زاگـــــــرس خُرد می‌شود

احمد مرادپور، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان یکی از مسؤولانی است که یک بار یکی از این کامیون‌های چوب بَر را دیده؛ کامیون‌هایی که از کف تا سقف بارشان تنه درخت بوده، دیده و همانجا زنگ زده به مدیرکل منابع طبیعی این استان و گفته در جاده یک کامیون را دیده که پر از چوب است! حتی شماره پلاکش را هم برداشته و یک گوشه یادداشت کرده تا به دست شیرزاد نجفی برساند. اما مکالمه آنها به دو جمله ختم شده، مدیر کل منابع طبیعی استان از او پرسیده این چوب‌ها جنگی بودند یا محلی و او گفته من آنها را معاینه نکرده‌ام!
با این حال مرادپور از یادش نرفته که به رسانه‌ها بگوید این روزها سر و کله ماشین‌های حمل چوب همه جای استانشان پیدا شده و منابع طبیعی باید خیلی فعال‌تر از اینها باشد.
شیرزاد نجفی البته قاچاق چوب‌های این منطقه را انکار نمی‌کند اما معتقد است جنگل‌های زاگرس قربانی ممنوعیت برداشت از جنگل‌های شمال کشورمان شده‌اند، دلیلی که باعث شده مورد اقبال قاچاقچیان چوب قرار بگیرند. همین دلیل باعث شده، نجفی بگوید: در قانون برنامه ششم که برداشت چوب از جنگل‌های شمال منع شد، سودجویان به زاگرس هجوم آوردند، اتفاقی که البته برخی کارشناسان آن را رد می‌کنند.
به گفته مدیر‌کل منابع طبیعی لرستان دلالان به‌صورت شبانه درختان را قطع‌کرده و روزانه با چند کامیون حامل چوب‌هایی که بیشتر از درختان باغی بوده در حال خروج از استان هستند و آنها را به کارخانه‌های شمال منتقل می‌کنند.
البته آن‌طور که رئیس اداره منابع‌طبیعی لرستان می‌گوید قاچاق چوب از استان در شورای حفاظت لرستان مطرح‌شده و دادستان نیز دستور داده که تمام گلوگاه‌ها و ایست‌های بازرسی کنترل شود تا هیچ خودروی حامل چوبی بدون مجوز منابع‌طبیعی حق ورود و خروج از لرستان را نداشته باشد.
حال خراب 40 درصد جنگل‌های کشور
حال درختان زاگرس خوب نیست، این نگرانی مشترک دوستداران محیط زیست است، چه آنهایی که زاگرس نشینند و چه آنهایی که بافاصله از این منطقه، روزگار می‌گذرانند، اما دل نگران وخامت حال زاگرس و جنگل‌هایش هستند؛ جنگل‌هایی با مساحتی حدود شش میلیون هکتار که 40 درصد جنگل‌های کشور را شامل می‌شوند. موضوعی که هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی هم به آن اشاره می‌کند. کیادلیری در تایید این موضوع به ما می‌گوید: حال زاگرس بسیار وخیم است و عوامل زیادی هم در این بدحالی دخیلند؛ از قاچاق چوب گرفته تا چرای دام و آتش‌سوزی و تغییر اقلیم و گردوغبار. دلایلی که باعث شده حدود یک میلیون و 500 هزار هکتار از جنگل‌های این منطقه درگیر پدیده خشکیدگی شوند.
رئیس انجمن علمی جنگلبانی نگران است، نگران قطع حتی یک درخت، اتفاقی که به گفته او زاگرس را هرچه سریع‌تر به بیابان شدن نزدیک می‌کند. او اما این نگرانی را نتیجه عملکرد سازمان‌های مسؤول می‌داند و می‌گوید این‌که اکوسیستم زاگرس به‌هم خورده موضوع تازه‌ای نیست، از سال‌ها قبل هم نسبت به آن هشدار داده می‌شد، ولی متاسفانه ما در عرصه‌های مختلف مدیریتی هیچ‌وقت برای این موضوع برنامه مدون و خاصی نداشتیم.
کیادلیری نگرانی‌اش را از افزایش قاچاق چوب از منطقه هم پنهان نمی‌کند. به عقیده او اما این نیاز چوبی کشور است که درست مدیریت نشده و برای تامینش حالا خیلی‌ها دست به دامان زاگرس شده‌اند. کیادلیری با اشاره به این موضوع می‌گوید: ما یک نیاز چوبی مشخصی در کشور داریم، چیزی حدود 13 میلیون متر‌مکعب است و چون این نیاز از هیچ طریق تامین نمی‌شود، قاچاق چوب رونق می‌گیرد.
با این حال کیادلیری بازهم به کم‌کاری سازمان‌های ذی‌ربط در این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: قاچاق چوب که مثل مواد مخدر نیست که پنهانی انجام بشود، دیده نشود و مثلا در جیب افراد جاشود! قاچاق با کامیون و نیسان اتفاق می‌افتد، مبدأ حرکت، مسیر و مقصد هم مشخص است. حالا این‌که یک کامیون الوار از جنگل‌های زاگرس راه می‌افتد و می‌رود مازندران و همه هم می‌دانند که قاچاق است و جلویش گرفته نمی‌شود، اصلا با منطق جور در نمی‌آید و این نشانه کم‌کاری سازمان‌های مربوطه است.
فریبرز غیبی، رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال کشور اما این کم کاری را قبول ندارد. غیبی روی محدودیت‌هایی دست می‌گذارد که منابع طبیعی همیشه برای حفاظت از عرصه‌های جنگلی با آن مواجه بوده، از کمبود نیرو و امکانات گرفته تا بودجه و اعتبارات. غیبی به ما می‌گوید: هرسال بودجه‌ای که برای رسیدگی به‌ این موضوع‌درنظر گرفته می‌شود بسیار کم است و ما باید همین مبلغ کم را در عرصه‌های مختلف هزینه کنیم.
غیبی در ادامه به اهمیت جنگل‌های زاگرس اشاره می‌کند و می‌افزاید: جنگل‌های زاگرس بازمانده بیش از 5500 سال پیش هستند و از آسیب‌های زیادی جان سالم به دربرده‌اند، به‌خصوص در سال‌های اخیر که با افزایش جمعیت مردم، نیازهای معیشتی آنها مثل نیاز به سوخت، علوفه و... هم افزایش پیدا کرد و با تغییر اقلیم و وقوع ریزگردها از سال87 به بعد، فشار بیشتری به این عرصه‌های جنگلی وارد شد.
مردم هم کمک کنند
رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال کشور می‌گوید: چون قیمت چوب افزایش پیدا کرد، نظر قاچاقچیان و سودجویان به جنگل‌های زاگرس جلب شد.
با این‌که غیبی از شدت گرفتن کنترل مبادی ورودی و خروجی جنگل‌های زاگرس و بازرسی محموله‌های چوب در نقاط مختلف این منطقه برای مقابله با این حجم قاچاق خبر می‌دهد، اما برای سامان گرفتن این موضوع دست به دامان مردم عادی می‌شود و از آنها می‌خواهد هرجا محموله چوبی را دیدند، شماره ماشین را بردارند و به شماره امداد جنگل و مرتع یعنی 1504 گزارش بدهند تا ما کنترل بیشتری روی این قضیه داشته باشیم.
افزایش تقاضا برای چوب
زنگ خطر قاچاق چوب در جنگل‌های زاگرس به صدا درآمده است، زنگ خطری که از قلع و قمع و تاراج درختان جنگلی زاگرس توسط قاچاقچیان خبر می‌دهد. بهانه‌ای که باعث می‌شود پای حرف‌های سعدی نقشبندی مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان بنشینیم‌. نقشبندی هم با تایید افزایش قاچاق چوب در این منطقه به ما می‌گوید: یکی از مشکلات موجود این است که تقاضا برای محصولات خام در کارخانجات کاغذسازی، ام.دی.اف‌سازی و محصولات چوبی در یک‌سال اخیر بالا رفته است. به طور طبیعی هرجایی که تقاضا برای یک کالایی وجود داشته باشد قیمت آن هم بالا می‌رود.
در سنوات گذشته یک قسمتی از محصول خام مورد‌نیاز کارخانجات چوب و مصنوعات چوبی و کاغذسازی ما از خارج وارد می‌شد، یک قسمتی در قالب بهره‌برداری از جنگل‌های شمال تامین می‌شد و یک قسمتی هم از طریق زراعت چوب در استان‌های زاگرسی تامین می‌شد، اما حالا به خاطر این‌که برای همه این موارد محدودیت‌هایی ایجاد شده، طبعا دلالان به فکر جایگزینی ارزان آن افتاده‌اند و درنتیجه با تجاوز به عرصه‌های جنگلی استان‌های زاگرسی، آمار قاچاق چوب در این منطقه را بالا برده‌اند.
مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان در ادامه از فعالیت‌های سازمان متبوعش برای جلوگیری از این سوءاستفاده‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: ما برای رسیدگی به این موضوع از طریق استاندار و فرماندار از دهیاران و شوراها کمک خواستیم تا مردم را در این عرصه‌های جنگلی هوشیارتر کنند. علاوه بر این گلوگاه‌های حرکت قاچاقچیان را هم شناسایی کردیم و با مستقر کردن نیروهای حفاظت در این مناطق در نهایت طی سه ماه آبان تا دی، محموله 800 کامیون و نیسان را بازرسی کردیم که از این تعداد، محموله نزدیک به 400 ماشین مربوط به درخت بید بود که بدون استثنا همه این 300تن به مراجع قضایی تحویل شد.

جنگل چوب بیکاری را می‌خورد

نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس نگاه متفاوت‌‌تری به بحث قاچاق چوب دارد. جلال محمودزاده معتقد است، برای جلوگیری از قاچاق چوب باید فکری اساسی برای ایجاد فرصت‌های اشتغال در مناطق مرزی و جنگلی کرد و در غیر این‌صورت نمی‌توان جلوی خروج دام و قاچاق چوب را از کشور گرفت.
محمودزاده با اشاره به این‌که قاچاق چوب یکی از خطرناک‌ترین قاچاق‌هایی است که در بخش کشاورزی وجود دارد، می‌گوید: توقف قاچاق چوب از جنگل‌ها نیازمند ایجاد فرصت‌های اشتغال پایدار در مناطق جنگلی کشور است، زیرا تا زمانی که افراد هیچ نوع درآمدی نداشته باشند نمی‌توان از قاچاق چوب از جنگل‌ها جلوگیری به‌عمل آورد.
او در ادامه به آسیب‌های این اتفاق اشاره می‌کند و می‌افزاید: قاچاق چوب به‌طور مستقیم به اکوسیستم ضربات اساسی وارد می‌کند و این در حالی است که خطرناک‌ترین قاچاق در بخش کشاورزی، قاچاق چوب در کشور است، زیرا با کاسته شدن پوشش‌های جنگلی به‌طور حتم آلودگی هوا نیز افزایش می‌یابد.

مینا مولایی

جامعه