چرا دلار دوباره بالا کشید؟

صحبت‌های برخی نمایندگان مجلس و دولتمردان مبنی بر این‌که اگر لوایح پالرمو و سی.‌اف‌.تی تصویب شود اوضاع بازار ارز و اقتصاد بهبود می‌یابد باعث شد تا این موضوع را از فعالان بازار جویا شویم.
وقتی موضوع را مطرح می‌کردیم اکثر فعالان بازار می‌گفتند خب این لایحه برای چیست و برخی دیگر از وجود چنین لایحه‌ای اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند.
در این میان برخی صرافان هم بودند که علاوه بر تسلط بر بازار ارز و پیگیری مسائل اقتصادی، موضوعات سیاسی را هم دنبال می‌کردند. یکی از صرافی‌ها به خبرنگار ما گفت: گره زدن مسائل سیاسی به اقتصاد سال‌هاست مشاهده می‌شود و هر بار که دولت قصد دارد به اهداف سیاسی خود برسد از ابزار اقتصاد استفاده می‌کند.
یک فعال صرافی هم درباره تاثیر لوایح اف.ای.تی.اف بر قیمت ارز با بیان خاطره‌ای از مذاکرات هسته‌ای تصریح کرد: زمانی که ایران مشغول مذاکره با کشورهای دیگر برای به نتیجه رسیدن برجام بود از بازار ارز استفاده ابزاری می‌کرد. وقتی مذاکرات مثبت بود ارز در بازار تزریق می‌شد تا مردم بر این باور باشند اگر برجام به نتیجه برسد، اوضاع اقتصادی مساعد خواهد شد، اما وقتی از به نتیجه رسیدن دور می‌شدیم عرضه ارز از سوی دولت کاهش می‌یافت و نرخ بالا می‌رفت.
وی ادامه داد: دقیقا این موضوع در مورد لوایح پالرمو و سی.‌اف‌.تی در حال اجراست. بستگی دارد که روند به تصویب رساندن این لوایح در کشور چگونه است. اگر روند مثبت باشد عرضه ارز در بازار زیاد است و قیمت کنترل می‌شود اما اگر اوضاع باب میل آنها نباشد تزریق ارز کاهش می‌یابد که نتیجه آن گرانی است.
یک فعال بازار ارز هم به خبرنگار ما گفت: ارز هم یک کالاست که قیمت آن با عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، البته مسائل روانی هم روی آن تاثیر دارد. اما در سطح صرافی‌های تهران، قیمت روزانه ارز بر مبنای میزان دلاری است که بانک مرکزی تزریق می‌کند. اگر بانک مرکزی چند روز عرضه را کم کند، طبیعی است قیمت بالا می‌رود که ممکن است علت این افزایش را به مسائل بیرونی ربط دهند، اما دلیل اصلی همان است که گفتم.
یک فعال ارز هم به خبرنگار ما گفت:‌در هفته‌های اخیر تزریق ارز کاهش یافته، شاید با ایجاد سازوکار مالی اروپا و تصویب لوایح اخیر، تزریق ارز به بازار زیاد شود که طبیعی است قیمت دلار پایین می‌آید.
دلار سفید یا آبی
حوالی میدان فردوسی، دلالان مقابل خروجی ایستگاه مترو ایستاده بودند و می‌گفتند خرید و فروش دلار و یورو را انجام می‌دهند. آن‌قدر جمله (دلار، یورو، خرید و فروش) را می‌شنوید که بعد از چند قدم برایتان عادی می‌شود.
از میدان فردوسی به سمت چهارراه استانبول حرکت کردیم و همچنان همان جمله را با صداهای مختلف می‌شنیدیم.
کنار یکی از فعالان بازار ارز ایستادیم تا قیمت دقیق دلار را جویا شویم که نرخ 12 هزار و 350 تومان را اعلام کرد. البته او گفت نرخ ارز بستگی به میزانی دارد که می‌خواهید و اگر بالای هزار دلار باشد یک تخفیف جزئی هم خواهیم داد.
وارد یکی از صرافی‌های دارای مجوز از بانک مرکزی شدیم. صرافی بسیار شلوغ بود و فردی جلوی در ایستاده بود و تنها با مشاهده کارت ملی اجازه ورود می‌داد.
کارت ملی را به نگهبان نشان دادیم و وارد صرافی شدیم. بعد از چند دقیقه شماره‌ای را که به ما تحویل داده بودند اعلام کردند و پشت باجه رفتیم که مسؤول باجه پرسید برای چه کاری آمده‌اید؟ وقتی به او گفتیم ارز می‌خواهیم، مسؤول صرافی گفت: «همه ارز می‌خواهند اما نیست برادر. حالا چقدر می‌خواهی؟»
وقتی تقاضای هزار دلاری ما را شنید مسؤول صرافی گفت الان فقط دلار سفید موجود است و می‌توانیم با قیمت 12 هزار و 400 تومان تحویل دهیم. البته آن هم به شرط ارائه بلیت سفرهای خارجی یا این‌که اعلام کنید برای چه کاری می‌خواهید. مدارک مورد نیاز هم باید به همراه داشته باشید که شامل کارت ملی و سیمکارت به نام خودتان است. این موارد دستور بانک مرکزی است و اگر همه این مدارک را به همراه دارید می‌توانم به شما کمک کنم در غیر این صورت متاسفم.
خبرنگار ما از این صرافی خارج شد و دوباره به سمت چهارراه استانبول به راه افتاد.
کنار یکی از دلالان ایستاد و نرخ دلار را جویا شد. وی گفت: دلار سفید یا آبی؟
خبرنگار جام‌جم پرسید فرق دلار سفید با آبی چیست که این فروشنده ارز گفت: فرقی ندارد اما نرخ‌های جداگانه‌ای از سوی برخی بزرگان صرافی تعیین شده است. ما هم به تبع همان قیمت‌گذاری کاسبی می‌کنیم.
بازگشت معامله در کوچه‌ها
یکی از سیاست‌های بانک مرکزی شفاف‌سازی معاملات ارزی بود و ابتدای انتصاب عبدالناصر همتی به عنوان رئیس‌کل بانک مرکزی بخشنامه‌هایی مبنی بر این موضوع به صرافی‌ها اعلام شد و بر این اساس همه معاملات باید در صرافی‌ها صورت می‌گرفت، اما با وجود نوساناتی که در بازار ارز اتفاق افتاد باز هم شاهد معاملات در کوچه‌های میدان فردوسی هستیم.
نگرانی برای جابه‌جایی پول
وقتی کنار فروشندگان ارز در کنار خیابان می‌ایستادید تا نرخ را جویا شوید فروشنده دو سؤال ‌می‌کند که یکی مربوط به تعداد ارزی که می‌خواهید و دیگری چگونگی جابه‌جایی مبلغ. اگر در زمان اداری خرید و فروش ارز انجام می‌شد، افراد با ارائه شماره شبا اعلام می‌کردند با شما به شعبه می‌آییم و پس از انجام عملیات انتقال، ارز را در شعبه تحویل می‌دهیم و می‌رویم؛ اما اگر در زمان بسته بودن بانک‌ها این کار صورت می‌گرفت می‌گفتند از طریق انتقال اینترنتی این کار را انجام دهید و ارز را تحویل بگیرید.
کسادی صرافی‌ها
به چهارراه استانبول رسیدیم. از میدان فردوسی تا چهارراه استانبول که بازار اصلی ارز تهران را تشکیل می‌دهد، تنها یک خبر مهم وجود داشت: کسادی صرافی‌ها و رونق دستفروشان ارز. بسیاری از صرافی‌ها با چسباندن یک تکه کاغذ روی شیشه صرافی خود اعلام کرده بودند خرید و فروش ارز انجام نمی‌دهند.
صرافی‌هایی هم که به این کار اقدام می‌کردند می‌گفتند برای تهیه ارز باید کارت ملی و سیمکارت به نام خودتان داشته باشید تا بتوانیم ارز بفروشیم. البته بیشتر صرافی‌های مجاز هم خریدار بودند تا فروشنده و برای هر خریدی هم باید همان مدارک همراه افراد باشد.

تاکید ظریف و همتی درباره بی تاثیری اف.ای.تی.اف بر بازار ارز

بی‌ارتباط بودن بازار ارز با لوایح اف.ای.تی.اف پیش از این از سوی وزیر خارجه و رئیس‌کل بانک مرکزی هم مورد تایید قرار گرفته بود. 15 مهر که لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) در دستور کار مجلس بود، محمدجواد ظریف وزیر خارجه در دفاع از این لایحه، با بیان این‌که موضوع ارز هیچ ارتباطی به اف.ای.تی.اف نداشت، اظهار کرد: من برای آن‌که مطمئن شوم از آقای همتی رئیس‌کل بانک مرکزی پرسیدم که آیا گران شدن یا ارزان شدن ارز ربطی به اف.ای.تی.اف داشته است یا خیر. بنابراین دوستان ما مردم را نسبت به برخی مسائل و مشکلات درست توجیه کنند و بگویند هیچ ارتباطی میان اف.ای.تی.اف و بالا و پایین شدن قیمت ارز نیست.

محمد حسین علی اکبری

جام جم