شب نشینی با ستاره‌ها

اکبر رشیدی‌مقدم، مدیر اکوکمپ لوت درباره شروع داستان ایجاد این پروژه به جام‌جم می‌گوید: منطقه شهداد و کرمان دارای ظرفیت‌های گردشگری زیادی است؛ اما نبود یک زیرساخت مناسب، مانع بهره‌برداری از آن شده بود. به گفته او، استاندار پیشین کرمان در یک طرح ابتکاری، استان را به هشت بخش تقسیم کرد و از شرکت‌های توانمند دعوت کرد هر کدام در بخشی سرمایه‌گذاری کنند و به این ترتیب، منطقه شهداد به این شرکت هواپیمایی محول شد. این شرکت هم از طریق مشاوره با اشخاصی مثل پروفسور اشمیت که یکی از طراحان برجسته آلمانی است طرح ساخت مجتمع گردشگری را پیشنهاد داد. رشیدی مقدم با بیان این‌که سعی شده طراحی این پروژه با ساختار کویری منطقه هماهنگ باشد، می‌گوید: محوطه خریداری شده 96‌هکتار است که 9 هکتار آن نخلستان است.
همچنین آبادی ملک‌آباد در 18 کیلومتری شهداد نیز خریداری شده که روستایی 90 نفره با 44 خانوار ساکن است. آن‌طور که مدیر این اکوکمپ توضیح می‌دهد، این آبادی از دو بخش خرده مالک و مالک تشکیل شده بود که بخش مالک آن خریداری شد و بخش خرده مالک نیز با رضایت مردم تفکیک و خریداری شد. او می‌افزاید: بخشی از این زمین‌ها کشاورزی بود و بخش دیگر هم نخلستان؛ اما چون در سال‌های گذشته و به دلیل کم‌آبی‌ها تقریبا تخریب شده بود، ما در نخستین اقدام نخلستان را احیا کردیم.
مشارکت محلی‌ها
رشیدی‌مقدم درخصوص مشارکت جامعه محلی در توسعه این منطقه می‌گوید: برای این مهم دو برنامه داریم؛ در مرحله اول از اهالی محلی کمک می‌گیریم و پس از آن اقدام به استخدام نیرو از منطقه شهداد می‌کنیم. البته در هر دو مرحله توجه به تخصص افراد و آموزش دادن را مدنظر قرار می‌دهیم.
به گفته مدیر این کمپ، توسعه این منطقه در دو مرحله صورت گرفته؛ در مرحله اول، کمپی با 14 چادر که از هلند وارد کردیم، اجرا شد که از این 14 چادر، سه چادر به پذیرش، کافی‌شاپ و رستوران اختصاص یافته است. در مرحله دوم، ساختمانی در نزدیکی این کمپ ساخته می‌شود که از آن با عنوان مهمانسرا یاد می‌کنیم که شامل چهار واحد اقامتی، رستوران و آشپزخانه مرکزی است و در کنار این موارد، امکاناتی نیز برای ورزش‌های بیابانی در نظر گرفته شده است.
رشیدی مقدم به بخش کشاورزی این مجموعه نیز می‌پردازد و می‌گوید: این بخش را به کشت گیاهان اندمیک خارشتر، گز و ارمک و.. اختصاص داده‌ایم و بخش دیگری را هم برای تکثیر حیواناتی همچون آهو و گورخر در نظر گرفته‌ایم.همچنین برای حفظ منابع ملی لوت، جشن‌های هوایی هم برگزار خواهد شد. به این معنا که با هواپیماهای سبک مخصوص گردشگری، امکان دیدن تمام جاذبه‌های لوت در یک بازه دو ساعته محقق خواهد شد. به گفته مدیر اکوکمپ، در مدت کوتاهی که از بهره‌برداری این اکوکمپ می‌گذرد، 500‌گردشگر از هر پنج قاره دنیا مورد پذیرش قرار گرفته‌اند و قرار است تا سال آینده 14 چادر به 35 چادر افزایش یابد. او درباره مهاجرت معکوس مردم این منطقه و اشتغال‌زایی جامعه محلی نیز خاطر نشان می‌کند: در یک‌سال گذشته 15 درصد نسبت به جمعیت سال قبل مهاجرت معکوس وجود داشته که عمدتا افراد جوان را شامل شده. در ادامه هم با توجه به توسعه این طرح به نیروی کار بیشتری نیاز پیدا خواهیم کرد. جز اشتغال مستقیم، ما تاکید زیادی هم بر اشتغال غیرمستقیم داریم، آن هم از طریق فعال کردن بخش‌های مربوط به صنایع دستی و تولید محصولات محلی و غذایی ارگانیک.
چقدر خرج برمی‌دارد؟
برای یک شب اقامت در زمان‌های عادی، قیمت هر چادر دو تخته با صبحانه ۴۳۰ هزار تومان است. برای استفاده از موتورهای atv/utv هم باید 30 هزار تومان برای هر سئانس ۱۵ دقیقه‌ای در نظر گرفت. آفرودهای کویری هم البته نرخ‌های متفاوتی دارد که بسته به درخواست مسافر متغیر است. استفاده از امکانات، سرگرمــــی‌ها و تفــــریحــــات ایـــــن اکوکمپ، منوط به اقامت نیست.

اشتغال‌زایی و کسب درآمد برای جامعه بومی

اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کرمان به عنوان متولی توسعه گردشگری این استان، طرف اصلی قرارداد با سرمایه‌گذار این پروژه است. غلامرضا فرخی، مدیرکل این اداره، به پرسش‌های جام‌جم درباره این طرح این‌گونه پاسخ می‌دهد:
آیا در اجرای طرح‌های گردشگری شهداد که به یک شرکت هواپیمایی خصوصی واگذار شده، همه ضوابط مربوط به توسعه پایدار در نظر گرفته شده است؟
تمام ضوابط رعایت شده و اجرای این پروژه گردشگری، سبب افزایش 30 درصدی ورود گردشگر به منطقه شده. ورود گردشگران به شهداد باعث رونق کسب و کار مردم محلی شده و آنها را از عواید گردشگری متنفع کرده است. در واقع سهیم کردن مردم بومی در درآمدهای ناشی از رونق گردشگری منطقه، آنها را نسبت به توسعه پایدار محل زندگیشان حساس کرده که این خود به معنای گردشگری پایدار است. این شرکت همچنین تمام نیروی انسانی خود را از میان مردم محلی منطقه انتخاب و تعدادی از آنها را نیز برای گذراندن دوره‌های آموزشی به ترکیه اعزام کرده است.
در مورد حفظ حریم و عرصه لوت چطور؟
در این مورد هم حریم‌هایی مشخص شده و گردشگران تنها می‌توانند در آن محوطه‌ها تردد داشته باشند.
به نظر می‌آید این مجتمع گردشگری، جایی لوکس باشد که گردشگران خارجی و قشر مرفه می‌توانند از خدمات آن بهره‌مند شوند. آیا اقشار متوسط به پایین جامعه هم از پس پرداخت هزینه اقامت و استفاده از این تاسیسات برمی‌آیند؟
حتی اگر همه اقشار جامعه نتوانند در سفر به سایت جهانی لوت از خدمات این مجتمع خدماتی تفریحاتی استفاده کنند، جای نگرانی نیست، زیرا جز این مجموعه، در منطقه شهداد نزدیک به چهل اقامتگاه بومگردی دیگر ایجاد شده که گردشگران با سطوح درآمدی مختلف می‌توانند از آنها استفاده کنند.
ملاک اعطای امتیاز ساخت و بهره‌برداری از این طرح گردشگری به شرکت خصوصی مذکور چه بود؟
ما خود از این شرکت خواهش کردیم با ورود به این حوزه و سرمایه‌گذاری، در توسعه، رونق و ایجاد امنیت بیشتر این منطقه با ما همکاری کند؛ توان مالی این مجموعه و نیز متعلق بودن آن به این استان از مهم‌ترین دلایل انتخاب ما بود.

به‌نظر نمی‌آید تخلف شده باشد!

این مجموعه گردشگری در عرصه پایگاه جهانی لوت احداث شده است؛ از این‌رو، در تماسی که با مهران مقصودی، مدیر این پایگاه داشتیم، پرسش‌های جام‌جم را با او در میان گذاشتیم:
نظرتان درخصوص اجرای چنین پروژه‌ای در منطقه شهداد چیست؟
ارزیابی من از این پروژه مثبت است؛ چرا که سبب رونق شهداد و روستاهای همجوار آن شده. با این طرح، ساکنان این منطقه که تا پیش از آن برای جست‌وجوی کار و درآمد به شهرها مهاجرت کرده بودند، دلیلی برای بازگشت، یافته و به زادگاهشان برگشتند. توسعه و ساخت اقامتگاه‌های بوم‌گردی، از دیگر مزایای این اتفاق است؛ به این معنا که تاکنون بیش از 30‌اقامتگاه در این منطقه ساخته و برای عده زیادی از مردم بومی ایجاد اشتغال شده است.
آیا در اجرای این پروژه، ضوابط مربوط به حفظ حریم و عرصه میراث جهانی لوت رعایت شده است؟
ما به صورت مستقیم در جریان تصمیم‌گیری‌ها و نشست‌های مربوط به اجرای این طرح نبوده‌ایم؛ اما در بازدیدهایی که من و همکارانم از این محوطه داشتیم، به نظر نمی‌آید تخلفی صورت گرفته باشد.
به نظر نمی‌آید تخلفی صورت گرفته باشد؛ یعنی این‌که نمی‌توانید با قاطعیت در این باره اظهارنظر کنید؟
همان‌طور که گفتم از پایگاه برای اخذ تصمیمات نظرخواهی نشد و این پروژه زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری پیش رفته، بنابراین اظهارنظر قطعی درخصوص این مقوله ممکن نیست. از سوی دیگر، به دلیل محدودیت نیرو در پایگاه که در حال حاضر به دو نفر محدود می‌شود و در نظر گرفتن وسعت لوت، نظارت پیوسته و گسترده امکان‌پذیر نیست. البته ما نامه‌ای با این مضمون که هرگونه دخل و تصرف در حریم و عرصه لوت باید با مجوز پایگاه باشد، نوشتیم که از دو ماه پیش تا به امروز پاسخی به آن داده نشده، با این همه قرار است به‌زودی جلسه‌ای با مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذار پروژه داشته باشیم.
ملاحظات شما در اجرای این پروژه چه بود؟
ورود سرمایه‌گذار به سایت‌های طبیعی و تاریخی برای ایجاد تاسیسات گردشگری در هر جای دنیا، ممکن است با رعایت صددرصد ضوابط و استانداردهای محیط‌زیستی و حفظ حریم محوطه‌های تاریخی همراه نباشد؛ با این همه سرمایه‌گذار ملزم می‌شود، درصدی از درآمدهای خود را به حفظ و نگهداری اثر و نیز توسعه زیرساخت‌های عمومی آن منطقه اختصاص دهد.
برای مثال پروژه‌های ساخت پارکینگ که از ورود اتومبیل‌ها به عرصه کویر جلوگیری خواهد کرد و نیز ایجاد مسیرهای سنگچین شده که مانع از ایجاد مسیرهای پاخور متعدد می‌شود، از جمله زیرساخت‌های مهمی است که سرمایه‌گذار این طرح می‌توانست در ساختشان سهیم شود.

شادی کابیانی
شیما رئیسی

ایران