چرا ویترین لباس فروشی‌ها تغییر نمی‌کند؟

کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور در این حوزه، یکی از نهادهای اساسی این فضاست که به دبیری حمید قبادی چند سالی است با برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای مختلف اقداماتی را برای اشاعه فرهنگ و گسترش طراحی‌های ایرانی- اسلامی صورت داده است. رویدادهایی که یکی از اصلی‌ترین آنها جشنواره مد و لباس فجر است. این جشنواره که امسال هشت ساله می‌شود، در چند دوره برگزاری خود در چند بخش به معرفی طرح‌ها و طراحان برگزیده می‌پردازد؛ حرکتی که به‌خودی‌خود می‌تواند مثمرثمر باشد، اما با نگاهی به اوضاع و احوال این روزهای پوشاک بویژه پوشش بانوان می‌بینیم هنوز که هنوز است تصمیم اساسی‌ای که در سطح گسترده کاربرد داشته باشد، اتخاذ نشده است.

با گرم‌تر شدن هوا هم این وضعیت بیش از پیش مشهود می‌شود، اتفاقی که در نهایت، بدون اقدام موثر و خاصی با خبر جمع شدن گونه‌ای از مانتوها همراه می‌شود.

با این حال طبق صحبت‌های دبیر کارگروه مد و لباس، این کارگروه همچنان در حال تلاش برای اشاعه مدهای ایرانی و اصیل است؛ اتفاقی که به گفته او تا امروز توانسته است بخشی از نیاز جامعه به این موضوع را رفع کند اما برای پوشش گسترده‌تر و تأمین نیاز آحاد مردم هنوز راه زیادی در این مسیر باقی است.

طرح‌های خوب، اما بدون کاربرد

قبادی در گفت‌وگو با جام‌جم ابتدا در پاسخ به وجود طرح‌های غیرکاربردی در جشنواره مد و لباس و همچنین کمبود تولید چنین طرح‌هایی در بازار بیان کرد: جشنواره مد و لباس در بخش‌ها و رشته‌های مختلفی برگزار می‌شود و در این رویداد هر حوزه‌ای عرف خودش را دارد، فضایی که تنها با نگاه‌های سلیقه‌ای نمی‌شود آن را قضاوت کرد و داوران متخصص هر بخش را رصد می‌کنند. در این میان ممکن است یک لباس مفهومی باشد و قابل استفاده در جامعه نباشد یا کار دیگری مجلسی باشد، به همین دلیل هر لباسی که در این جشنواره به نمایش درمی‌آید، برای بخشی طراحی شده و همه آنها قابل استفاده در فضاهای عمومی و جامعه نیستند. اما درباره کاربردی بودن برخی از این طرح‌ها طبق نظر کارشناسان و اتحادیه‌های صنفی، ما معتقد هستیم بیشتر تغییراتی که در ویترین فروشگاه‌ها درباره لباس بانوان رخ داده به این جشنواره‌ها و رویدادهایی که وجود دارد برمی‌گردد، شرایطی که شاید بخش گسترده‌ای را شامل نشده اما تا حدی توانسته موفق عمل کند. از سوی دیگر ،طراحی یک کار سلیقه‌ای است و هر چه طراح به نیاز جامعه نزدیک شود، موفق‌تر خواهد بود. در حال حاضر هم اکثر طراحان ما در حال پیشروی به این سو هستند و خوشبختانه با اقدامات آموزشی، روشنگری‌ها و تلاش‌هایی که صورت گرفته، تغییرات گسترده‌ای را در طراحی‌ها شاهد هستیم.

علاوه بر اینها، قیمت بالای تولیدات ایرانی و طرح‌هایی که مورد تائید این کارگروه هستند از دیگر مواردی بود که او درباره‌اش بیان کرد: در حال حاضر برخی از این طرح‌ها با قیمت بالایی عرضه می‌شوند و این موضوع درست است، اما تا زمانی که یک گروه کالایی بخصوص در حوزه لباس به تولید انبوه نرسد، طبعا ما شاهد این مساله هستیم. حتی زمانی که کاری طراحی می‌شود من معتقد هستم هنرمندان نرخ مالکیت معنوی اثرشان را دریافت نمی‌کنند، اتفاقی که برای یک اثر هم وجود دارد، به همین دلیل تا روزی که تولید انبوه نداشته باشیم این روند ادامه خواهد داشت.

تلاش برای جلوگیری از هجوم بیگانگان

درباره گسترش طرح‌های مورد تائید هم این مسئول معتقد است نه می‌توان درصد مشخصی را در این باره اعلام کرد و نه می‌توان گفت به طور کامل جامعه از آنها نفعی نبرده است. به همین دلیل بررسی میزان تأثیرگذاری تصمیمات کارگروه مد و لباس به کارهای آماری و پژوهشی صحیح نیاز دارد. قبادی می‌گوید: ما معتقد هستیم این تغییر نسبی است و در فرصت محدود موجود که این رویدادها در حوزه مد و لباس شکل گرفته، تغییرات چشمگیری ایجاد شده که البته بازهم تأکید می‌کنم این که تصور کنیم همه یا اغلب نیاز‌ها تأمین شده چنین نیست و هنوز راه زیادی داریم.

کارگروه ساماندهی مد و لباس مدتی است علاوه بر جشنواره اصلی این حوزه موارد دیگری مثل جشنواره لباس عاشورایی را برگزار می‌کند. دبیر این کارگروه درباره هدف برگزاری چنین رویدادهایی با وجود تأثیری که هنوز فراگیر نیست، گفت: فعالیت کارگروه بسیار گسترده است و مهم‌ترین آن ارائه الگوست؛ الگوهایی که امروز تا حدی ارائه شده و مورد استقبال قرار گرفته‌اند اما بازهم با ایده‌آل فاصله دارند و نمی‌توانیم با قطعیت بگوییم همه نیاز جامعه برطرف شده است. در همه جشنواره‌هایی که توسط این کارگروه برگزار می‌شود، تبیین و تفهیم مفاهیمی که لازم است مدنظر ماست. ما باید زمینه بروز و ظهور مفاهیم را در قالب‌های مختلف و بویژه سبک زندگی و پوشش شاهد باشیم. به همین دلیل رویدادهای مختلفی شکل گرفته که یکی از آنها جشنواره لباس عاشورایی است. اتفاقاتی که باعث می‌شوند تا حدی جلوی هجوم فرهنگ بیگانه را بگیرند.

عدم ورود دولت به حوزه مد و لباس

ورود دولت به حوزه پوشاک و مشخص کردن چارچوب‌های طراحی، از دیگر مواردی است که گاه انتقاداتی هم به آن وارد می‌شود، مساله‌ای که قبادی با تکذیب آن بیان کرد: دولت اغلب به این حوزه وارد نمی‌شود و اتحادیه‌های صنفی مسئول این حوزه هستند. در این فضا چارچوب توسط کارگروه ساماندهی مد و لباس مشخص می‌شود، اما اقدامات نظارتی و اجرایی توسط اتحادیه‌های صنفی صورت می‌گیرد. ضمن آن که این مطالبه عمومی اجتماع است و نمی‌توانیم درخواست برخی‌ها را به کل جامعه تعمیم دهیم. او ورود پوشاک قاچاق را هم از مسائلی خواند که سال‌هاست باعث ایجاد رنج در این حوزه شده، اتفاقی که به‌دلیل قیمت نازل آنها مورد استقبال بخشی از بازار قرار می‌گیرد. علاوه بر این موضوع، پرداخت به پوشش گروه‌هایی مثل نوجوانان و آقایان هم از دیگر مواردی بود که قبادی درباره‌شان بیان کرد: لازم است در این زمینه جریان و بستری فراهم کنیم که تولیدی‌ها تنها به سراغ دوخت مانتو برای بانوان نروند.

مشکل همیشگی کپی رایت

او همچنین از وجود قانون حق تألیف طرح برای طراحان و تولیدکنندگان خبر داد و گفت: قانون در این خصوص پیش‌بینی‌هایی کرده است. متاسفانه افراد از قانون آگاهی ندارند حتی اشخاصی که در حوزه تولید حقوق‌شان ضایع می‌شود و صاحب یک طرح نیز هستند. ماده 4 ساماندهی مد و لباس به‌طور مشخص طراحی پارچه و لباس را مشمول قانون مستقل حمایت از حقوق مولفان، پدیدآوردگان و طراحان کرده است. طبق این قانون لباس هم مثل یک اثر موسیقایی، سینمایی یا نقاشی و... مشمول حمایت‌های قانونی می‌شود. علاوه بر اینها باید عنوان کنم مسئولیت تخصصی این حوزه با کارگروه ساماندهی مد و لباس بوده و مسئولیت کلی آن با دفتر حقوقی و مالکیت معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. قبادی در آخر هم از تبلیغات رایگان رسانه ملی در این فضا گفت و خاطرنشان کرد تبلیغاتی در راستای معرفی پارچه و پوشاک ایرانی صورت گرفته، اما میزان آنها بسیار کم و در حدی است که در حال حاضر شاید خیلی‌ها متوجه آن نشده باشند، به همین دلیل جا دارد در این فضا هم همکاری‌های گسترده‌تری صورت بگیرد.

کمر تولیدکننده شکسته!

مهدی محمودی
رئیس انجمن موسسات مد و لباس

بخشی از قیمت مد وارداتی لباس به استراتژی برند یا کمپانی تولید‌کننده که دست‌افزار و مغز‌افزارش دست خودش یا کشورهای تولید‌کننده ارزان است برمی‌گردد. علاوه بر این بخشی هم به عوارض و گمرک و تفاوت نرخ ارز مربوط می‌شود. اما درکل کالای پوشاک تمام شده وارداتی گران است و این به دلیل کیفیت و جنس کالا نیست، بلکه بیشتر به خاطر نوسانات عجیب و پیش‌بینی نشده نرخ ارز است. برخی کمپانی‌ها و برندهای روز دنیا بر‌مبنای نگاه اقتصادی و دیگر عوامل برای جامعه مسلمانان دنیا شو می‌گذارند و بخشی از رسانه‌های خود را در اختیار مد‌های اسلامی قرار می‌دهند. مشکل ما در صنعت تبلیغات است. قوانین غیرکارشناسانه و بیمه و مالیات کمر برند و تولید‌کننده را می‌شکند و باعث می‌شود قاچاق انجام شود. اگر این بستر توسط دولت حمایت شود زمینه خوبی برای پیشرفت داریم. در حال حاضر بیش از ۲۰شبکه تخصصی فشن در دنیا کار می‌کنند. سرور‌های بزرگ دنیای مجازی به دست آنهاست و ما مصرف‌کنندگان این فناوری هستیم. ضمن این‌که خودتحریمی‌هایی هم که در داخل وجود دارد خیلی ضربه می‌زند. در این میان باید به عوامل مدساز هم اشاره کنیم. سوپراستارها، برندها، رسانه‌ها و رویداد‌های بزرگ و کوچک جشنواره و جشنواره‌هایی مانند فیلم فجر می‌توانند از عوامل مهم مد‌ساز در کشور محسوب شوند. زمانی جریان‌سازی فکری دست فضایی بود که در آن فضا استانداردها را می‌نوشتند و مردم منطبق با آن سیاست‌ها حرکت می‌کردند اما الان فضای مدیریتی ما در موبایل‌های ما است و دسترسی ما به دنیای مجازی تغییر کرده است.

ترکیه علیه ایران

منصور تیرگر

کارشناس حوزه پوشاک

پوشاک یکی از کالاهایی است که دارای ارزش افزوده بسیار بالایی است و این وانهادگی در قبال پوشاک خارجی که در مصرف‌کنندگان به‌وجود آمده بیش از هر دلیل دیگری از طریق تهاجم فرهنگی بروز پیدا کرده است. البته در این میان به نقش تاثیرگذار رسانه‌ها در رقابت‌پذیر کردن پوشاک هم باید اشاره کنیم. رسانه‌های کشور در رقابت‌پذیر کردن پوشاک خیلی می‌توانند کمک کنند به‌طوری که راهی برای پیشگیری از قاچاق تلقی می‌شود، همچنان‌که کشورهایی نظیر کره، چین و ژاپن دارای مُد انحصاری مخصوص به خود هستند ما نیز می‌توانیم در این مسیر گام برداریم، اما متاسفانه به‌رغم قدمت تمدنی و فرهنگی بالای کشورمان ما جزو کشورهای آسیایی هستیم که مُد انحصاری خود را در اختیار نداریم. در کنار تلاش رسانه‌ها به منظور شناساندن مد خاص کشورمان، نهادهای تصمیم‌گیرنده در حوزه صنعت به‌طور کل باید روندی در پیش گیرند تا بتوانیم کالاهای خود را رقابت‌پذیر کنیم.

از طرفی در حال حاضر قیمت تمام شده تولید در کشورمان بسیار بالاست و از سوی دیگر کشورمان با دامپینگ‌هایی نظیر کشور ترکیه روبه‌رو بوده است که این‌گونه سیاست‌ها تولید کشورمان را تضعیف کرده که لازم است سیاست‌های ضد‌دامپینگی به منظور رونق تولید که در هر کشوری وجود دارد اتخاذ شود. همه اینها در حالی است که حوزه پوشاک عرصه‌ای با توان اشتغال‌زایی و ارزش افزوده بالاست و برای گسترش و توسعه آن می‌توان به آموزش کوتاه مدت به عنوان راهکاری که فناوری پایینی می‌طلبد فکر کرد.

فاطمه شهدوست