لجباز و خوردنی؛ مثل اسپاگتی

این مشکل زمانی شدت بیشتری پیدا می‌کند که بچه‌ها در میان جمع باشند و والدین هم برای آرام کردن فرزندانشان دچار استرس و اضطراب بیشتری شوند. فراموش نکنیم همان‌قدر که با مزه‌گی و شیطنت‌های کودکان شیرین و دلنشین است اذیت، لجبازی و نافرمانی‌هایشان نیز می‌تواند آزاردهنده و حتی کلافه‌کننده باشد؛ خصوصا وقتی در جمع یا مهمانی هستند و علاوه بر سلب آرامش از والدینشان، دیگران را هم کلافه می‌کنند.

ولی واقعا چرا بعضی کودکان این‌گونه رفتار می‌کنند و در برابر شیطنت‌های آنها ما چگونه باید رفتار کنیم؟ در این خصوص با الهام ده‌یادگاری، فوق‌تخصص روان‌شناسی کودکان گفت‌وگو کرده‌ایم.

لجبازی از کجا می‌آید؟

لجبازی رفتاری است که به‌دلیل ناکام شدن کودک به‌وجود می‌آید. یعنی گاهی نتیجه حسی به نام «خشم» در کودک باعث بروز «لجبازی»در او می‌شود. به عبارت دیگر ناکامی او در رسیدن به خواسته‌اش باعث سر زدن رفتاری به نام لجبازی می‌شود که می‌تواند گاهی نیز توام با پرخاشگری باشد.

البته گاهی نیز کودک در نتیجه پرخاشگری و لجبازی والدین خود رفتار مشابهی از خود نشان می‌دهد. یعنی لجبازی و عصبانیت او الگوی رفتار والدین یا در نتیجه «یادگیری مشاهده‌ای» خواهد بود.

باید ببینیم آیا در اعضای خانواده کسی هست که همیشه لجبازی بکند؟ زیرا بعضی خلق‌وخوهای ژنتیکی را نمی‌توان تغییر داد و‌لی می‌توان با شیوه تربیتی مناسب، مقتدرانه و قاطعانه رفتارهای نامناسب را تا حدودی تعدیل کرد. وقتی پدر و مادر با قاطعیت و اقتدار با کودک رفتار می‌کنند میزان پرخاشگری و لجبازی آنها کمتر می‌شود.

نافرمانی ـ لجبازی

به‌طور کلی بعضی بچه‌ها دچار نوعی نافرمانی توام با لجبازی هستند. بنابراین مادر باید تا حد امکان این لجبازی را تعدیل کند. کودکان نیازهای هیجانی از جمله نیاز به بقا، تفریح و بازی، قدرت، هویت و بیان هیجانات و نیازهای خود و همچنین پذیرش محدودیت دارند. به این‌ترتیب می‌توان گفت بعضی از این نیازها از همان لحظه نخست تولد مانند نیاز به بقا شکل می‌گیرند که تا بعد از نوجوانی باید در کودکان رشد کند. نقش اصلی این رشد را نیز در این میان والدین به عهده دارند.

در واقع همه کودکان نافرمانی‌هایی دارند. ولی در بعضی از آنها آن‌قدر این موضوع زیاد می‌شود که مشکلاتی به‌وجود می‌آورد. علت این‌گونه رفتارها را هم باید ابتدا در خود کودک و پیامدهای رفتارش، پدر و مادرش و همچنین موقعیت‌های سخت و استرس‌زایی دانست که برای کودک پیش می‌آید.‌

برخورد با لجبازی کودکان

اگر پدر و مادرها برای هر کدام از رفتارهای مناسب و نامناسب فرزند خود پاداش یا تنبیه مناسبی در نظر بگیرند این موضوع در یاد‌گیری و همچنین تشخیص نوع رفتار فرزندشان بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

داشتن تعامل مثبت با کودک موضوع بسیار مهمی است ولی گاهی والدین به‌دلایل مختلف حاضر نمی‌شوند با کودکی که به حرفشان گوش نمی‌دهد و زیادی بی‌توجهی و شیطنت می‌کند تعامل مثبتی برقرار کنند.

ولی ما باید با اقتدار به فرزندمان نشان دهیم آن قدر قاطعیت داریم که نگذاریم او هر بار از یک حربه برای نافرمانی‌ها و لجبازی‌هایش برای موافقت با خود سوءاستفاده کند. بازی روزانه با کودک در ساعت مشخصی از روز، ارتباط کلامی و رفتاری مناسب و محبت کردن و در آغوش گرفتن او نقش مهمی در ارتباط با کودکان نافرمان و لجباز دارد. البته بازی باید حتما به طور مستمر و روزانه انجام شود. ولی متاسفانه بسیاری از والدین بهانه‌هایی مانند نداشتن وقت کافی برای فرزندان خود ندارند.

فراموش نکنیم حتی نیم ساعت بازی روزانه با کودک هم می‌تواند در بهبود رفتار‌های ناشی از لجبازی موثر باشد. البته انتخاب نوع بازی در این هنگام به‌عهده خود کودک است. چون قرار است به او خیلی خوش بگذرد.

یکتا فراهانی