پایان خواب زمستانی

شش ماهی گذشت و بار دیگر آن دو نفر همدیگر را دیدند؛ شخص پرسشگر پرسید امروز در کدام راهی؟ و طرف در پاسخ گفت: در راه سیاه. شخص کنجکاو تعجب کرد و گفت: خاطرم هست شش ماه پیش گفتی در وضعیت سیاه هستی و با این پاسخ رو‌به‌رو شد: آن زمان فکر می‌کردم در وضعیت سیاه هستم، اما اکنون متوجه شدم که امروز در وضعیت سیاه قرار دارم و آن روز وضعیت بهتری داشتم.»

به نظر می‌رسد امسال نخستین سال پس از 2012 ‌باشد که وضعیت روسیه به سمت راه‌های سفید قرار دارد؛ چرا که طی این سال‌ها همواره مسائلی نظیر تاریکی روابط میان کاخ سفید ـ کرملین، بحران اوکراین، حوادث تروریستی ولگاگراد، حمله به هواپیمای روسی در مصر و همچنین جنگنده این کشور در ترکیه و همچنین بحران سوریه از جمله مسائلی بود که این کشور را به سمت راه‌های تیره حرکت می‌داد.

اما امسال روس‌ها در حالی به استقبال سال نو میلادی می‌روند که دولتمردان کشورشان به همگرایی مناسبی با قدرت‌های بزرگ و کوچک در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای دست یافته‌اند. سال 2017 سال خوش یمنی برای کرملین بود؛ چرا که در سطح داخلی حادثه تروریستی تلخی صورت نگرفت؛ در سطح منطقه‌ای قدرت برتر و تصمیم گیرنده را به واسطه بحران سوریه در منطقه بازی می‌کنند و در سطح بین‌المللی علاوه بر همکاری‌های علمی و اقتصادی که پیشتر نیز داشتند، جام جهانی سبب شده دیپلماسی فرهنگی خود را نیز گسترش دهند. روس‌ها در حالی برای برپایی جام جهانی 2018 روسیه آماده می‌شوند که کمتر از سه ماه تا انتخابات ریاست جمهوری این کشور باقی مانده است؛ اگر چه نتیجه انتخابات از هم‌اکنون نیز مشخص است، اما اهمیت این موضوع از آن جهت است که پوتین چهارمین دور از حکومت خود را در پهناورترین کشور دنیا شروع می‌کند.

در این انتخابات که سال 2018 برگزار می‌شود پوتین از اقبال و محبوبیت مردمی برخوردار است و از سوی دیگر نیز رقیبی جدی که بتواند در روند انتخاب او دردسر ایجاد کند وجود ندارد. روابط مسکو - واشنگتن در سال 2017 در بهترین وضعیت سال‌های اخیر قرار دارد؛ بنابراین از جهت مسائل دیپلماتیک و سیاست خارجی نیز مشکل خاصی برای پوتین وجود ندارد. همچنین باید به وضعیت روسیه در خاورمیانه نیز توجه کرد که در دوره اخیر ریاست‌جمهوری پوتین، مسکو از جایگاه مناسبی در ارتباط با وضعیت خاورمیانه برخوردار است. درواقع در عرصه سیاست خارجی، روسیه از خواب زمستانی بیدار شده است.

اکنون روسیه از چالش‌های داخلی و منطقه‌ای عبور کرده و می‌کوشد بار دیگر اقتدار دوران شوروی را احیا کند؛ البته این‌بار بر قدرت نرم نیز نگاه ویژه‌ای دارد. در این میان اما چالش‌هایی نیز در پیش روی خود دارد. یکی از این چالش‌ها در زمینه اختلافات سیاسی داخلی، دیگری رقابت‌های بین‌المللی و موضوع دیگر هم چالش اقتصاد و اشتغال است که باید دید پوتین چطور از پس این چالش‌ها برخواهد آمد.

احمد وخشیته/ دانشجوی دکترای مطالعات روسیه در دانشگاه دوستی ملل مسکو