دانشکده محیط‌زیست یک تهدید و چند فرصت

چالش از زمانی آغاز شد که سازمان حفاظت محیط‌زیست راهبرد «ماموریت‌گرایی» را در پیش گرفت اما هیچ‌گاه تفسیر روشنی از این اراده مدیریتی ارائه نشد و تهیه نقشه راه برای استقرار دانشکده روی ریل ماموریت مشترک آن سازمان و وزارت علوم، جای خود را به گمانه‌زنی، مجادله رسانه‌ای، اقدامات شتاب‌زده و در نهایت اعتراضات صنفی استادان، کارکنان و دانشجویان داد. طبیعی است که در شرایط احساسی و هیجانی، این مجموعه به جای همگرایی در اتاق فکر به سویی رفت که فرصت ماهیگیری در آب گل آلود را در اختیار رسانه‌های بیگانه و حتی معاند قرار داد.

در یک رویکرد منصفانه شاید بتوان اصلاح ساختار و ماموریت تنها دانشکده وابسته به سازمان محیط‌زیست را مثبت ارزیابی کرد. در شرایطی که بسیاری از موسسات آموزش عالی دولتی و خصوصی نمی‌توانند حتی نیمی از ظرفیت خود را تکمیل کنند، دور از انتظار نیست اولین موسساتی که از گردونه رقابت خارج می‌شوند، مراکز وابسته به دستگاه‌های اجرایی باشند.

گرچه تدوین یک نقشه راه همه جانبه برای یک موسسه ریشه دار و قدیمی نیازمند تضارب آرای صاحب‌نظران است ولی چند گزینه را می‌توان پیشنهاد کرد:

1ـ ادغام در دانشگاه‌های بزرگ‌تر بخصوص مراکز بزرگ دانشگاهی مستقر در استان‌های تهران و البرز که در کوتاه مدت بسیار جذاب به نظر می‌رسد ولی اختلاف سطح تراز ورودی دو مجموعه می‌تواند صدماتی را به دانشجویان و اعضای هیات علمی وارد کند.

2ـ تجمیع با چند موسسه مشابه که علاوه بر مشکلات همسان‌سازی ضوابط و قوانین و مقررات اداری و آموزشی ممکن است خود در رقابت برای جذب دانشجو به مشکل جدیدی در نظام آموزش عالی کشور تبدیل و در بلند مدت منحل شود.

3ـ تجمیع با پژوهشکده وابسته به سازمان محیط‌زیست و تشکیل «موسسه آموزشی و پژوهشی» که اقدامی کم دردسر و در راستای سیاست‌های آمایش آموزش عالی کشور است ولی به دلیل مغایرت برخی آیین نامه‌ها نیازمند اتخاذ تدابیر خاصی است.

4ـ در حالی‌که دانشکده محیط‌زیست بر اساس مصوبه سال 2006 اجلاس وزرای سازمان همکاری اقتصادی(اکو) به نمایندگی از طرف دولت جمهوری اسلامی میزبان «انستیتو علوم و فناوری‌های محیط‌زیست اکو» بوده و وظایف میزبانی را یک دهه گذشته به شایستگی انجام داده است، ارتقای دانشکده به یک نهاد بین‌المللی را می‌توان از گزینه‌های روی میز مدیران ارشد پردیسان دانست. این گزینه می‌تواند با هماهنگی وزارت امور خارجه به یک افتخار ملی و نیز کانونی برای تسهیل روابط علمی، فنی و اجرایی با کشورهای منطقه تبدیل شود.

5 ـ ایجاد دانشکده محیط‌بانی که بارها در چند سال گذشته مطرح شده، طرفداران زیادی در بدنه کارشناسی و اجرایی سازمان دارد. شاید بتوان با استفاده از تجربیات دانشگاه‌های وابسته به نهادهای نظامی و انتظامی، ایجاد «دانشکده افسری محیط بانی» را با انتصاب به نام مبارک ضامن آهو، حضرت امام رضا(ع) در دستور کار قرار داد و با حفظ چارچوب‌های وزارت علوم در یک فرآیند دوسه ساله موضوع بازآموزی کارشناسان سازمان و تربیت کادرهای محیط‌بانی و ایمنی را در صنایع دنبال کرد.

انکار فاصله دانشکده از ماموریت‌های سازمان متبوع بی‌انصافی است اما انتظار می‌رود نهادهای ذی‌ربط با خردمندی، شرایط را برای خلق فرصت‌های جدید مغتنم بشمارند و ضمن بازکردن یک گره کوچک اجرایی از ایجاد گره‌های کور صنفی، اجتماعی و امنیتی پیشگیری کنند.

دکتر اصغر محمدی‌فاضل

معاون پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست