فرونشست آمریکا در لهستان

مجموعه‌ای از تلاش‌های ناکام

تشدید مولفه‌های فشار علیه نظام جمهوری اسلامی در سه بخش حقوق بشر، توانمندی‌ نظامی و نفوذ منطقه‌ای جزو سیاست‌های اعلامی دولتمردان آمریکایی از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ است. سیاست‌ورزان کاخ سفید بر این باورند که با اعمال این‌گونه فشارها زمینه را برای عقب‌نشینی ایران و واداشتن نظام جمهوری اسلامی برای نشستن پای میز مذاکره و تحمیل سیاست‌های ایالات متحده فراهم می‌آورند. آمریکایی‌ها البته امیدوارند با این رفتارها زمینه نارضایتی جامعه ایرانی و روی آوردن جماعت ناراضی به اردوکشی‌های خیابانی ایجاد شود. خیال خامی که تحقق پیدا نکرده و آمریکایی‌ها تاکنون در پیگیری اهداف خود با ناکامی‌های بزرگی مواجه شده‌اند. آنها از برجام خارج شدند و گمانشان این بود که با خروج از این توافق و اعمال تحریم‌های مجدد، ایران در تنگناهای اقتصادی طاقت‌فرسا قرار گیرد. گرچه اثر و ثمر چنین تحریم‌هایی بر اقتصاد ایران قابل کتمان نیست اما با این وصف، آمریکا هم نتوانست همگرایی لازم را با سایر دولت‌ها برای ایجاد یک کمپین همه‌جانبه برای تحریم ایران فراهم کند. از سوی دیگر وعده تابستان داغی را در سال 97 می‌دادند و انتظار داشتند با همراهی اپوزیسیون داخلی و خارجی و عوامل ستادی خود کشور را یکپارچه دچار آشوب کنند و حتی امید بسته بودند در صورت مواجهه ایران با یک شورش فراگیر، شرایط برای تغییر حاکمیت هم فراهم شود. تابستان هم گذشت و پاییز رسید و آمریکایی‌ها وعده شوک بزرگ به ایران در 13آبان همزمان با دور جدید تحریم‌ها را دادند. اما چنین اتفاقی هم نیفتاد و زمستان نیز به پایان خود نزدیک می‌شود.

بی‌اعتنایی مردم ایران به ادعای دوستی مقامات آمریکا

همان‌طور که اشاره شد یکی از سیاست‌های آمریکا در شرایطی که با استفاده از فشار اقتصادی و تحریم، نتوانسته ایران را وادار به تغییر رفتار کند این است که از طریق فشار بدنه اجتماعی به اهداف خود برسد و برای این منظور مقامات آمریکایی همواره سعی کرده‌اند خود را در کنار مردم ایران معرفی کنند. موضوعی که با سیاست‌های آمریکا، هیچ همخوانی ندارد و البته مردم ایران هم نشان داده‌اند چنین مواضعی از سوی آمریکایی‌ها را چندان جدی نمی‌گیرند. در همین خصوص می‌توان به ایجاد صفحه فارسی از سوی وزارت خارجه آمریکا در توییتر و فراخوان وزیر خارجه آمریکا در این صفحه اشاره کرد که با ادعای تعامل مستقیم با مردم ایران از آنها خواسته در آستانه 40 سالگی انقلاب، پرسش‌ها، امیدها و آرزوهایشان را بنویسند.

اما وقتی به پیام‌های درج شده در پایین این مطلب نگاهی بیندازیم عمده پیام‌ها یا به یک گروه لمپن خشونت‌آفرین مربوط است یا به منافقین که برای بازیابی خود،‌ دست به دامان وزیر خارجه آمریکا شده‌اند. دعواهای این دو گروه ورشکسته در قالب همین پیام‌ها نیز البته جالب توجه است.

آزمودن یک تجربه تکراری

با تمام این اوصاف، سیاست‌بازی‌های ترامپ و عناصر جنگ‌طلب دولت او ذره‌ای از اقتدار جمهوری اسلامی در منطقه غرب آسیا نکاست، اما با این وصف همچنان ترامپ در هر مصاحبه‌ای طوطی‌وار تکرار می‌کند وضعیت ایران بعد از خروج آمریکا از برجام تغییر پیدا کرده و موقعیت جمهوری اسلامی در منطقه تضعیف شده و آنها سرانجام تن به مذاکره خواهند دارد. شبه آرزویی که البته دور از انتظار نیست حتی بعد از پایان دوره ترامپ باز هم از سوی او بیان شود. ایالات متحده بعد از این همه تجربه‌های ناموفق بار دیگر به فکر فراهم آوردن فضایی پرفشار علیه جمهوری اسلامی ایران افتاده و این بار از زبان مایک پمپئو، وزیر خارجه خود اعلام کرد آمریکا ماه آینده میلادی یک نشست بین‌المللی را با تمرکز روی خاورمیانه، به‌ویژه ایران در لهستان برگزار می‌کند. به گفته منابع غربی قرار است این اجلاس در ۲۴ و ۲۵ بهمن با حضور نمایندگانی از کشورهای مختلف خاورمیانه، آسیا، اروپا و آفریقا برگزار شود.

چرا لهستان؟

درباره چرایی انتخاب لهستان به عنوان میزبان این کنفرانس حرف و سخن زیاد است. به هر صورت این کشور از متحدان اصلی ترامپ و یکی از اعضای ناسازگار و منتقد فعلی در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود. روابط سیاسی لهستان نه‌تنها با روسیه و آلمان، بلکه با اتحادیه اروپا بر سرموضوعاتی مثل اصلاحات قضایی، عدم پذیرش پناهجو و مسائل زیست‌محیطی تیره و تار است. از دیگر سو، روابط لهستان با ایالات متحده نیز در سال‌های اخیر به خاطر موضوعاتی مثل استقرار پایگاه نظامی آمریکا و خرید سامانه پاتریوت گسترش پیدا کرد. از همین روست که ترامپ پس از انتخاب شدن به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، اولین سفرش را به لهستان انجام داد.

در همین زمینه روزنامه وال‌استریت‌ژورنال هم در گزارشی نوشت: «انتخاب لهستان برای میزبانی این نشست از سوی برخی دیپلمات‌های اروپایی تلاش برای ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا در مورد ایران ارزیابی شده است». همچنین به گزارش نشریه آمریکایی پلتیکو دیپلمات‌های اتحادیه اروپا از اعلام نظر عمومی درباره این اتفاق خودداری کرده و به جای آن ترجیح داده‌اند از همتایان لهستانی خود در این رابطه سوال‌هایی بپرسند. همچنین این دیپلمات‌ها به طور غیرعلنی آزردگی خود را از تلاش آشکار لهستان برای نزدیکی به ترامپ برای رسیدن به مقاصد خود ابراز کردند. از نظر مقامات اروپایی چنین رویکردی از سوی لهستان اتحادیه اروپا را با خطراتی مواجه می‌کند.

شرکت‌کنندگان و غایبان احتمالی

از سوی دیگر و به گفته شبکه ده تلویزیون اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز به کنفرانس بین‌المللی با محوریت ضدیت با ایران دعوت شده است. براساس این گزارش، افزون بر وزیران خارجه مصر و اردن - که کشورشان با اسرائیل روابط کامل سیاسی دارند - وزیران خارجه عربستان، بحرین، امارات متحده عربی، مراکش و چند کشور دیگر به کنفرانس لهستان دعوت شده‌اند. ظواهر امر نشان می‌دهد که آمریکا علاوه بر پیگیری موضوع ایران‌هراسی در این کنفرانس اهداف دیگری از جمله عادی‌سازی روابط میان رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عرب منطقه را نیز مد نظر دارد.

تا کنون بیش از ۷۰ کشور آفریقا، آسیا، اروپا و خاورمیانه، از جمله کشورهای عربی و همچنین اسرائیل به این کنفرانس دعوت شده‌اند. اما اخبار منتشرشده و گزارش‌ها حاکی از نارضایتی برخی از کشورها و قبول نکردن دعوت آمریکا برای حضور در این کنفرانس است.

لبنان به صراحت اعلام کرده در این نشست حضور پیدا نخواهد کرد. اروپاییان هم تاکنون گرچه با وجود حمایت‌های لفظی از برجام اقدام روشنی را در قبال پایبندی به تعهدات خود انجام ندادند، اما اخبار حاکی از نارضایتی و حداقل سکوت و ابراز تردید آنها از نتیجه‌بخش بودن این کنفرانس است. اسپوتنیک به نقل از یک مقام ارشد اتحادیه اروپا گزارش داده است فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست ورشوی لهستان شرکت نخواهد کرد.

این مقام به نقل از موگرینی اظهار کرده است وی مایل نیست مخالف با تعهداتش عمل کند. پیش از این مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته بود آمریکا در پی ایجاد اختلاف میان کشورهای اروپایی است و شاید برگزاری چنین کنفرانسی یکی از مصادیق این اختلاف‌افکنی‌ها باشد.

در همین ارتباط آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات‌های اروپایی در بروکسل گزارش داد به نظر می‌آید کشورهای اروپایی نمی‌خواهند در نشست ورشو شرکت کنند. به صورت روشن فرانسه نیز اعلام کرده هیچ‌کدام از دیپلمات‌های ارشدش را به این نشست نمی‌فرستد. همچنین آلمان و انگلیس تا این لحظه برای شرکت در این نشست تصمیمی اتخاذ نکرده‌اند. وزیر خارجه لوکزامبورگ نیز اعلام کرده به دلیل تداخل برنامه‌هایش، در این کنفرانس شرکت نمی‌کند. یک دیپلمات اروپایی نیز به وال‌استریت ژورنال گفته است اتحادیه اروپا به یک ائتلاف ضدایرانی نمی‌پیوندد.

از سوی دیگر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در اظهاراتی با بیان این‌که مسکو دعوتنامه حضور در این کنفرانس را دریافت کرده، گفت این نشست نخواهد توانست مشکلات منطقه‌ای را حل کند.

نکته قابل تامل این‌که رسانه‌های مخالف ایران نیز معتقدند آمریکا هیچ نتیجه‌ای از برگزاری این کنفرانس نخواهد گرفت. در همین زمینه روزنامه صهیونیستی هاآرتص در تحلیلی پیش‌بینی کرد ترامپ در دستیابی به هدفش برای اجماع میان کشورهای عربی بر ضد ایران در کنفرانس ماه آینده لهستان، ناکام خواهد ماند.

به نظر می‌رسد با چنین فرآیندی نوار شکست‌های آمریکا و ناکامی این کشور برای ایجاد همگرایی جهانی علیه نظام جمهوری اسلامی بار دیگر ادامه پیدا خواهد کرد.

اروپایی‌ها نمی‌خواهند تمام قد در زمین آمریکا بازی کنند
مرتضی مکی/ کارشناس مسائل بین‌الملل
وزیر خارجه آمریکا تلاش می‌کند تحرکات سیاسی تبلیغاتی جدیدی علیه ایران راه بیندازد تا سیاست‌های آمریکا علیه ایران را توجیه‌پذیر کند. بر این اساس لهستان به عنوان کشوری که تلاش کرده با نزدیکی به آمریکا تحولی در روابطش با اروپا و آمریکا ایجاد کند، گزینه مناسبی بود تا آمریکا بتواند از این طریق هم شکاف در اتحادیه اروپا را پررنگ‌تر کند و هم موج تبلیغاتی جدیدی علیه ایران راه بیندازد. اما با توجه به مواضعی که دولت‌های اروپایی و خانم موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اتخاذ کرده‌اند، انتظار نمی‌رود چهره‌های برجسته‌ای در این کنفرانس شرکت کنند. با توجه به این مساله، این نشست از همین الان یک نشست شکست‌خورده است و کشورهایی مثل لهستان یا بعضی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس کشورهایی نیستند که در عرصه جهانی بتوانند با همسویی و همراهی آمریکا فشار بیشتری به ایران اضافه کنند، زیرا عملا نقشی در معادلات بین‌المللی ندارند.
با این حال متاسفانه‌ اروپایی‌ها سیاست‌های محتاطانه و محافظه‌کارانه‌ای دارند و با تعویق انداختن اس‌پی‌وی و طرح اتهامات جدید علیه ایران می‌خواهند به گونه‌ای رفتار کنند که نه حمایت از ایران باشد و نه همسویی و همراهی با آمریکا. آنها نمی‌خواهند در زمین آمریکا بازی کنند، زیرا می‌دانند برجام یک دستاورد امنیتی بزرگ برای آنان است و هرگونه خدشه به این توافق‌نامه تبعات غیرقابل پیش‌بینی برای دولت‌های اروپایی خواهد داشت.

حنای آمریکا رنگی ندارد
منصور حقیقت‌پور / مشاور رئیس مجلس
قصد آمریکا این بود که ما 40 سالگی انقلاب را نبینیم، اما وقتی دیدند نمی‌توانند هیچ غلطی در این زمینه بکنند، تصمیم گرفتند از طریق نشست ورشو، موجی تبلیغاتی راه بیندازند. اما حنای آمریکا دیگر رنگی ندارد و همه کشورها آمریکا را به عنوان یک کشور دروغگو و عهدشکن می‌شناسند و دیگر آن هژمونی اطلاعاتی، اقتصادی و نظامی را ندارد. لذا همه کشورها به دنبال این هستند که به نوعی هویت سیاسی و اجتماعی خود را حفظ کنند و تابع آمریکا نباشند و اروپایی‌ها نیز تا جای ممکن در حال فاصله گرفتن از آمریکا هستند. در این میان فقط کسانی با آمریکا همراهی می‌کنند که یا همچون منافقین، مزدور آمریکا هستند یا مانند برخی مرتجعان مثل کشور عربستان یا بحرین، علاقه دارند سرشان در آخور آمریکا باشد. اما کشورهایی که عاقل و به دنبال منافع ملی خود هستند و می‌خواهند برای خود استقلال سیاسی و اقتصادی داشته باشند، قطعا در این ماجرا شرکت نخواهند کرد. آنهایی هم که شرکت ‌می‌کنند باید بدانند حافظه تاریخی مردم ایران پویا و زنده است و ما از گناه افرادی که در این نشست شرکت کنند، نخواهیم گذشت.
تعجب می‌کنم از نمک‌نشناسی لهستان که در ازای میزبانی ایران از صد هزار لهستانی در جنگ جهانی دوم، حاضر شدند برای رسیدن به یک منفعت کوچک، کشور خود را محلی برای این نمایش از پیش شکست خورده قرار دهند.
با این حال کشورهای مهم اروپایی در این قضیه شرکت نمی‌کنند و اگر شرکت کنند در سطح بسیار نازلی حضور خواهند یافت.

فتاح غلامی

سیاسی