هم پرستار بیکار داریم، هم کمبود پرستار!

این شرایط متناقض، نه‌تنها موجب سرخوردگی دانش‌آموختگان رشته پرستاری شده، بلکه موجب شده است به‌دلیل کمبود پرستار، کیفیت ارائه خدمات در مراکز درمانی کشور هم کاهش پیدا کند و دود آن در نهایت به چشم بیماران برود.

محمد شریفی‌مقدم، قائم مقام سازمان نظام پرستاری در گفت‌وگو با جام‌جم، ریشه این مشکل را در سیستم جذب پرستاران در مراکز درمانی می‌داند و می‌گوید: بیشترین مشکل کمبود پرستار در شهرهای بزرگ و بخصوص در تهران وجود دارد. به‌دلیل محدودیت استخدام پرستار در بیمارستان‌های دولتی، شاهدیم که خیلی از پرستاران، امکان فعالیت در بیمارستان‌ها را ندارند. سیستم جذب پرستار به شکل استخدام‌های شرکتی هم نتوانسته تاکنون مشکل کمبود نیروی پرستار را برطرف کند و حتی بسیاری از بیمارستان‌ها، توان جذب «پرستار طرحی» را هم ندارد؛ یعنی پرستاری که مجبور است دو سال را در بیمارستان‌ها خدمت کند تا مدرک تحصیلی اش آزاد شود، اما برای همین خدمت اجباری هم باید در صف انتظار بماند.

به گفته شریفی‌مقدم، هزینه بالای زندگی در شهرهای بزرگ و دریافتی‌های پایین نیروهای پرستار هم مزید بر علت شده تا در شهرهای بزرگ با کمبود پرستار مواجه باشیم. مثلا پرستاری که در شهری کوچک زندگی می‌کند، نمی‌تواند برای حقوقی حدود دو میلیون و 200 هزار تومان به تهران مهاجرت کند، زیرا بخش زیادی از این حقوق را باید صرف اجاره مسکن و سایر هزینه‌ها کند.

از سوی دیگر، شریفی مقدم تاکید دارد که سختی‌کار پرستاری، اضافه کاری‌های اجباری، تحمیل برخی وظایف خارج از حیطه پرستاری به دوش پرستار، رعایت نکردن‌شان و جایگاه پرستاران هم موجب شده خیلی از پرستاران، عطای کار را به لقایش ببخشند.

حل مشکل کمبود پرستار منتظر چراغ سبز دولت

هم‌اکنون حدود 185 دانشکده پرستاری در کشور داریم که سالانه حدود ده هزار پرستار در این دانشکده‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند. وزارت بهداشت در نظر دارد برای جبران کمبود پرستار در مراکز درمانی، طرح تربیت پرستاران بیمارستانی را به اجرا درآورد؛ طوری که پرستار از همان بدو ورود به دانشگاه در بیمارستان‌ها به فعالیت مشغول شود.

محمد میرزابیگی، معاون پرستاری وزارت بهداشت در توضیح بیشتر این طرح یادآور شد: استفاده بیشتر از محیط و فضای بیمارستان‌ها برای آموزش پرستاری صرفا براساس آیین‌نامه اصفهان که مورد قبول همه ذی‌نفعان حرفه پرستاری و مورد تائید مسئولان ارشد وزارت بهداشت است، اجرایی خواهد شد. آیین‌نامه اصفهان بر استفاده بیشتر از محیط و فضای بیمارستان‌ها برای آموزش پرستاری، تاکید دارد.

اما شریفی‌مقدم، قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری، این طرح را هم یک طرح غیرعلمی و غیرکارشناسی می‌داند و می‌گوید: بیمارستان‌ها ظرفیت و زیرساخت‌های لازم را برای آموزش پرستار بیمارستانی ندارند و اجرای این طرح بر چهره تخصصی و آکادمیک دانش پرستاری هم لطمه می‌زند، زیرا دانشجوی پرستاری، فرصت کافی را برای آموختن مباحث تئوریک نخواهد داشت و سطح تخصصی دانش پرستاری افت خواهد کرد.

قائم مقام سازمان نظام پرستاری، راه‌حل کمبود پرستار را در جذب سالانه ده هزار نیروی پرستار در وزارت بهداشت می‌داند و می‌گوید: برآورد می‌شود که حدود 180 هزار نفر به عنوان کادر پرستاری در مراکز بهداشتی و درمانی فعال باشند و در عین حال، پیش‌بینی می‌شود که حدود صد هزار کمبود پرستار داشته باشیم. راه‌حل علمی برای حل این کمبود، این است که دولت به میدان بیاید و سالانه ده هزار پرستار را جذب کند. البته خود مسئولان وزارت بهداشت هم منتقد این شرایط هستند و از این‌که دولت، مجوز استخدام پرستاران را صادر نمی‌کند، گلایه‌مند هستند.

شریفی مقدم بر این باور است که تا وقتی مشکلات جذب پرستاران حل نشود و جذابیت‌های حرفه پرستاری نیز افزایش پیدا نکند، مشکل مهاجرت پرستاران هم حل نخواهد شد.به تعبیر دیگر تا حل نشدن این مشکلات باید انتظار داشته باشیم که هر ساله بهترین پرستاران کشور به خارج از کشور مهاجرت کنند؛ آن هم در حالی که کشور بشدت به چنین نیروهای تخصصی نیاز دارد.

بیماران، قربانی اول و آخر کمبود پرستار

بیکاری پرستاران و کمبود پرستار، تناقض ساختاری نظام سلامت است که بیماران، بزرگ‌ترین قربانی این تناقض هستند.

دکتر یعقوب جعفری، عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور در گفت‌وگو با جام جم، تاکید دارد: در کشور ما به ازای هر پنج بیمار، یک پرستار وجود دارد و حتی در برخی مراکز درمانی کشور، پرستار موظف است بیش از پنج بیمار را مراقبت کند، در حالی که بر اساس استانداردهای جهانی، باید حداکثر برای هر دو بیمار، یک پرستار وجود داشته باشد. این شرایط باعث فرسودگی شغلی پرستاران می‌شود و سختی کار آنها را شدت می‌بخشد. این شرایط موجب شده که به گفته جعفری، خیلی از پرستاران از این شغل فراری باشند و در نتیجه مشکل کمبود پرستار در نظام سلامت، به وجود بیاید.

البته جعفری تاکید دارد این کمبود پرستار صرفا در بیمارستان‌ها نیست، بلکه در سایر عرصه‌های توانبخشی، بهداشت و سایر بخش‌های حوزه سلامت نیز با کمبود پرستار مواجه هستیم. نباید از یاد برد که اضافه کاری‌های اجباری هم کار پرستاران شاغل را سخت کرده است. حتی با وجود این‌که شغل پرستاری به عنوان مشاغل سخت به حساب می‌آید، اما خیلی اوقات به دلیل کمبود پرستار با بازنشستگی زودهنگام پرستاران نیز مخالفت می‌شود، در حالی که طبق قانون، پرستار می‌تواند از مزایای مشاغل سخت بهره‌مند شود، اما در خیلی از مراکز درمانی، این قانون نیز بدرستی اجرا نمی‌شود.

امین جلالوند