده از فاصله محوری 7/2 متری قابلیت حمل وسایل زیادی را نیز داشت. در سال 1369/ 1990 این خودرو شاهد به‌روزرسانی چشمگیری در سامانه میل‌لنگ موتور و همچنین بازطراحی در محور عقب بود که به کارایی آن به نحو چشمگیری افزوده شد. در ایران و پس از گذشت سال‌ها همچنان شاهد حضور تعدادی از آنها در برنامه‌های تفریحی و بیابان‌نوردی هستیم.

نیسان رونیز
رونیز که یکی دیگر از محصولات شرکت نیسان است در بین شاسی‌بلندها از محبوبیت زیادی برخوردار است. این خودرو که در سال 1379/ 2000 به بازار عرضه شد همراه یک کابین پنج نفره به یک موتور 4/2 لیتری 4 سیلندر مجهز شده که توان تولید 150 اسب بخار قدرت را دارد و همین مساله سبب شده تا به‌راحتی بتوانیم حدس بزنیم در مسیرهای کوهستانی و پرپیچ و خم از سایر هم‌رده‌های خود توانمندتر است. استفاده از امکانات رفاهی بیشتر در داخل کابین در مقایسه با رقبای دورانش نیز برگ برنده دیگری است تا علاقه‌مندان بیشتری را به سوی خود جلب کند. به همه این موارد اگر تاشو بودن صندلی‌های عقب رونیز را نیز اضافه کنیم درخواهیم یافت که بی‌دلیل نیست این خودرو همچنان پس از گذشت این همه سال از عرضه در بازار همچنان طرفداران فراوانی داشته باشد.

فورد برانکو
یکی دیگر از بزرگان کلاسیک عرصه آفرود که خیلی از جوانان قدیمی علاقه‌مند به بیراهه‌نوردی خاطرات بسیار زیادی با آن دارند فورد برانکو است که اولین بار در سال 1345/ 1966 عرضه شد. این خودرو که در زمان خود از بهترین گزینه‌ها در بین شاسی‌بلندهای سه در به‌شمار می‌رفت فقط برای بازار ایالات متحده عرضه می‌شد. برانکو که به سامانه چهار چرخ متحرک مجهز است، علاوه بر داشتن فاصله 3/2 متری بین دو محور، شعاع گردشی در حدود 3/10 متر دارد که قابلیت‌های بسیار خوبی به آن داده که رانندگی لذت‌بخشی را برای سرنشینانش به ارمغان می‌آورد. برانکو با یک موتور 9/4 لیتری V8 عرضه می‌گردید که از یک گیربکس سه دنده دستی بهره می‌برد. همان‌طور که گفته شد این خودرو مخصوص بازار آمریکا بود، اما شانس داشت که بتواند حضور موفقی در بازار ایران را نیز تجربه کند و هرچند سال‌های زیادی از عرضه آن در ایران گذشته، اما هنوز هم می‌توانید تعدادی از آنها را که همچنان آماده بیراهه‌نوردی هستند در جاده‌ها ببینید.

سانگ یانگ موسو
این خودرو که در اصل از محصولات شرکت دووموتورز کره به حساب می‌آید اولین بار در سال 1372/ 1993 به بازار عرضه شد و پس از مشکلاتی که برای آن شرکت به‌وجود آمد ادامه حیاتش به شرکت سانگ‌یانگ سپرده شد. موسو در کشورهایی مثل ویتنام، چین، روسیه و ایران مونتاژ شد. تولید این خودرو در سال 1382 به ایران رسید و در دو تیپ چهار سیلندر 3/2 لیتری و شش سیلندر 2/3 لیتری و دو جعبه دنده پنج سرعته دستی و چهار سرعته اتوماتیک به علاقه‌مندان ارائه شد. موسو علاوه بر بهره‌گیری از عملکرد آفرودی بسیار خوب، از سامانه تعلیق نرم و مبلمان راحت و مناسبی نیز بهره می‌برد که همه این امکانات به‌خوبی می‌تواند مشکل کمبود قطعاتش را جبران کند.

تویوتا لندکروزر جِی60
این خودروی محبوب که علاوه بر امکانات یک خودروی آفرودی قابلیت‌های یک خودروی خانوادگی را نیز دارد در سال 1359/1980 به بازار عرضه شد و به خاطر داشتن فضای بیشتر در کابین و همچنین امکانات رفاهی مانند سامانه تهویه مطبوع، سواری نرم و بهره‌گیری از سامانه چهار چرخ متحرک جایگاه بسیار خوبی بین مصرف‌کنندگان پیدا کرد. نمونه لندکروزر جی60 (J60) که بخت حضور بسیار پررنگ و موفق در بازار ایران و حتی خدمت‌رسانی به نیروهای نظامی در جنگ ایران و عراق را نیز پیدا کرد به موتور 4 لیتری 6 سیلندر و جعبه دنده 5 سرعته دستی مجهز بود. این خودرو نیروی چسبندگی و تعلیق بسیار بالایی دارد که می‌تواند از شیب‌های بسیار تند به راحتی عبور کند و همچنین از قدرت بسیار بالایی نیز برخوردار است. به گونه‌ای که طبق اعلام سازندگانش می‌تواند بیش از دو تن بار را حمل کند. تویوتا لندکروزر جِی60 این روزها در استان کردستان محبوبیت خیره‌کننده‌ای دارد و علاوه بر خیابان‌ها، بیراهه‌های هیجان‌انگیز این خطه زیبا را می‌پیماید.

جیپ سیمرغ یا چروکی چیف
یکی دیگر از محصولات شرکت جیپ که همانند برادر کوچک‌تر خود توانست جایگاه خوبی در بین مصرف‌کنندگان و به‌ویژه علاقه‌مندان بیراهه‌نوردی به‌دست بیاورد، جیپ سیمرغ بود تا با گنجایش پنج تا هفت سرنشین از محبوب‌ترین خودروهای شاسی‌بلند 50 سال اخیر بازار ایران باشد. طرح اولیه این خودرو در سال 1342/ 1963 عرضه شد که از موتوری بهره می‌برد که 120 اسب بخار قدرت داشت. بعد از حدود ده سال نمونه دیگری از آن که به نام چروکی چیف معروف شد که جایگزین نمونه اولیه شد و با تغییراتی در موتور توانست به قدرت 140 اسب بخار دست پیدا کند. سیمرغ‌هایی که در ایران تولید می‌شدند نیز به همین موتور شش سیلندر همراه با جعبه دنده سه سرعته دستی مجهز بودند. گفته می‌شود این خودرو در طول بیش از 25 سال مونتاژ در ایران و در سه نسل مختلف، بیش از 50 هزار دستگاه فروش داشته است.

محمدرضا نجفی‌شاهکوهی

دانش