جادوی رنگ در پارک‌های جنگلی گرگان

پیشینه تاریخی گرگان به 7 هزار سال پیش و براساس اسناد در غار کیارام واقع در روستای (فرنگ) بخش گالیکش به دوران پارینه سنگی بر می‌گردد. پژوهش‌های تازه نشان داده‌است که منطقهء گرگان از 6 هزار سال پیش تمدن پیش از آریایی‌ها را در خود جای داده بوده‌است.

خلیج گرگان

خلیج گرگان با وسعتی 400 کیلومتری، بزرگ‌ترین خلیج دریای مازندران محسوب می‌شود. خلیج گرگان کم عمق است؛ به طوری که با در نظر گرفتن بالا آمدگی آب، حداکثر عمق آن به چهار متر می‌رسد. درجه شوری آب این خلیج در قسمت‌های غربی به علت کمی عمق و افزایش تبخیر، کمی بیشتر از درجه شوری آب دریای مازندران است. در حدود 25 رود و نهر کوچک از دامنه شمالی البرز وارد خلیج گرگان می‌شود.

پارک‌جنگلی اَلَنگدره

پارک جنگلی النگدره در پنج‌کیلومتری جنوب غربی شهر گرگان در مسیر جاده ناهارخوران قرار گرفته است. النگدره که از مناطق نمونه گردشگری به شمار می‌رود، دارای 13 جاذبه گردشگری است. مساحت این پارک جنگلی 185 هکتار است. جاده‌های جنگلی این پارک یکی‌از زیباترین چشم‌اندازهای جنگلی در شمال ایران را دارد. گردشگران بسیاری در سه سطح استانی، ملی و بین‌المللی برای بازدید از این چشم‌اندازهای زیبا که در منطقه‌ای معتدل و نیمه‌مرطوب قرار گرفته به پارک‌جنگلی النگدره سفر می‌کنند. در این پارک هشت چشمه طبیعی قرار گرفته است. گردشگرانی که به النگدره سفر می‌کنند، ‌می‌توانند از خدمات موجود در پارک جهت چادر زدن بهره گیرند یا در هتل‌های شهر گرگان که فاصله‌ کمی با این منطقه دارد، اقامت کنند.

هزار پیچ یا هزار خم

تپه ای مشرف، دارای چشم انداز وسیعی بر شهر گرگان و از معدود تفریحگاه‌های این شهر است که از قدیم به عنوان یک تفرجگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است.بر روی این تپه جنگلی بخشی از تجهیزات صدا و سیما نیز قرار دارد .

چشم انداز اطراف این مسیر شامل جنگلهای مصنوعی از سرو و کاج، درختچه‌های طبیعی، پوشش مرتعی و جنگلهای انبوه است. در بلندترین نقطه آن وزش باد بطور مستمر وجود دارد که ناشی از اختلاف فشار بین دو دامنه ی سایه و آفتابی و همچنین بین کوه و دره می‌باشد. هنگامیکه در بلندترین نقطه ایستاده ایم، مناظر بدیعی از گستره شهر گرگان، معابر آن، روستاهای مجاور شهر و روستاهای دوردست، جاده‌های منتهی به شهر، جاده‌های بین روستاها، دره‌ها با جنگلهای انبوه در جنوب شهر، مزارع کشاورزی، ابنیه مذهبی، فرودگاه، آب بندان محمد آباد به وضوح نمایان است و حتی بخشی از خلیج گرگان قابل مشاهده است .

بازار گرگان

بازار قدیمی گرگان که به بازار نعلبندان نیز معروف است، در داخل بافت قدیم شهر گرگان، بعد از میدان شهرد‏اری قرار دارد. بازار قدیمی گرگان در روزگاران گذشته از جمله مراکز مهم داد و ستد کالا، توزیع و نشر افکار و عقاید فرهنگی ـ اجتماعی بوده است. این بازار گرچه بر اثر گذشت زمان و عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تحول یافته، اما امروزه نیز به عنوان مرکز کالبد اصلی شهر، محل داد و ستد کالا و تجمع فروشندگان و خریداران کالاست.

بازار قدیمی گرگان که قدمتی دیرینه دارد، از نظر سبک معماری و راسته‌های مربوط، یکی از زیباترین بازارهای استان گلستان و منطقه شمال ایران محسوب می‌شود. این بازار یکی از مراکز مهم عرضه انواع محصولات بومی و غیربومی است و محصولات مهم صنایع دستی آن، بویژه دستباف‌های ترکمنی از شهرت خاصی برخوردار است.

دیوار دفاعی گرگان

دیوار بزرگ گرگان 1700 سال پیش در دوره ساسانی به طول 200 کیلومتر طی سال ساخته شده است. این دیوار از کنار دریای مازندران در ناحیه گمیشان تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله کشیده شده است. دیوار دفاعی گرگان طولانی‌ترین اثر معماری ایران باستان محسوب می‌شود و پس از دیوار چین (6000 کیلومتر) و دیوار سمیز آلمان (548 کیلومتر)، سومین دیوار بلند جهان به شمار می‌رود. علت ساخت این دیوار حمله اقوام مهاجری به نام هپتالی‌ها در زمان فیروزشاه ساسانی بوده است. در حال حاضر تقریبا بیشتر این دیوار از بین رفته است. دیوار دفاعی گرگان نام‌های مختلفی چون قزل ائلان، سد اسکندر، سد انوشیروان، سد پیروز و مار سرخ ساسانی دارد.

روستای زیارت

روستای زیارت در 17 کیلومتری جنوب شهر گرگان قرار دارد. این روستا که در ارتفاع هزار‌متری از سطح دریا واقع شده، از شمال به ناهارخوران ‌و از جنوب به آبشار و ارتفاعات پوشیده از جنگل محدود می‌شود. علت نامگذاری این روستا به زیارت را وجود عبادتگاهی هزار ساله متعلق به بوداییان می‌دانند. این روستا در میان دو دامنه کوهستانی و جنگلی قرار گرفته و به دلیل هوای خنک و معتدل به روستای ییلاقی گردشگران و مسافران در تابستان‌ها بدل شده است. در زیارت می‌توان براحتی یکی از اقامتگاه‌های کوچک محلی را اجاره کرده و مدتی را در سکوت و آرامش طبیعت به‌سر برد. چشمه آبگرم این روستا آرامبخش بوده و برای انواع بیماری‌های پوستی و درد مفاصل مفید است.

روستای چهارباغ

چهارباغ، روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان گرگان در استان گلستان ایران.

این روستا در دهستان استرآباد جنوبی قرار داشته و براساس سرشماری سال 1385جمعیت آن 205 نفر (75 خانوار) بوده است.

البته جمعیت آن در تابستان بالغ بر 500 خانوار است که به دلیل سرمای شدید زمستان به گرگان و شاهرود مهاجرت می‌کنند.

روستای شاهکوه

شاهکوه روستایی است کوهستانی واقع در البرز مرکزی که از شمال به گرگان و از جنوب شرقی به شاهرود و از جنوب غربی به دامغان می‌رسد و از نظر تقسیمات استانی در حوزه استان گلستان قرار می‌گیرد.

این روستا در ارتفاع 2000 متری دریا قرار دارد و با شهرهای گرگان و شاهرود ارتباط زمینی از طریق راه شوسه دارد.

شاهکوه به علت موقعیت کوهستانی خود دارای تابستان‌هایی معتدل و زمستان‌هایی سرد است و مردم آن به کارهای کشاورزی و دامپروری اشتغال دارند.

موزه گرگان

موزه گرگان در شمال شهر گرگان در خیابان شهدا جنب امامزاده عبدالله شهر گرگان قرار دارد. این موزه در‌سال‌1355به‌عنوان موزه سنگ‌قبر افتتاح شد، اما در بهمن‌‌67 با افزودن اشیای باستان‌شناسی و مردم‌شناسی که از نقاط مختلف استان به دست آمده بود به صورت موزه منطقه‌ای درآمد. بخش سنگ این موزه در حیاط سرسبز و مصفای آن قرار گرفته است و شامل سنگ قبرهایی از قرن هشتم تا چهاردهم ه.ق است.

در بخش باستان‌شناسی این موزه آثار ارزشمند 8000 ساله متعلق به مناطق مختلف ایران و خاصه منطقه استان گلستان دیده می‌شود. در بخش تاریخی و اسلامی نیز نمونه‌های مختلفی از جنگ‌افزارهای مفرغی، زیورآلات طلایی، ظروف کتیبه‌دار و آبگینه‌های زیبا به نمایش درآمده ‌است. علاوه بر این، موزه صنایع دستی گرگان هم در خانه امیرلطیفی در بافت قدیم محله نعلبندان قرار دارد که اولین موزه صنایع دستی استان گلستان می‌باشد. این بنا مربوط به دوره قاجار است و با شماره ثبت 2391 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ناهارخوران

پارک‌جنگلی ناهارخوران محبوب‌ترین منطقه تفریحی گرگانی‌ها محسوب می‌شود. ناهارخوران در جنوب شهر گرگان در فاصله‌ هشت کیلومتری از مرکز شهر و در انتهای جاده ناهارخوران قرار‌گرفته است. این تفریحگاه دارای آب‌و‌هوایی مطبوع و ملایم‌ نسبت به نقاط شمالی شهر است. طی 20 سال گذشته با بزرگ شدن گرگان، این پارک به شهر متصل شده است. جاده ناهارخوران امروزه یکی از پررفت و آمدترین خیابان‌های شهر به شمار می‌رود.

مسجد جامع گرگان

مسجد جامع گرگان از بناهای تاریخی شهر گرگان است. این مسجد در کنار بازار اصلی نعلبندان این شهر قرار دارد. این مسجد در عصر سلجوقیان ساخته شده و دارای مناره‌های کروی است که روی آن کتیبه‌ای به خط کوفی قرار دارد. بنای مسجد طرحی مربع مستطیلی دارد و وسعتی حدود 1600 متر مربع را در بر می‌گیرد.

مسجدجامع گرگان در دوره‌های بعد به طورگسترده بازسازی، تعمیر و تزئین شده است. در حال حاضر به غیر از مناره، اثر دیگری از بنای اولیه مسجد بر جای نمانده است. بیشتر بازسازی‌ها در دوره تیموری، صفوی و دوره حاضر صورت گرفته است. از مهم‌ترین آثار نفیس و تاریخی مسجد جامع گرگان می‌توان به در و منبر چوبی منبت‌کاری شده و فرامین و سنگ نوشته‌های پادشاهان صفوی و افشاریه اشاره کرد.

جنگل رنگو

جنگل زیبای رنگو (رینگو) در پانزده کیلومتری جنوب غربی گرگان واقع شده. از کوچه‌های روستای توشن، راه جنگل پیداست. هر کوچه ای به جاده ای خاکی و مزارعی ختم می‌شه که تا چندی پیش، بخشی از جنگل بوده اند. بعد از پیمودن دو کیلومتر، از روستای توشن و عبور از مسیری خاکی در میان بوته‌های تمشک و درختان بلند، به کنار رودخانه ای می‌رسیم که از چشمه‌های زلال جنگل و ارتفاعات رنگو سرچشمه می‌گیره. جنگلی که از روستای توشن ما رو به مناطق دیگر می رساند، رنگو نام داره.

آبشار شصت کلانه

آبشار شصت کلانه (فیروز محل) گرگان در استان گلستان واقع است. آبشار شصت کلانه در انتهای جنگل شصت کلا، در بیست و دو کیلومتری جنوب غرب گرگان واقع گشته و مسیر دسترسی به آن از میان این جنگل زیبا می گذرد. در کف تاریک جنگل و در کنار درختان، می توان انواع و اقسام قارچ‌های رنگارنگ و البته خطرناک را یافت که بسیاری از آنها خواص دارویی و صنعتی مهمی دارند. رودخانه شصت کلا به طول تقریبی 43 کیلومتر از دامنه‌های شمالی کوه قل بلاغ سرچشمه گرفته و با عبور از دره‌ها و جنگل‌های زیبای کوه جوزبندو سیراب نمودن روستای سیدمیران به دشت گرگان و مازاد آن به رودخانه قره سو می ریزد. این رود زیبا در مسیر خود آبشارهایی چون باران کوه و شصت کلاته را آفریده است.

آبشار باران کوه

در هنگام غروب جوشش ابرها و رنگ زیبای خورشید در این لحظات هم چون آتش در این نقطه به چشم می‌خورد و به همین دلیل به این مکان چگل آتشان می‌گویند.غروب در کنار این دره زییایی خاص، چشم‌ها را خیره می‌کند.

آبشار باران کوه در 18 کیلومتری جنوب غربی گرگان در مسیر رودخانه شصت کلا و پارک جنگلی باران کوه واقع شده است. این منطقه با وجود ریزش مداوم آب و صخره‌های سبز یکی از مکان‌های زیبای استان گلستان است. منشأ آبی که از کوه ریزش می‌کند از چشمه و غار‌ها تأمین می‌شود. غارهای باران کوه کوچک، باریک و طویل بوده و به تعداد زیادی وجود دارند. ریزش مداوم آب به صورت قطرات ریز و درشت شبیه باران از بالای صخره‌های پوشیده از خزه وجه تسمیه باران کوه است. این در حالی است که صخره‌های سبز در این منطقه شبیه چترهای زیبایی هستند که از یک طرف به کوه چسبیده و از سوی دیگر آویزان هستند.

برج گرگان

برج گرگان برجی است تجاری و اداری در میدان بسیج شهر گرگان، از این برج به عنوان نماد مدرن شهر گرگان یاد می‌شود. ارتفاع این برج به عنوان یادمان پیروزی انقلاب ایران در سال 1357، 57 متر است که در چهار طبقه روی زمین و یک طبقه زیر زمین ساخته شده است .

جنگل قرق گرگان

این پارک در 23 کیلومتری شرق گرگان در کنار جاده اصلی ترانزیت واقع شده. بخش اعظم پارک جنگلی در محیط جلگه ای قرار گرفته و دارای امکانات تفریح است.از ویژگی‌های آن داشتن آب و هوای مناسب و نسبتا خنک در تابستان و سرد و برفی در زمستان است. این پارک محل نگهداری گوزن‌های بومی و منحصر بفرد به نام مرال در جنگل‌های شمال ایران است. در این پارک وجود کمپ‌های چوبی منظره زیبایی رو به وجود آورده که استراحتگاه مسافران و گردشگران است.

نماز لیق

صنایع دستی که در گرگان به فروش می‌رسد بیشتر حاصل کار قبایل کوچ‌نشین ترکمن است که محصولات خود را برای عرضه به شهر گرگان می‌آورند. قالیبافی، مهم‌ترین صنعت دستی این منطقه است که با بهترین نوع پشم موسوم به خارچین، توسط زنان و دختران ترکمن بافته می‌شود. قالی و قالیچه ترکمنی دارای گره ترکی‌باف و یک پوده است و روی دستگاه افقی بافته می‌شود.

یکی از صنایع دستی مورد علاقه گردشگران، نمازلیق یا همان سجاده است. نمازلیق‌ها قالی‌های کوچکی است‌ که با نقش و نگارهای زیبای ترکمنی بافته شده و روی آن نماز می‌خوانند. نمد مالی، ابریشم‌بافی و انواع زیورآلات ترکمنی از دیگر صنایع دستی محبوب این شهر محسوب می‌شود.

خوراکی‌های سنتی

«خورش ساک» از خوراک‌های سنتی مردم گرگان است که با اسفناج، نخود، آرد، گوشت گوسفندی و آب نارنج تهیه می‌شود. «هلی آش» یکی از معروف‌ترین آش‌های سنتی ایران است که در گرگان تهیه می‌شود. هلی به معنای گوجه سبز است. در تهیه هلی آش از نخود، لوبیا، کدو، برنج، سبزی‌های محلی به همراه گوجه‌سبز و کمی شکر استفاده می‌شود. «کی آش» نیز که با کدو حلوایی و آب انار و نعناع طبخ می‌شود، طرفداران بسیاری دارد. «حلوای گردویی» مهم‌ترین شیرینی محلی گرگان است که هم در عزاداری‌ها و هم مراسم شادی پخته می‌شود.

درست کردن این حلوا که با برنج، شکر، گردو و آب تهیه می‌شود، چند‌ساعتی به طول می‌انجامد. کوکو اشپل، بنج‌نون، پیشمه و نان روغنی قاتلمه از دیگر خوراک‌های سنتی در گرگان است.