در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
انگار روحی پیر، جوانی را تسخیر کرده باشد. دستهای کبره بسته و پشتی خمیده، همه لاغر و تکیده، همه با چشمانی که تربیت شدهاند وهم را ببینند؛ به گود نشسته و مخمور، گیج و دودو زنان در حدقه. اذان که میگویند، آنها پشت یکی از پارکینگهای بازار جمع میشوند؛ جمعی آستین بالا زده و به مسجد میروند و جمعی درست در جهت خلاف سر پیچ کپه میشوند و آستینها را بالا میزنند و ابزارهای کارشان را در میآورند. روشن میکنند و میجوشانند و بو میکشند و با سرنگ در رگ فرو میبرند. انگار ساعت مصرف را به آنها اعلام کردهاند.
تا حالا این همه معتاد را در مرکز رفت و آمد عابران، فاش و بیپروا در حال مصرف مواد مخدر ندیدهام. اغلب جوان هستند. اغلب در این بازار آشفته به کاری مشغولند و اغلب از دست رفتهاند.
جمعی دیگر اما هنوز حالشان بهتر است. هنوز در خانه جایی دارند و هنوز دیگران به عمق فاجعه پی نبردهاند.
دسته اول معتادان تابلو هستند و دسته دوم معتادانی که زیر پوست شهر و در رگ و پی خانوادهها مثل سمی که آرام آرام میکشد، تزریق شدهاند، تا کی پیکره خانواده را از هم بپاشد...
اعتیاد و الگوی مصرف و مصرفکنندهاش در حال تغییر است. یعنی ممکن است ما هم تغییر کنیم و روزی به دیدن این همه معتاد عادت کنیم و اعتیاد برایمان عادی شود؟
تغییر الگوها
سن اعتیاد به مواد مخدر به 20 سال کاهش یافته. کورش محمدی، پژوهشگر طرح بررسی علل تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از سنتی به صنعتی در ایران در استانهای لرستان و اصفهان تبلیغات نادرست در مورد درمان اعتیاد، ایجاد نشاط، کسب انرژی، چاقی و لاغری و قیمت بسیار ارزان و تنوع مواد مخدرصنعتی و خطرناک را عامل رواج مواد مخدر صنعتی در ایران میداند که در پی قاچاق گسترده مواد مخدر صنعتی و تکنولوژی آسان تولید آنها در داخل کشور شیوع یافت. این روند سبب شد، در سالهای اخیر شاهد کاهش چشمگیر قیمت برخی مواد پرمصرف صنعتی باشیم.
طبق این پژوهش، سن تغییر الگوی مصرف بین 500 نفری که مورد آزمون قرار گرفتند، بین 15 تا 17 سال بوده است و به طور متوسط سه سال از تغییر الگوی مصرفشان میگذشته است. گرایش به مصرف مواد مخدر در میان مجردها بیش از 63 درصد بوده و نرخ طلاق در میان این عده 70 درصد بوده و 76 درصد آزمودنیها در حال فروپاشی خانوادهاند.
93 درصد از آنان زیر دیپلم هستند و 80 درصد آنها بیکار هستند یا به علت اعتیاد، شغل خود را از دست دادهاند. سال 90 الگوی مصرف به سمت شیشه، کراک، هروئین، قرصهای روانگردان و آمپولهای تمجیزک بوده است.در این پژوهش اعلام شد، حداقل سن آغاز مصرف به 12 سال رسیده و متوسط آنقدری بالاتر است که تا سال 95 متوسط این سن 15 سال اعلام شد . بیش از پنج سال پس از آن، سیاستگذاری تغییرات زیادی کرد.
این پژوهش، راهکارهایی برای بهبود این شرایط ارائه داد که نهادهای اجرایی مبارزه بامواد مخدر در رستههای قانونگذاری و عملیاتی و اجرایی برخی از آنها را بخوبی به اجرا در آوردند.
این راهکارها از سوق دادن معتادان و مصرفکنندگان به الگوی اعتیاد سنتی در عوض صنعتی شروع میشود و با توانمندسازی معتادان، ایجاد اشتغال برای ایشان، آموزش، محدودیت قانونی و اقدام عملیاتی برای مبارزه با قاچاقچیان ادامه مییابد.
آنها چرا مصرف میکنند؟
چند دهه آن سوتر معتادانی که سراغ داشتیم، میانسال و پیر بودند. جوانها کمتر میل و رغبتی به اعتیاد نشان میدادند، اما امروزه نوجوانان نیز دارند به سمت اعتیاد کشیده میشوند و گاه برای آنها این کار یک تفریح و تفنن است. چرا نماد اعتیاد در ایران هر روز جوانتر و بر زنانگیاش افزوده میشود؟ نسل دیروز و امروز چه فرقی دارند؟
دکتر سیدمحمود میرزمانی، روانشناس بالینی وعضو هیات علمی دانشگاه آزاد در این باره میگوید: من از جانب خود به عنوان یک کارشناس و متخصص میگویم از روی جوانان شرمندهایم. برای هویت بخشی، آموزش و تربیت وپرورش آنها، تامین اوقات فراغتشان و رفاه و ازدواج و کاریابی و تحصیل آنها کاری نکردهایم که بتواند این روند را متوقف کند.
وی کودکان را فاقد مهارتهای اجتماعی و ارزشمند میداند و میگوید: خیلی از این نوجوانان، ناظر فروپاشی خانواده و استرس زیاد در زندگی خود هستند. والدینی که هر دو شاغل هستند، وقتی برای تربیت بچه ندارند و این کار را به دیگران میسپارند.معضلات عدیدهای که شمردم، راه را برای اعتیاد آنها هموار میکند.
به سمت تغییر الگوهای تغییر یافته
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی کمتر از یک سال پیش خبر ازپیشروی اعتیاد به سمت زنانه شدن داده بود و این که شیوع اعتیاد در این جنس از 4 درصد به 10 درصد افزایش یافته است. او که زنان را از مردان آسیبپذیرتر و دارای تاثیرگذاری اجتماعی بیشتر میداند، گسترش مراکز آموزشی زنان بهبودیافته و توانمندسازی آنان را به عنوان راه برونرفت از این مشکل پیشنهاد میکند.
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر سردار زاهدیان نیز سال گذشته در گزارشی، شیشه را خطرناک ترین ماده مخدر دانست و گفت، با تدابیری که برای جلوگیری از تولید و توزیع آن اندیشیدهاند، هم اکنون نوع مصرف عوض شده و مصرف کنندگان به سمت هروئین و ماری جوانا رفتهاند و از مصرف مواد صنعتی به مواد سنتی تغییر جهت دادهاند.
خانمها عقب نمانند
زنانه بودن فقر، تابع بودن زنان در صورت اعتیاد همسر و شکنندگی بیشتر حریم و توانمندی بانوان از یک سو و استقلالجویی و برابریطلبی نسل جوان از سوی دیگر، آنان را در معرض خطر اعتیاد قرار داده است.
دکتر میرزمانی اعتقاد دارد، گاهی دختران با حرکاتی چون سیگار کشیدن، قلیان کشیدن و همراهی در مصرف مواد مخدر سعی میکنند در جمع کم نیاورند و خودی نشان بدهند که کمکم دچار اعتیاد میشوند.
وی از بین رفتن حرمتها، فروریختن ارزشها، دوگانگی ارزشها درخانه و جامعه و نابسامانی و گاه آلودگی محیط خانواده را از دیگر دلایل کجروی از جمله اعتیاد دختران میداند و معتقد است برای حل یک مشکل باید آیندهپژوهی کرد.
یعنی اگر بخواهیم یک مشکل را به صورت ریشهای حل کنیم، باید بتوانیم حدس بزنیم با وضع موجود، ده سال آینده جامعه ما چه بحرانی خواهد داشت و اکنون که یک دهه قبل است، برای پیشگیری چه باید کنیم.
این روانشناس در کنار راهحلهای قانونی و اجرایی، استفاده بهینه از نیروهای متخصص و بازنگری نظام تربیتی خانواده و آموزش مهارتهای مقابلهای و پیشگیرانه به خانوادهها را راهی برای برونرفت از این مشکل میداند.
به امید آن که ما هم به دیدن چهره افیون زده شهر معتاد نشویم و قبل از این که عادت کنیم، برای تغییر همت کنیم.
ماندانا ملاعلی
جامجم
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
یک نماینده مجلس:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: