وارث سنت جنگ‌طلبی آمریکایی

این موضوع را در گفت‌وگو با پروفسور «ویلیام بیمن» رئیس دانشکده انسان‌شناسی دانشگاه مینه سوتای آمریکا مورد بررسی قرار داده ایم.

«ویلیام اورمان بیمن»، استاد و رئیس گروه مردم‌شناسی دانشگاه مینه‌سوتای آمریکاست.

وی همچنین رئیس بخش خاورمیانه انجمن مردم‌شناسی آمریکا از سال 2005-2008 بود. بیمن، پیشتر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم‌شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه بود. بیمن دکترای مردم شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال 1976 دریافت کرده و به خاطر نوشتن چندین کتاب و بیش از صد مقاله علمی در مورد پویش‌های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و ... بسیار مشهور است.

بیمن یک ایران شناس برجسته بوده و کتاب‌ها و مقالات متعددی در مورد ایران نوشته است. پروفسور «ویلیام بیمن» معتقد است دولت ترامپ به سنت سیاست‌های جنگ طلبانه خود در کنگره ادامه می‌دهد و به هرچیز و هرکاری برای دشمنی با ایران دست می‌زند.

لفاظی‌های دولت ترامپ در خصوص برنامه موشکی ایران از یک سو و تأکید سخنگوی کاخ سفید بر نقش مکرر برجام توسط تهران از سوی دیگر نشانه چیست؟

ظاهرا دونالد ترامپ با دستاویز قرار دادن آزمایش‌های متداول و معمول موشکی ایران به دنبال تجدید امکان مواجهه با ایران است. هیچ کسی در دولت آمریکا یا رسانه‌ها متوجه این موضوع نیست که موشک‌های بالستیک ایران ناقض برجام نیستند. برجام هیچ ارتباطی به تسلیحات متداول و عادی ندارد، بلکه فقط مربوط به تکنولوژی هسته‌ای می‌شود. مجادله اخیر در خصوص آزمایش‌های موشکی ایران در راستای تفسیر قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل (20 جولای 2015) انجام گرفته که پس از به تصویب رسیدن برجام وضع شده است. قطعنامه 2231 شورای امنیت به وضوح بیان می‌کند تمام تحریم‌های گذشته وضع شده از سوی سازمان ملل علیه ایران به پایان رسیده و مقررات مربوط به قطعنامه‌های 1696 (2006)، 1373 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803(2008)، 1835(2008)، 1929(2010) و 2224(2015) ملغی خواهند شد. اعتراضات فعلی به آزمایش‌های موشکی ایران مربوط به شرط تعیین شده در قطعنامه 2231 می‌شود که در آن از ایران خواسته شده هیچ‌گونه فعالیت مربوط به موشک‌های بالستیکی از چنین تکنولوژی موشکی‌ای را تا هشت سال پس از تاریخ آغاز اجرایی شدن برجام انجام ندهد. این شرط در وبسایت رسمی شورای امنیت که مفاد قرارداد در آن درج شده، موجود نیست. این (شرط) به پیوست در صفحه 99 قطعنامه 104 صفحه‌ای 2231 قرار داده شده است.

در متن قطعنامه از فعل call در خصوص عدم آزمایش موشکی ایران که قابلیت حمل دارد استفاده شده که ایران را منع نمی‌کند. چرا این موضوع مورد غفلت قرار می‌گیرد؟

برجام به هیچ وجه ایران را از توسعه تسلیحات متداول یا موشکی منع نمی‌کند. در این توافق تنها ایران «فراخوانده (call)» شده تا تکنولوژی قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای را توسعه ندهد و حتی این منع را نیز به وضوح بیان نکرده است. استفاده از ادبیات «فراخواندن» نیز به این دلیل بوده که امضا کنندگان برجام (بریتانیا، فرانسه، آمریکا، آلمان، چین و روسیه) مایل به وضع ممنوعیت‌های قوی‌تر علیه ایران بوده‌اند. به علاوه، بند نوشته شده در این خصوص نیز هیچ وجه تنبیهی برای نقض احتمالی این بند از سوی ایران در نظر نگرفته است.

توجیه حقوقی آمریکا برای تحریم ایران بر اساس آزمایش موشکی چیست؟

این مساله به آن معناست که هیچ تحریم جدیدی نمی‌تواند بدون صدور قطعنامه سازمان ملل علیه ایران وضع شود. لازم به ذکر است که ایران نه در گذشته و نه در زمان حاضر، هیچ‌گونه برنامه‌ای برای ساخت تسلیحات هسته‌ای نداشته و ندارد. لذا هیچ تسلیحات هسته‌ای در دست این کشور وجود ندارد که بخواهد آن را بر چنین موشک‌هایی نصب کند. هرآنچه آمریکا به عنوان اقدام تلافی‌جویانه انجام می‌دهد در حقیقت به منزله «نه» به برجام است که آمریکا خود یکی از امضاکنندگان آن است اما براساس تفسیرهای خود، قطعنامه سازمان ملل را نقض می‌کند. اساسا آمریکا در این خصوص به گلچین کردن قطعنامه‌های سازمان ملل دست می‌زند، یعنی آن دسته از قطعنامه‌هایی را که می‌پسندد انتخاب می‌کند و آنهایی را که نمی‌پسندد نقض می‌کند و البته درنهایت به صورت کاملا مستقل تصمیم‌گیری کرده و هرآنچه خود تصمیم می‌گیرد را انجام می‌دهد و تنبیهاتی را هم برای نقض آنها در نظر می‌گیرد. آمریکا بار دیگر در حال هدف گرفتن ایران در بسیاری از زمینه‌های چالش‌برانگیز، آن هم بدون استفاده از اعمال قدرت است. مساله کوچکی که آمریکا آن را مستمسک اعتراضات خود قرار داده، امکان حمل کلاهک هسته‌ای توسط موشک‌های ایرانی است. ایران می‌گوید: نه! آمریکا (و اسرائیل) می‌گویند «امکان دارد»، چراکه آنها از وجود چنین چیزی مطمئن نیستند. این موارد در میان موضوعات کلان، موضوعات پیش پا افتاده‌ای به حساب می‌آیند.

پیش‌بینی شما از رویکرد دولت ترامپ درخصوص ایران چیست؟

دولت ترامپ به سنت سیاست‌های جنگ‌طلبانه خود در کنگره ادامه می‌دهد و به هرچیز و هرکاری برای دشمنی با ایران دست می‌زند. از این منظر، رهبران ایران سکوت معنادار و قابل توجهی اختیار کرده‌اند. قانونگذاران جنگ‌طلب کنگره در آمریکا به دنبال برچیدن کامل تسلیحات متعارف ایران و تمام برنامه هسته‌ای آن هستند. ایران دلایل مختلف برای حفظ این فناوری ازجمله پرتاب ماهواره را برای خود دارد. امروز تحریم‌های دولت ترامپ ثابت کرده‌اند که در بهترین حالت هم ضعیف عمل خواهند کرد. (آمریکا) شخصیت‌ها و اشخاصی که در به دست آوردن این تکنولوژی دست داشته‌اند یا در فراهم کردن مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت موشک‌های بالستیک ایران نقش داشته و همین‌طور برای سپاه قدس کار کرده یا از آن حمایت می‌کنند را مورد هدف قرار داده است. از آنجا که همین حالا هم تحریم‌هایی علیه چنین اشخاصی وضع شده، چنین راهکارهایی واقعا به معنای تنبیه به حساب نمی‌آید. هرچند، پافشاری پرزیدنت ترامپ بر این نکته که همه گزینه‌ها علیه ایران روی میز است و گزینه‌ای حذف نشده، تلویحا به معنای جنگ‌طلبی است. تنفر از ایران در هیأت حاکمه آمریکا آنقدر فراگیر و گسترده است که گاها خارج از مدار عقلانیت آنچنان که شاهد آن هستیم، فرصتی را برای ایران به منظور مقابله به مثل فراهم می‌کند که ماحصل آن فشار رسانه‌های مؤثرتر بر این کشور است.

ضمیمه جام سیاست جام جم