نبودی ببینی شهر آزاد گشته

این صدا در «ممد نبودی ببینی» یکی از مشهورترین نوحه‌هایی که به مناسبت آزادسازی خرمشهر خوانده شده هم می‌شنویم. آنجا هم دمام و سنج به هم می‌پیچند و شنونده را به دنبال خود می‌کشانند. خیلی از ما این نوحه خاطره‌انگیز را با صدای غلام کویتی‌پور به خاطر داریم و شاید برخی هم بدانیم که او این نوحه را در سالگرد آزادسازی خرمشهر خوانده است و پیش از این هم حسین فخری مداح شناخته شده که اصالتا متولد بهبهان است، آن را با شعری از جواد عزیزی بر سر مزار دوست و همرزمش شهید محمد جهان آرا خوانده است.

فخری همراه با صادق آهنگران و کویتی‌پور از مداحان فعال دوران جنگ تحمیلی بوده و نوحه‌های بی‌شماری را برای واقعه عاشورا خوانده است. در کنارش نوحه‌هایی هم برای رحلت امام خمینی‌(ره) و موضوعات انقلابی خوانده و چند سالی است که به علت عوارض شیمیایی از ناراحتی حنجره رنج می‌برد. فخری هرگز برای مداحی پولی دریافت نکرده و به نوحه‌خوانی‌هایش که اغلب هم برای حضرت امام حسین‌(ع) هستند افتخار کرده و همین را بزرگ‌ترین دستمزد خود می‌داند.

بخشو؛ نوحه‌خوان ماندگار

صدای دمام و طبلی که در هم می‌پیچد و میخکوبمان می‌کند، از کیست؟ پاسخ این سوال را خیلی‌ها نمی‌دانند. البته حدس می‌زنیم جنوبی‌ها و بخصوص بوشهری‌ها در این باره اطلاع دارند، اما احتمالا خیلی‌ها ندانند که ریشه نوحه «ممدنبودی ببینی» به یک ملودی بوشهری متلعق به موسیقی‌های عزاداری برمی‌گردد.

در سال‌های دور جهانبخش کردی‌زاده معروف به بخشو، نوحه‌ای را با مطلع «لیلا بگفتا ای شه لب تشنه‌کامان/ دستم به دامان، آقا الامان» در ایام محرم و صفر خوانده و ناصر تقوایی، کارگردان ایرانی هم این قطعه را در فیلم مستند «اربعین» خود با اجرای بخشو آورده است. در این مستند بخشو را می‌بینیم که در مسجد دهدشتی بوشهر نوحه‌خوانی می‌کند.

فیلم با تصاویری از تدارک مراسم عزاداری امام حسین‌(ع) آغاز می‌شود، بعد دریا و خورشید همراه با صدای سنج و دمام گویی آغاز واقعه‌ای را خبر می‌دهند. مردان نواختن سنج و دمام و صدای سینه‌زنی را آغاز می‌کنند و بعد صدای اسطوره‌ای بخشو در کوچه‌های تاریک بوشهر می‌پیچد.