پذیرایی به رسم ربات‌ها

اگر به کسی می‌گفتم به دیدن یک مجموعه رباتیک می‌روم، تصور همه شرکت در یک نمایشگاه تخصصی یا آزمایشگاه تحقیقاتی بود. اما من برای بازدید از ایده‌ای فناورانه به یک مجتمع رستورانی رفتم تا کارکرد ربات‌ها در یک محیط واقعی را از نزدیک ببینم. ربات‌های مهماندار (خدمت‌رسان)، بازوی متحرک رباتیک، ربات انسان‌نما و ربات‌های کارتزین (ربات‌هایی که روی یک یا چند محور مشخص حرکت می‌کنند) از نمونه ربات‌هایی بودند که در این مجموعه در کنار پرسنل رستوران در حال فعالیت بودند. ربات مهماندار در مسیری که برایش مشخص شده بود، سفارش را به سمت مشتری می‌برد و کودکی بی‌صبرانه در انتظار رسیدن ربات کنار میز غذا بود. بازوی رباتیک دیگر به سمت یک لیوان خالی رفت، در آن نوشابه ریخت و روی پیشخوان به دستم داد. این حاصل تجربه صرف یک وعده ناهار در رستورانی در تهران بود که در آن ربات‌ها دوشادوش انسان‌ها فعالیت می‌کردند.

شرکت دانش‌بنیان رویال توسعه پایدار که در زمینه طراحی و ساخت انواع ربات‌ها فعالیت دارد، اکنون با هدف برقراری ارتباط مردم با فناوری رباتیک تصمیم به استفاده از ربات‌ها در محل تفریح و استراحت خانواده‌ها گرفته است. دکتر ایثار علاقبندراد، عضو هیات‌مدیره این شرکت دانش‌بنیان، درباره ربات‌های حاضر در این مجموعه رستورانی به جام‌جم توضیح می‌دهد: ما مجموعه‌ای از ربات‌های ایرانی،کانادایی، ژاپنی و چینی با مهارت‌های مختلف را در اینجا کنار هم آورده‌ایم که بازوی رباتیک و محور حمل غذا کاملا ایرانی است. وی می‌گوید فناوری رباتیک هنگامی معنا پیدا می‌کند که همکاری ربات‌ها صورت بگیرد. این ربات‌ها در تعامل و همکاری با یکدیگر می‌توانند به صورت یک شبکه خدمات لازم را هماهنگ با یکدیگر به مشتری ارائه کنند. علاوه‌بر این‌که بخشی از فناوری ما ایرانی است، امکان تعامل ربات‌های خط، بازوی رباتیک و ربات‌های مهماندار (خدمت‌رسان) را در کنار یکدیگر نیز فراهم کرده‌ایم. ربات مهماندار در حال حاضر روی یک خط تعریف‌شده حرکت می‌کند و تا هر جا که به آن برنامه داده شود، می‌تواند جلو برود.

بازوی رباتیکی که نوشابه می‌ریزد نیز برای کنترل لیوان کاغذی طراحی شده است. هنگامی که بازوی ربات به سمت لیوان نوشابه می‌رود، می‌تواند نیروی لازم برای گرفتن و کنترل لیوان میان انگشتان را به شکلی کنترل کند که لیوان کاغذی و مایع داخل آن فشرده نشود. در این رستوران علاوه بر ربات‌ها، تلاش شده طعم و کیفیت غذا نیز علاوه بر خلاقیت در استفاده از فناوری‌های رباتیک هر چه بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار گیرد.

رستوران‌های رباتیک در جهان کمیابند

این رستوران رباتیک در ایران اولین نمونه رستورانی است که ربات‌های انسان‌نما را برای خدمات‌رسانی به کار گرفته و در کنار آنها از بازوهای رباتیک صنعتی در رستوران استفاده کرده است. اما نمونه مشابه این رستوران در دنیا هم کم‌تعداد است. مهندس علی قره‌خانی، مدیر فنی و ایده‌پرداز این مجموعه رباتیک، درباره نمونه‌های مشابه این رستوران به جام‌جم می‌گوید: در دنیای ربات‌ها چهار شرکت بزرگ بازار را در انحصار دارند و فرصت را به وارد شدن شرکت‌های فناورانه جدیدتر نمی‌دهند. در ایران نیز با وجود تحریم‌ها، قانع کردن شرکت‌های داخلی به استفاده از محصولات شرکت‌های ایرانی به جای محصولات وارداتی کار دشواری است. در واقع این رستوران می‌تواند نمایشگاهی از توانایی‌ها و مهارت‌های مختلف ربات‌ها باشد.

وی ادامه می‌دهد: طرح اولیه ما این بود که در آشپزخانه رستوران هم از ربات‌های آشپز و دستیار آشپزی استفاده کنیم، اما نتوانستیم فضای بزرگ برای آشپزخانه اختصاص دهیم. اگر ما آشپزخانه رستوران را نیز رباتیک کنیم، در دنیا کار منحصر به فردی انجام شده است. در حال حاضر مزیت کار ما استفاده از انواع ربات‌ها برای ارائه خدمات به مشتریان است. امروز از ربات‌های خدماتی به منظور ارائه سرویس در بسیاری از مراکز خدماتی در جهان استفاده می‌شود. اما معمولا از بازوهای رباتیک برای ارائه خدمات استفاده نمی‌شود. این بازوها چند سال پیش در یکی از رستوران‌های زنجیره‌ای آمریکا به کار گرفته شد، اما به دلیل نگرانی از بیکارشدن کارکنان رستوران‌ها، این سیستم خیلی زود قطع شد.

قره‌خانی درباره هوش مصنوعی ربات‌های انسان‌نمای مجموعه می‌افزاید: ربات‌های انسان‌نما اکنون در رستوران برای ارائه توضیحات وجود دارد، اما به دلیل شلوغی محیط و همهمه مجتمع رستورانی که رستوران ما در آن قرار گرفته است، امکان تعامل کلامی هوش مصنوعی ربات با مشتری وجود ندارد. برای این منظور ما رابطی هم برای تشخیص صدای فارسی در این هوش مصنوعی طراحی کرده‌ایم، اما هنوز امکان استفاده از آن در این محیط وجود ندارد. با این حال همچنان در ترکیب ربات‌هایی که برای یک رستوران استفاده کرده‌ایم، منحصر به فرد هستیم.

از آنجا که سرعت حرکت و واکنش‌نشان دادن ربات‌ها را نسبتا کند می‌دیدم، علت را از مهندس قره‌خانی جویا شدم. وی در پاسخ گفت: این ربات‌ها در ارتباط و تعامل با انسان هستند و سرعت کمتر آنها، ایمنی استفاده از آنها را در این فضا که با کودکان، سالمندان و اقشار مختلف جامعه سر و کار دارد بالاتر می‌برد.

فضایی متفاوت برای سفر به دنیای ربات‌ها

ایده خلاقانه طراحی یک رستوران رباتیک در ادامه فعالیت شرکتی شکل گرفته که به طراحی و ساخت بازوهای رباتیک می‌پردازد و پیش از این بیشتر با صنعت سروکار داشته است.

دکتر علاقبندراد در مورد فعالیت شرکت دانش‌بنیان رباتیک این مجموعه می‌افزاید: ما در زمینه کنترل رباتیک کار می‌کنیم و در این زمینه چند نوع ربات داریم. ربات‌های سیار که ربات‌های مهماندار همین مجموعه از جمله آنهاست، ربات‌های بازو، ربات‌های کارتزین، ربات‌های پرنده و ربات‌های تحقیقاتی که در موسسات آموزشی و تحقیقاتی استفاده می‌شوند، نمونه‌های مختلف ربات‌های شرکت ماست.

در ادامه نیز با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دستگاهی به نام پرینتر الکترونیکی چاپی ساختیم که یک فناوری در لبه دانش است. این دستگاه به ما کمک می‌کند تا بتوانیم مدارهای چاپی را روی سطوح منعطف مثل پارچه چاپ کنیم. این فناوری نیز ترکیبی از علم رباتیک و چاپ است که نمونه آماده آن در نمایشگاه نانو فناوری 1397 معرفی می‌شود و در ساخت محصولات جدید فناوری‌های پوشیدنی به ما کمک می‌کند.

در ادامه در نظر داریم فراخوانی برای مدارس هم داشته باشیم و دانش‌آموزان بتوانند برای آشنایی با نحوه کار ربات‌های مختلف و ارتباط میان آنها به اینجا بیایند و در یک محیط غیرصنعتی و آزمایشگاهی از نزدیک با این فناوری آشنا شوند.

مهندس قره‌خانی دلیل فعالیت این رستوران در کنار یک مجموعه تحقیقاتی و صنعتی را نشان دادن تلاش محققان کشور عنوان می‌کند و می‌افزاید: دانشجویان رشته‌های مکانیک، برق، نرم‌افزار و مکاترونیک دانشگاه‌های امیرکبیر، شریف، تهران، علم و صنعت و خواجه نصیر برای طراحی و توسعه پروژه‌های ما کمک بسیاری کردند.

اکنون در نظر داریم فضایی ایجاد کنیم تا تلاش گروه ما در زمینه این فناوری دیده شود و بتوانیم برای کشورمان غرورآفرین باشیم. شاید این کار ما برای دیگر دانشجویان و دانش‌آموزان هم جذاب باشد و به این نتیجه برسند که برای مثال استفاده از یک ربات مسیریاب می‌تواند چنین کاربردی داشته باشد. در همین مدت کوتاه بسیاری از کودکان درباره نحوه کار این ربات‌ها و چگونگی برخورد نکردن به موانع از ما می‌پرسند و دانشجویی بود که درباره نحوه مسیریابی ربات برای رساندن سفارش به مشتری از ما سوال پرسید.

برنامه آینده ربات‌های خدمت‌رسان

در فناوری رباتیک بسیاری از افراد تصور می‌کنند، ساختن ربات کار بسیار ارزشمندی است، در حالی که ارزش افزوده در ساخت ربات نیست. مهندس قره‌خانی با این توضیح درباره اهمیت برنامه‌ریزی برای استفاده از فناوری توضیح می‌دهد: ارزش افزوده هنگامی است که ماموریت‌های خلاقانه برای این ربات‌ها طراحی ‌و یک برنامه برای استفاده از آنها در نظر گرفته می‌شود.

ما اکنون در حال کار روی این بخش هستیم تا یک مخاطب غیرحرفه‌ای هم بتواند از امکانات ربات‌ها استفاده کند و موفقیت ما در همین بخش خواهد بود. توجه به طراحی صنعتی فناوری‌های جدید هم موضوع بسیار مهمی است که در ایران کمتر به آن توجه می‌شود و با توجه به این موضوع بسیاری از فناوری‌های ایرانی می‌توانند وارد بازار منطقه شوند.

در حال حاضر کار ما از نظر علمی و جذابیت بصری قابلیت ارائه به بازارهای بین‌المللی را دارد و با طراحی الگوهایی برای ربات‌ها می‌توانیم بخوبی روی بازار خارجی حساب کنیم.

وی درخصوص چشم‌انداز توسعه فعالیت‌های شرکت دانش‌بنیان خود می‌افزاید: تصمیم ما این است که فناوری رباتیکی را که در ایران به آن دست یافته‌ایم در کشورهای منطقه که ظرفیت خوبی دارند، به‌کار گیریم. اکنون روی طراحی ربات‌های مهماندار ایرانی هم کار می‌کنیم تا علاوه بر طراحی زیباتر برای ربات، در زمینه فناوری ربات هم نیاز به خط‌کشی نباشد و ربات مسیر میز مورد نظر برای رساندن سفارش را به کمک تگ‌های مشخص پیدا کند. ربات جدید قرار است به کمک فناوری چاپگر الکترونیکی مجهز به گرمکن هم باشد تا غذا را به صورت گرم به مشتری برساند. از طرفی قیمت ربات‌های خارجی در بازار کشور ما بسیار بالاست و ربات‌های ما قابلیت رقابت با نمونه‌های خارجی دارند و افراد با دیدن فعالیت ربات‌ها در چنین محیطی می‌توانند به این کار اعتماد کنند.

سپیده شعرباف

دانش