تنگی کانال نخاع، از پیشگیری تا درمان

ستون فقرات از مهره‌هایی تشکیل شده که روی هم قرار گرفته‌اند. حد واسط مهره ها، دیسک قرار دارد. در میان مهره ها، فضایی وجود دارد که از آن، طناب نخاعی عبور می‌کند. برای این که قامت انسان حفظ شود، عناصری وجود دارند که دست به دست هم می‌دهند تا قوام و ثبات ستون فقرات حفظ شود و اجازه حرکت به ما بدهد و همچنین موجب انحنا و انعطاف ستون فقرات می‌شود. تنگی کانال نخاع به دو شکل مادرزادی و اکتسابی مشاهده می‌شود. افرادی که در جوانی حتی 12 ـ‌10 سالگی دچار درد کمر می‌شوند، مشکل آنها مادرزادی است و افرادی که در سن بالا مبتلا می‌شوند؛ اکتسابی دارد. تنگی کانال نخاعی از آنجا ایجاد می‌شود که مساحت یا فضایی که در اختیار نخاع و عناصر عصبی قرار دارد،‌کاهش پیدا کند.

عوامل خطر تنگی کانال نخاع چیست؟

هر عاملی که سبب شود، عناصر تشکیل دهنده این کانال به هر علت، ضخامت پیدا کند، ‌باعث خواهد شد فضای در دسترس نخاع کاهش پیدا کند. یکی از این عناصر، جسم مهره است. جسم مهره به هرعلتی ضخیم شود،‌ استخوان اضافه در آن ایجاد می‌شود که این مساله به ستون فقرات فشار وارد می‌کند.

دوری از ورزش و ضعف ستون فقرات موجب می‌شود، بدن در برابر فشارهای عادی روزمره ناتوان باشد و به استخوان‌ها فشار وارد شود و لیگامان‌ های جلو و عقب و کنار ستون فقرات نیز دچار ضخامت شوند. این مساله، موجب تنگ شدن کانال نخاع و عناصر عصبی کوچک می‌شود و بی‌تحرکی و ورزش نکردن دراین زمینه بی‌تاثیر نخواهد بود. با افزایش سن، آرتروز هم به طور طبیعی اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد استخوان اضافه می‌شود. با ورزش کردن و تقویت عضلات اطراف ستون فقرات، روند بیماری با سرعت ملایم خواهد بود. بیماری‌هایی که استخوان را درگیر می‌کند، ‌مانند پوکی استخوان باعث تنظیم بار غیر‌متعارف می‌شود. در نتیجه به ستون فقرات فشار وارد می‌کند. کمبود ویتامین D و کلسیم هم باعث می‌شود اتفاقات ذکر شده روند سریع‌تری داشته باشد. از بیماری‌های سیستمیک، بیماری دیابت در این زمینه نقش دارد. افراد مبتلا به تنگی کانال نخاع گاه کمردرد خفیف و تدریجی دارند و به آن اهمیت نمی‌دهند. گاه به دنبال یک ضربه یا بلند کردن بار سنگین حمله‌های حاد به مشکل قبلی اضافه می‌شود و ممکن است فرد با نشانه‌های شدید به اورژانس مراجعه کند.

تنگی کانال نخاع چگونه تشخیص داده می‌شود؟

براساس علائم بالینی، پزشک معایناتی انجام می‌دهد و در مواردی که صلاح بداند، ام‌آر‌آی انجام می‌شود. گاهی علت درد، مشکل عروقی است که با انجام سی‌تی‌اسکن و آ‌زمایش‌های دیگر، مشخص می‌شود و بر اساس میزان تنگی ایجاد شده، اقدام به درمان می‌کنیم.

چه ورزش‌هایی برای افراد مبتلا به تنگی کانال نخاع توصیه می‌شود؟

اگر روی عضلات اطراف ستون فقرات کارکنیم، برای افراد مفید است. بهترین ورزش در این زمینه ‌ورزش ویلیامز است. بعد از آن، ‌ورزش شنا آن هم کرال سینه و کرال پشت و آب درمانی در استخر، باعث تقویت عضلات اطراف ستون فقرات می‌شود.

چه ورزش‌هایی را برای این افراد توصیه نمی‌کنید؟

ورزش‌هایی مانند دراز و نشست و ورزش‌هایی که فرد باید به حالت دمر بخوابد و ستون فقرات را حرکت بدهد،‌خوب نیست چرا که دمر خوابیدن، بدترین وضعیت برای ستون فقرات است. حتی توصیه می‌کنیم، افراد عادی که عادت به دمر خوابیدن دارند،‌آرام آرام این عادت را ترک کنند.

برای پیشگیری از تنگی کانال نخاع چه توصیه‌ای دارید؟

پرهیز از چاقی و مصرف سیگار و هر نوع دخانیات به این دلیل که روند تنگی کانال نخاع را تشدید می‌کند، به افراد توصیه می‌شود.

دکتر افسون صدیقی

متخصص مغز و اعصاب