تنظیم‌گری در سینما

با همه بدبینی‌ها نسبت به سرنوشت شوراهایی از این دست که به رفتن دولت و روی کارآمدن دولت جدید بند هستند، نفس تشکیل شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران مفید و موثر به نظر می‌رسد و می‌تواند حضورهای آشفته و پراکنده سینمای ما در عرصه جهانی را انسجام بخشد.

در همه این سال‌ها اخبار مختلفی درباره حضور فیلم‌های مختلف ایران اعم از کوتاه، بلند، مستند و انیمیشن در جشنواره‌های ریز و درشت و معتبر و گمنام خارجی و کسب جوایزی از آنها خوانده ایم، همیشه هم این سوال مطرح بوده آیا نظم و نظارتی بر این حضورهای بی‌قاعده و پراکنده وجود دارد؟ و این که این همه حضور و کسب جایزه با هر کیفیتی، درمجموع چه دستاورد مادی و معنوی برای سینمای ایران داشته و چقدر منجر به تثبیت جایگاه سینمای ما در عرصه بین‌المللی شده است؟ چقدر این حضورها سطح سینمای ایران را در بازار جهانی بالا برده و الان در دنیا متقاضی برای حضور و اکران فیلم‌های ایرانی وجود دارد؟

ظاهرا قرار است شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران به این پرسش‌ها و سوالات دیگر پاسخ دهد. البته باید صبور بود و به انتظار نشست تا در کوتاه‌مدت و درازمدت، خروجی این شورا را دید و به طور کارشناسانه آن را بررسی کرد. عجالتا با سیدصادق موسوی، یکی از اعضای حقوقی این شورا صحبت کردیم تا با اهداف این مرجع تصمیم گیری در فعالیت‌های حوزه بین‌الملل سینمای ایران بیشتر آشنا شویم.

وحدت رویه برای حضور جهانی فیلم‌های ایرانی

سیدصادق موسوی درباره ضرورت تشکیل شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران به جام‌جم گفت: مهم‌ترین هدف این شورا این است که بین همه فعالیت‌های حوزه بین‌الملل سینمای ایران وحدت رویه ایجاد کند. در سازمان سینمایی هفت موسسه فعالیت می‌کنند که بعضی اوقات از اتفاقات حوزه بین‌الملل همدیگر خبر نداشتند و سیاست‌هایی که در کدام جشنواره شرکت کنند یا نکنند، وجود نداشت. این تشکل جدید کمک می‌کند سازمان سینمایی با یک وحدت عمل و یک تئوری روشن در حوزه بین‌الملل حضور پیدا کند.

مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران در همین خصوص ادامه داد: مهم‌ترین ماموریتی که در شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران مطرح شد، این بود که ما تصور صریح و روشنی راجع به سینمای ایران در خارج از کشور داشته باشیم و بتوانیم با آگاهی از فعالیت‌های همدیگر بهترین شکل حضور را در عرصه جهانی رقم بزنیم.

موسوی افزود: جشنواره‌های بین‌المللی مختلفی وجود دارد که ما فعلا تصور دقیقی نداریم از این که به چه شکل در کدام یک از آنها حضور پیدا کنیم. اگر هم داشته باشیم، خیلی از این تصورات و آگاهی‌ها انفرادی است. برای این که توانمان تجمیع شود و بتوانیم از آگاهی‌های مشترک همدیگر استفاده کنیم، شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران تشکیل شده که بسیار با آن موافق هستم. این شورا از تکروی‌های ما در حوزه فعالیت‌های بین‌الملل کم می‌کند و ان‌شاءا... به نحوی می‌تواند پیش رود که مجموعه عملکردش موردتائید سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد.

این عضو شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران در پاسخ به این سوال که آیا تشکیل این شورا می‌تواند باعث نظارت بیشتر روی حضورهای سینمایی ایران در جشنواره‌های جهانی و جلوگیری از ارسال فیلم‌های بدون مجوز و مساله‌دار شود هم توضیح داد: هنوز به طور دقیق نمی‌دانم آیین‌نامه اجرایی شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران چگونه تدوین خواهد شد، اما همگرایی و وحدت رویه، مهم‌ترین دستاورد این تشکل خواهد بود.

موسوی درخصوص این که چقدر این شورا روی بازار فیلم و اکران بهتر و سازمان یافته تر در عرصه جهانی تمرکز دارد هم گفت: این موضوع را باید در ذیل برنامه جامع سازمان سینمایی دید. محور اصلی این برنامه جامع هم برای پنج سال آینده، افزایش حضور ما در عرصه بین‌الملل است، یعنی کسب سهم از بازارهای جهانی. به همین دلیل سازمان سینمایی به نهضت تولید محتوا توجه دارد تا آثاری را تولید و به سینمای جهان عرضه کند که با دیدگاه ها، سیاست‌ها و نگاه فرهنگی کشور موافق باشند.

شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران، اعضا و رویکرد

رئیس سازمان امور سینمایی و سمعی و بصری در احکامی اعضا، نایب‌رئیس و دبیر شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران را منصوب کرد.

براساس خبر دریافتی از روابط‌عمومی سازمان سینمایی، محمد مهدی حیدریان طی احکامی امیر اسفندیاری، ایرج تقی‌پور، نادر طالب‌زاده و سیدرضا میرکریمی را به عنوان اعضای حقیقی و علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، مهدی یزدانی مدیرعامل موسسه رسانه‌های تصویری، سید محمدمهدی طباطبایی نژاد مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، سیدصادق موسوی مدیرعامل انجمن سینمای جوان و رائد فرید‌زاده معاون امور‌بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی را به عنوان اعضای حقوقی این شورا منصوب کرد.

در احکام دیگری نیز علیرضا تابش به عنوان نایب رئیس و رائد فریدزاده به عنوان دبیر شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران منصوب شدند.

در حکم اعضا آمده است: «در راستای تحقق برنامه جامع سازمان سینمایی و رویکرد اصلی آن که تاکید نقش‌آفرینی در بازار پیام تصویری جهان است، انتظار می‌رود این شورا به عنوان بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در فعالیت‌های حوزه بین‌الملل در چار‌چوب برنامه جامع سینمای ایران به تدوین برنامه‌های عملیاتی و همچنین آیین‌نامه و شیوه‌نامه‌های حمایتی جهت هموارتر شدن مسیر ورود به عرصه جهانی و بازارهای بین‌المللی همت گمارد.

با توجه به واگذاری ساماندهی امور‌بین‌الملل سینمای ایران به بنیاد سینمایی فارابی، معاونت بین‌الملل این بنیاد به عنوان بازوی اجرایی شورای عالی محملی برای تحقق مصوبات آن شورا خواهد بود که با تشکیل کارگروه‌های تخصصی و ارائه گزارش‌های مستمر، شورا را در اخذ تصمیمات کلان و راهبردی یاری می‌رساند.

به منظور کمتر شدن تصدیگری دولت در این حوزه و گسترش فعالیت بخش خصوصی نماینده صنف پخش‌کنندگان خارجی به عنوان عضو شورا پس از تشکیل و ثبت این صنف در خانه سینما به جمع حاضر خواهد پیوست.

شایان ذکر است مصوبات این شورا برای تمامی موسسات، واحدها و حوزه‌های تابعه سازمان سینمایی لازم‌الاجرا خواهد بود.»

در احکام تابش و فریدزاده آمده است: «با عنایت به برنامه جامع سازمان سینمایی با محوریت حمایت از گسترش ارتباطات، مبادلات و عرضه جهانی آثار سینمایی، سمعی بصری و همچنین انتقال و تفویض ساماندهی امور بین‌الملل سینمای ایران به معاونت امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی انتظار می‌رود در‌اسرع وقت دبیرخانه این شورا در جهت بازنگری وظایف حوزه مزبور و اجرا و نظارت بر فعالیت‌های مصوب شورای عالی؛ در بنیاد سینمایی فارابی تشکیل شود.

امید است با همکاری و همدلی صاحب‌نظران، مدیران وکارشناسان این حوزه بتوان فصل نوینی در عرضه و اشاعه فرهنگ غنی ایرانی- اسلامی به مخاطبان جهانی گشود.»

همچنین حیدریان در حکمی امیر اسفندیاری را به عنوان مشاور رئیس سازمان سینمایی در امور بین‌الملل منصوب کرد.

چند نماینده بودار

یکی از امیدواری‌های تشکیل شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران، پایان دادن به حضور بی رویه و بی ضابطه فیلم‌های ایرانی در عرصه جهانی است. فیلم‌هایی که به نوعی نماینده جمهوری اسلامی ایران در جشنواره‌های ریز و درشت جهانی هستند، اما با دیدگاهی مخالف با نگاه رسمی و زاویه‌دار نسبت به نظام و کشور ساخته می‌شوند. وقتی هم این پرسش مطرح می‌شود که این فیلم‌ها چگونه و برچه اساسی به جشنواره‌های جهانی راه پیدا کرده‌اند، مسئولان سازمان سینمایی و ارشاد از پاسخگویی شانه خالی می‌کنند.

انتظار می‌رود شورای عالی بین‌الملل سینمای ایران، مانع ساخت و خروج فیلم‌های مساله دار شود و در صورت حضورهای بین‌المللی، بتواند به شکل شفاف پاسخگو باشد. اینها فقط چند نمونه از فیلم‌های بحث‌انگیز ایرانی هستند که به جشنواره‌های جهانی راه پیدا کرده‌اند.

هجوم

حضور آخرین ساخته شهرام مکری در جشنواره اخیر برلین با جنجال‌های فراوانی همراه بود؛ استارت این حاشیه‌ها و جنجال‌ها هم زمانی خورد که این فیلم در بخشی با عنوان غیراخلاقی و مغایر با فرهنگ کشورمان نامزد دریافت جایزه شد. این در حالی بود که فیلم در گروه هنر و تجربه بدون مشکلی روی پرده بود.

سه رخ

اگرچه جعفر پناهی چند سالی است به‌طور قانونی امکان ساخت فیلم ندارد، اما او به فعالیتش ادامه داده و موفق شده فیلم‌های سیاسی و گل درشتش را به آن سوی آب‌ها و جشنواره‌های جهانی برساند. تاکسی او برنده بهترین فیلم جشنواره برلین شد و سه‌رخ هم الان در بخش رقابتی جشنواره کن حضور دارد.

ناپدید شدن

ناپدید شدن ساخته علی عسکری یکی از فیلم‌های مساله دار ایران در عرصه جهانی بود. این فیلم که سال قبل در جشنواره ونیز حاضر بود، موضوعی تابو داشت و به دختر و پسر جوانی می‌پرداخت که بعد از رابطه‌ای نامشروع و بدون پیوندی شرعی و قانونی، بچه دار می‌شوند. یکی از نکات حاشیه‌ای و شایعات مربوط به فیلم هم سرمایه‌گذاری خواهر امیر قطر برای آن بود.

یک خانواده محترم

این ساخته سینمایی مسعود بخشی سروصدای زیادی به پا کرد، اما فیلم که زاویه‌های آشکاری نسبت به نظام و انقلاب داشت، بدون هیچ مشکلی به عنوان نماینده ایران در جشنواره‌هایی چون کن، لندن و ابوظبی به نمایش درآمد. سیدمحمد حسینی، وزیر وقت ارشاد در اظهارنظری درباره این فیلم گفته بود: «تهیه‌کنندگان و کارگردانانی که بدون مجوز فیلم می‌سازند و در جشنواره‌هایی که سیاه‌نمایی می‌کنند حضور می‌یابند، تاوان آن را خواهند پرداخت. حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی باید ضابطه‌مند باشد.»