یکی به نعل، یکی به میخ!

رسانه‌ها را که باز می‌کنیم هم مدام با چنین موضوعاتی روبه‌رو هستیم. رسانه ملی مدام روی این موضوع تمرکز دارد و حتی گاهی با تبلیغ سعی دارد کالای ایرانی را به مردم معرفی کند و بشناساند تا فرهنگ استفاده از کالای داخلی پررنگ شود و تصور این‌که کالای غربی بهتر است در ذهن مردم اصلاح شود.

در رسانه‌های مکتوب و برخط هم هر روز حرفی و سخنی و اظهارنظری هست. برخی رسانه‌ها از این دریچه به نقد سبک زندگی هم می‌پردازند و سعی می‌کنند نشان دهند لاکچری‌بازی‌های مرسوم این روزها که تمام اقشار جامعه را درگیر خود کرده است، اتفاق مثبتی نیست. اینها همه وظیفه رسانه است. باید بتواند تحلیل کند، نقد کند و به مردم نشان دهد می‌توانند با همین کالای داخلی هم به قول معروف لاکچری و شیک باشند و رقم اسکناس‌هایی که هزینه می‌کنند جای عقل را در انتخاب‌هایشان نگیرد.

نقش کلیدی تبلیغات

البته همین رسانه‌ها کنار دیگر فعالیت‌هایشان تبلیغات هم دارند. تبلیغاتی که پذیرش آن در شرایط اقتصادی فعلی کاملا طبیعی است و البته در هر شرایط دیگری هم اتفاقی عادی محسوب می‌شود. رسانه هم مانند هر فضای دیگری نیاز به کسب درآمد دارد تا بتواند خود را اداره کند، شرایط بهتری داشته و روی پای خود بایستد.

تا اینجای کار هیچ مشکلی نیست حالا تصور کنید رسانه یا رسانه‌هایی را که هر روز در وصف زندگی لوکس لاکچری‌بازان نقد می‌نویسند اما در حاشیه همان نقد و در تبلیغ‌هایشان می‌توان با فروش انواع کالاهای خارجی روبه‌رو شد!

مخاطب مطلب را می‌خواند و تا می‌آید کمی به آن فکر کند و تاثیر بگیرد با حراج کیف‌های دیوید جونز و تخفیف 50 درصدی کفش‌های نایک روبه‌رو می‌شود! شما باشید چه می‌کنید؟

هر قدر هم سعی کنید خوددار باشید، به احتمال زیاد روی تبلیغ کلیک می‌کنید و زمانی را حتی شده بدون خرید به تماشای برندهایی که البته مثل همیشه معلوم نیست واقعی هستند یا نه می‌گذرانید، هی تماشا کرده و قیمت‌ها را بالا و پایین می‌کنید. این‌که خرید می‌کنید یا نه هم چندان مهم
نیست.

مهم این است مطلبی که می‌توانست خواننده را به فکر وادارد، براحتی خودش را خنثی کرده است. خودش انگار تبلیغ برندهای خارجی و برندبازی کرده است.

حالا در همین رسانه‌ها که از گردشگری داخلی هم دفاع می‌کنند، می‌توانید هتل ارزان در آنتالیا و استانبول پیدا کنید. کمی پایین‌تر در صفحه گردشگری با این تبلیغ روبه‌رو شوید: «با شبی 21 هزار تومان به بلگراد سفر کنید/ بدون نیاز به ویزا».

بالاخره مخاطب چه کند؟

موضوع جالب‌تر هم این‌که درست در ستون کنار مطلبی که در هفته جاری در نقد فالوور بازی‌های اینستاگرام با این تبلیغ مواجه می‌شوید: «افزایش فالوور اینستاگرام و مدیریت راحت‌تر پیج». اینها تنها نمونه‌هایی از اتفاقاتی است که در این عرصه رخ می‌دهد و از رسانه‌ها تصویری می‌سازد که یادآور همان ضرب‌المثل قدیمی یکی به میخ، یکی به نعل است!

رویکردی که هم مردم را متحیر می‌کند و هم بر خلاف اصول حرفه‌ای کار خودشان است. رسانه باید صنایع فرهنگی را تبلیغ کند، اما اگر این تبلیغ‌ها با آنچه به مردم در بخش‌های دیگر ارائه می‌کند، در تضاد باشد، جای تعجب و حیرت فراوان خواهد داشت! هر چند باید رویکرد رسانه‌ها برای کسب درآمد را درک کرد، اما این موضوع نباید سایه‌ای روی کارکردهای اصلی رسانه بیندازد و در تضاد با آنچه که می‌نویسد و خط مشی اصلی‌اش است، قرار بگیرد.

آن هم در سالی که با شرایط ویژه‌ای در اقتصاد کشورمان روبه‌رو هستیم و همه تلاش‌ها برای فرهنگسازی در مسیری است که مشکلات ایران در این عرصه را حل کند.

البته همه می‌دانیم این فرهنگسازی هم خود نیازمند زمانی طولانی بوده و براحتی و با برنامه‌ریزی و تبلیغ یکی دو روزه قابل انجام نیست. همه می‌دانیم باید از همین حالا رسانه‌ها و برنامه‌ریزان و مدیران فرهنگی به فکر باشند تا بتوان به مردم این نکته را قبولاند که صرفا هر کالای خارجی و سفر خارجی خوب نیست و هر کالای داخلی بی‌کیفیت
نیست.

از طرف دیگر ما با رسانه‌هایی هم روبه‌رو هستیم که در حال تبلیغ داخلی هستند و به جای هتل فلان کشور تبلیغ‌هایی ویژه برای هتل‌های داخلی دارند و سعی می‌کنند کفش و لباس ایرانی را تبلیغ کنند. باید حواسمان باشد مثل همه سال‌های گذشته پیش نرویم و خیلی چیزها را فدای پول نکنیم.

زینب مرتضایی‌فرد