سرای افضل نگین شوشتر

اما این اثر جهانی تنها ظرفیت گردشگری شوشتر نیست، این شهرستان جاذبه‌های تماشایی دیگر هم دارد که می‌تواند گردشگران را به سوی خود جلب کند؛ آثاری مانند خانه‌ها و عمارات تاریخی؛ مثل سرای افضل که بنای آجری باشکوهش بعید است جذبتان نکند.

به گزارش خبرنگار جام‌جم از خوزستان، کاروانسرا یا سرای افضل یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهرستان شوشتر است که قدمتش به دوران قاجار برمی‌گردد و در گذشته مرکز توزیع غله بوده است.

سرای افضل به سبک معماری سنتی و به شکل دوری ساز بنا شده و به سبب در امان ماندن از دخل و تصرف‌ها،
یکی از سالم‌ترین بناهای برجای مانده در شوشتر است که به ثبت آثار ملی رسیده.

اما این بنا جدای ارزش‌های تاریخی و میراثی، ظرفیت دیگری هم برای سرگرم کردن گردشگران دارد، چراکه هم اکنون محل دائمی تولید و نمایش صنایع‌دستی شهر شوشتر است و می‌تواند محلی باشد هم برای آشنایی با صنایع‌دستی و هنرهای بومی خوزستان و شوشتر و هم بهترین جا برای خرید سوغاتی.

در حال حاضر بیش از 50 نفر به صورت مستقیم و صدنفر به صورت غیرمستقیم در 40 کارگاه موجود در این کاروانسرا مشغول به کارند.

سرای افضل از حدود دو سال قبل و به مدت 12 سال به بخش خصوصی واگذار شد تا کار مرمت، حفظ و نگهداری از این بنا با دقت و سرعت بیشتر انجام شود.

غلام‌رضا صیادی، بهره‌بردار بخش خصوصی در مورد واگذاری سرای افضل به جام‌جم می‌گوید: همزمان با واگذاری بنا، کار مرمت و اصلاح ساختمان اصلی،‌ زیرزمین و پشت‌بام سرای افضل آغاز شد و پیش از نوروز امسال سفیدکاری رواق‌ها، تعویض سنگ‌های فرسوده و بندکشی دیوارها که بر اثر پوسیدگی ریخته بودند، انجام شد.

با این همه میزان گردشگران ورودی به شوشتر و سرای افضل آنقدرها نیست که رضایت بهره برداران را جلب کرده باشد، چرا که صیادی از اداره میراث فرهنگی خوزستان می‌خواهد با برقراری ارتباط بهتر و بیشتر با تورلیدرها، گردشگران را به بازدید از بناهای تاریخی شهر شوشتر از جمله سرای افضل ترغیب کند.

صنایع‌دستی باکیفیت بخرید

علی‌محمد چهارمحالی، رئیس اداره میراث فرهنگی شهر شوشتر اما در باب اهمیت سرای افضل می‌گوید: سرای افضل یکی از بناهای ارزشمند بازار شوشتر است که نخستین بار سال 83 توسط اداره صنایع‌دستی وقت با هدف احیا، آموزش و تولید صنایع‌دستی تملک و پس از مرمت سرا به یکی از متمرکزترین بازارهای صنایع‌دستی کشور تبدیل شد.

به گفته وی، پیش از این در مجموعه سرای افضل چهار صنعتگر موفق به کسب نشان ملی اصالت محصول شدند که این مساله می‌تواند سبب معرفی بهتر محصولات به مردم و گردشگران شود.

چهارمحالی به واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی هم اشاره‌ای کرده و می‌گوید: صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی می‌تواند بجز هتل، رستوران و چایخانه با کمی خلاقیت از بناهای تاریخی با کاربری‌های دیگری همچون موزه استفاده کند، بویژه در شهرستان شوشتر که با قدمتی 7000 ساله، از داشتن موزه بی‌بهره است.

رئیس اداره میراث فرهنگی شهر شوشتر یادآور می‌شود در شوشتر خانه‌های تاریخی ارزشمند دیگری هم وجود دارد که در صورت ثبت ملی، مردم می‌توانند از اعتبار مرمت به صورت مشارکتی برای تعمیر و احیا و کاربری جدید بنا استفاده کنند، مثل نمونه‌های موفقی که پیش از این شاهدش بودیم، همچون هتل‌های طبیب و سرابی. بی‌شک با احیای بناهای تاریخی هم مردم می‌توانند از آوردهای گردشگری بهره‌مند شوند و هم آثار تاریخی بهتربرای آیندگان حفظ می‌شود.

اما مجتبی گهستونی، فعال حوزه میراث فرهنگی و سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا هم موقعیت سرای افضل در شهر شوشتر را از جمله ویژگی‌های ممتاز آن می‌داند و می‌گوید: این بنا به دلیل قرارگیری در مرکز شهر شوشتر و نزدیکی به امامزاده سیدمحمد، بازار، خانه افضل، خانه طبیب و دسترسی فوق‌العاده‌اش می‌تواند روزانه محل آمد و رفت گردشگران بسیاری باشد، گرچه متاسفانه تا امروز نتوانسته آن‌گونه که باید نظر گردشگران رابه خود جلب کند، زیرا بدرستی معرفی نشده است.

گهستونی می‌افزاید: با توجه به فعالیت بیش از40 غرفه صنایع‌دستی در سرای افضل برای شناساندن هرچه بهتر این بنا به مردم لازم است رویدادهای خلاقانه‌ای در حوزه صنایع‌دستی صورت گیرد برای مثال صنعتگران به صورت زنده در غرفه‌ها کار کنند و جشنواره‌های مختلفی همچون جل‌بافی، لنگ‌دوزی، ساخت و تعمیر سازهای سنتی و... به صورت مداوم برگزار شود.

سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا می‌گوید: در شوشتر مشاغل سنتی بسیاری وجود دارد که بعضی از آنها قرن‌هاست از نسلی به نسلی دیگر رسیده، اما تا امروز به دلیل نبود علم بازاریابی، بازارداری و بازارسازی نتوانسته‌اند در بسته بندی و فروش صنایع‌دستی و جذب گردشگران موفق عمل کنند.

به عقیده وی، با تمرکز روی معرفی صنایع‌دستی شهر شوشتر به عنوان کالای لوکس و توجه به جنبه‌های هنری آن می‌توان حضور در بازارهای جهانی و رقابت در سطح کشور را تضمین کرد، این درحالی است که شهر تاریخی شوشتر با وجود بناهای تاریخی ارزشمند و صنایع‌دستی منحصربه‌فردش می‌تواند علاوه بر اشتغال‌زایی برای ساکنانش، به شهری مهاجرپذیر تبدیل شود.

نگار نخلی - ایران