موسیقی نواحی دکتر نمی‌خواهد

موسیقی نواحی مظلوم نیست!
متاسفانه طی این سال‌ها آسیب‌های زیادی بر پیکره موسیقی اقوام ایران وارد شده که در مورد هرکدام از آنها نشست‌ها و میزگردهای مختلفی نیز برگزار شده است. البته که در این زمینه اقداماتی هم صورت گرفته که به‌زعم برخی‌ها می‌تواند از مرگ و نابودی موسیقی اقوام ایران پیشگیری کند. جشنواره‌های سراسری، جشنواره‌های منطقه‌ای، برنامه‌های مختلف و متعدد در شهرها و استان‌ها در حمایت از موسیقی اقوام ایرانی برگزار و میلیاردها بودجه هم صرف آن می‌شود، اما همچنان صحبتی از سوی برخی‌ها مطرح می‌شود و آن کلیدواژه تکراری «مظلومیت موسیقی نواحی» است. علی مغازه‌ای به جام‌جم می‌گوید: من اصلا مظلومیت موسیقی اقوام ایران را درک نمی‌کنم. این همه دلسوزی انجام می‌شود اما باز هم به این موسیقی «موسیقی مظلوم» می‌گویند.
ضربه دولت بر پیکر موسیقی اقوام
البته مظلومیت را می‌توان با نمایش چند استاد موسیقی در مناطق مختلف که به سن کهولت رسیده‌اند و توان اجرای موسیقی ندارند، نشان داد؛ هنرمندانی که بسیاری از آنها از برخی حمایت‌های قانونی شهروندی بی‌بهره‌اند. در حالی که این موارد ربطی به مظلومیت موسیقی ندارد، چرا که این حق قانونی هنرمندان است که تحت حمایت‌های مختلف قرار بگیرند، این حق قانونی و ابتدایی هر شهروندی است که دارای حقوق مختلف حمایتی باشد که البته ما اینها را نداریم. «این مجموعه‌ها وظیفه دارند از هنرمندان حمایت کنند. اما دوستان دولتی این حمایت‌ها را عملی نکرده و در ساختار کلان تصمیماتی اتخاذ می‌کنند که فقدان عملکرد خود را با آسیب دیگری پوشش می‌دهد. به زعم من دولت بزرگ‌ترین آسیب را در طول این سال‌ها به موسیقی اقوام وارد کرده است. این دولت است که با سیاستگذاری‌های غلط این موسیقی را به سمت شرایط تخریب و آسیب برد.»
مغازه‌ای به اعطای مدرک دکترا به هنرمندان موسیقی محلی هم انتقاد دارد. «یکی از همین سیاستگذاری‌های غلط، ماجرای اعطای نشان درجه یک هنری به هنرمندان پیشکسوت این عرصه با واژه‌های مختلف است. من همچنان معتقدم اعطای نشان هنری به هنرمندان موسیقی اقوام ایرانی بیشترین صدمه را در ابتدا به خود هنرمند و بعد به موسیقی مناطق وارد می‌کند.»
خیانت به موسیقی اقوام ایران
به گفته علی مغازه‌ای «درجه هنری» فقط یک واژه است زیرا در بسیاری از نقاط کشور برخی هنرمندان آن را به مثابه مدرک دکتری می‌دانند که ماجرا را به یک کورس رقابت تبدیل کرده است. «متأسفانه بسیاری از این هنرمندان هستند که در طول ماه بارها با من تماس می‌گیرند و از من می‌خواهند که پیگیر ماجرای دکترای آنها باشم. من بر این باورم ضعف در عملکردهای برخی‌ها موجب شده که چنین اتفاقات ناگواری برای موسیقی نواحی ایران بیفتد. متأسفانه ما در برخی مواقع شاهد این بوده‌ایم که برخی‌ها آمده‌اند و با صدور بخشنامه و استناد به سیستم ۵۰ سال گذشته به هنرمندان مدرک دکتری داده‌اند.»
این پژوهشگر موسیقی اقوام ایران با انتقاد از اعمال برخی سیاست‌های غلط در حوزه اعطای نشان‌ها و درجه‌های هنری می‌گوید: «من نمی‌توانم در این حوزه و ماجرای اعطای مدرک دکتر‌ی با این بخشنامه‌ها به هنرمندان دیگر دخالت کنم، چون حوزه تخصصی من نیست. اما بارها مشاهده کرده‌ام که این درجه هنری بزرگ‌ترین خیانت به موسیقی اقوام ایران است، زیرا این هنرمندان برای گرفتن چنین مدرک‌هایی خودشان را به هر دری می‌زنند و این مدرک دکتری تبدیل به یک بحران در برخی مناطق شده است.»
الان دکتری لازم دارم!
جالب این‌که این گواهینامه تاثیر مادی چشمگیری بر زندگی بسیاری از این هنرمندان ندارد، اما رقابت برای دریافت این نشان از همان میانسالی آغاز می‌شود. علی مغازه‌ای روایت‌های مختلفی از این ماجرا دارد؛ روایت‌هایی شنیدنی که البته در ذاتش تلخی بزرگی نهفته است. «هنرمندی با بنده تماس می‌گیرد و شکایت از این موضوع می‌کند که چرا فلانی مدرک دکتری گرفته اما من نگرفته‌ام؟ حتی برخی از همین هنرمندان عزیز به این موضوع اعتراض می‌کنند که چرا آنها را «دکتر» خطاب نمی‌کنیم وقتی هم از او می‌پرسیم چرا دوست داری به شما دکتر بگوییم در جواب می‌گوید: «الان در شرایطی هستیم که مدرک دکتری لازم است». حالا از آن طرف اقداماتی که ضرورتاً باید توسط برخی سازمان‌ها و نهادها صورت بگیرد منوط به دریافت همین مدرک دکترا با نشان درجه یک هنری شده است. یعنی اگر هنرمندی نشان درجه یک هنری نداشته باشد از بسیاری حقوقی که قرار است به او تعلق بگیرد محروم است. پس طبیعی است همین هنرمندان تلاش کنند به دنبال چنین مدارکی باشند.»

میثم اسماعیلی

فرهنگ و هنر