مغزها را باید شست!

قسمت زیادی از عروق خونی که وظیفه تغذیه مغز را دارند، از مننژ عبور می‌کنند. علاوه بر این پرده محافظتی مغز نیز سد خونی دارد؛ یعنی بر خلاف سلول‌های دیگر بدن که براحتی به خون دسترسی دارند، سلول‌های مغز محافظت شده هستند و حتی موادی ‌که در خون وجود دارد نیز براحتی وارد مغز نمی‌شود. به دلیل محافظت‌های قوی که برای تغدیه مغزی وجود دارد، عفونت مغز و مننژ خیلی شایع نیست، اما اگر اتفاقی برای مغز بیفتد، بسیار مهم است. دکتر زینت علی مددی، متخصص اعصاب و روان و مدرس دانشگاه درباره اتفاقاتی که به مننژیت، آنسفالیت، مشکلات و آسیب‌هایش منجر می‌شود بیشتر توضیح می‌دهد.

با وجود محافظت زیادی که توسط بدن از مغز می‌شود، مواردی است که سد مغزی دچار آسیب می‌شود، از جمله این موارد می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:

گاهی ویروس‌ها و میکروب‌هایی وارد بدن می‌شود که بسیار تهاجمی عمل و سد محافظتی را نیز تخریب می‌کنند. پس می‌توان گفت نوع ویروس ورودی مهم است و از طرفی پایین یا بالا بودن سن افراد که عامل ضعف سیستم ایمنی است، از مواردی است که خطر ابتلا به عفونت مغزی را افزایش می‌دهد.

مصرف برخی داروها و وررود سم‌ها به بدن نیز می‌تواند، سد را تخریب کند. بخصوص داروهای دسته کورتون در بروز این بیماری نقش دارند و با ایجاد ضعف ایمنی شرایطی را فراهم می‌کنند تا ویروس‌ها و میکروب‌ها راحت‌تر از سد خونی مغزی عبور کنند.

ضربه مغزی و پاره شدن پرده بر اثر ضربه هم از عوامل خطر است. مثلا فردی که تصادف کرده، ممکن است چند هفته بعد از حادثه یکباره دچار عفونت مغزی شود.

برخی از سینوس‌های ما عمقی و در داخل سیستم عصبی قرار دارند؛ اگر سینوس‌ها دچار التهاب زیادی شود به طوری‌که عفونت آبسه کند هم ممکن است، مغز درگیر شود.

گاهی هم عفونت از طریق خون وارد مغز می‌شود.

علائم ناخوشایندی ظاهر می‌شود

آنسفالیت به معنای التهاب سلول مغزی و مننژیت هم به معنای پرده مغز است. عفونت به هر طریقی که وارد شود، با علائم ناخوشایندی مانند سردرد، تهوع، استفراغ‌هایی که گاهی حالت جهشی دارند و گردن درد همراه است و بالطبع چون عامل باکتریایی در بروز بیماری وجود دارد، ممکن است با تب، بی‌حالی یا درد بدنی شبیه سرماخوردگی همراه باشد. البته تب عامل بیماری نیست بلکه محصول بیماری است. عفونت مغزی بیماری واگیردار نیست مگر در موارد خاصی که عامل آلوده‌کننده ویروس مانند سرخک باشد. درست است که برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها بسیار تهاجمی هستند و خطر درگیری قسمت‌های مختلف بدن در بعضی قسمت‌ها بیشتر است اما خود بیماری مستقیم منتقل نمی‌شود.

عوارضی که دائمی می‌شود

عوارض عفونت مغزی می‌تواند دائمی باشد، ممکن است فردی که به عفونت مبتلا شده است، درمان شود اما علائم همچنان به جا بماند. به هر حال با ابتلا به بیماری قسمتی از سلول‌های مغز می‌میرد و فعالیت مغز آشفته می‌شود که در نهایت ممکن است به تغییر سیستم فرد منجر شود. علائمی که از این بیماری می‌ماند، گاهی رفتاری هستند و ممکن است حتی شخصیت را به کلی تغییر دهند. مثلا فردی که قبلا بذله‌گو بوده‌است با ابتلا به این بیماری، خشک یا تندخو می‌شود.

بعضی افراد مستعد می‌شوند

البته باید بگوییم خوشبختانه این بیماری‌ها شایع نیستند، اما به هرحال بجز مواردی‌که در بالا برشمردیم افرادی‌که به بیماری‌های ضعف سیستم ایمنی مانند مبتلایان به ایدز یا بیماران دیابتی که درمان درستی را نمی‌گیرند و کسانی‌که کورتون استفاده می‌کنند، استعداد ویژه‌ای برای ابتلا به این بیماری دارند. علاوه بر باکتری و ویروس که معمولا عامل بیماری هستند، قارچ‌ها نیز می‌توانند عامل بروز عفونت‌ها شوند.

مبارزه با قارچ‌ها نیز مشکل‌تر از ویروس و باکتری است و ویروس‌ها معمولا خوش‌خیم‌تر هستند. این بیماری با خطر مرگ نیز همراه است به همین دلیل با تشخیص بیماری فرد حتما در بیمارستان بستری می‌شود. بهترین راه مبارزه با بیماری پیشگیری است. انواع ترکیبات کورتونی می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند. افرادی‌که به دلیل ابتلا به بیماری رماتیسم یا... از این قبیل داروها استفاده می‌کنند و کسانی‌که ضعف سیستم ایمنی دارند، پیشگیری را جدی بگیرند و حتما در مقابل ویروس‌های فصلی مانند آنفلوآنزا واکسیناسیون بموقع انجام دهند بخصوص در فصولی که احتمال بروز بیماری بیشتر است، باید مراقب عبور و مرور در مکان‌های پر تجمع باشند.

رژیم غذایی مناسب و مصرف سبزی‌های تازه که ویتامین C بالایی دارند و رعایت اصول اولیه بهداشتی خیلی ساده مانند شستن دست‌ها نیز بسیار مهم است.

شما هم ممکن است بیمار شوید

واکسیناسیون مناسب برای ورود به کشورهای دیگر از نکات مهمی است که رعایت آن به همه افراد توصیه می‌شود. همان‌طور که می‌دانید بیماری، افراد را انتخاب نمی‌کند و به دلیل مشکلات جدی که عفونت مغزی به همراه دارد، رعایت نکات بهداشتی بسیار جدی است. قبل از سفر به کشورهای دیگر حتما نزد پزشک بروید و واکسن‌های مناسب را تزریق کنید.

هر فرد بسته به محل زندگی‌اش پادتن‌هایی دارد که افراد دیگر کشورها آن را ندارند. ممکن است به نظر سلامت باشیم اما از بدن و وضعیت سیستم خود بدرستی مطلع نیستیم و بهتر آن است که حتما واکسن بزنیم.

تبخال در نوزادان خطرناک می‌شود

نوزادان و کودکان بیشتر در معرض بیماری هستند و شاید بهتر باشد کودکان را قبل از سه سالگی به محل‌های پر تجمع مانند مهدهای کودک نسپارید. یکی از ویروس‌هایی که در نوزادی بسیار خطرناک است و می تواند باعث بروز این بیماری شود، تبخال است که ممکن است براحتی از طریق بوسیدن وارد بدن نوزاد شود. این ویروس ابتدا با بروز مشکلاتی در دهان نوزاد خود را نشان می‌دهد و در ادامه باعث مشکلات عفونتی در مغز می‌شود و عوارض جبران‌ناپذیری به همراه دارد. به همین دلیل است که بهتر است از بوسیدن نوزاد تا جای ممکن پرهیز شود.

نیلوفر جامه بزرگی