وقتی از هر جسم، دو تا می‌بینی!

دو‌بینی یا دو تا دیدن جسم‌، غالبا منشأ دو چشمی دارد، یعنی اگر یکی از چشم‌ها را ببندیم دیگر چشم مورد توجه، دو تا نمی‌بیند. ولی گاهی دو‌بینی منشا تک چشمی دارد؛ یعنی اگر فرد یک چشم خود را هم ببندد، باز جسم را دو تا می‌بیند. دوبینی‌هایی که حتی با بستن یک چشم هنوز وجود دارند، به سبب عدم کانونی شدن صحیح جسم روی پرده شبکیه اتفاق می‌افتند و اگر فردی احساس کند جسمی را در حالت تک‌چشمی نیز دو تا می‌بیند علت آن عیب انکساری در آن چشم یا کدورت در مسیر بینایی داخل چشم از قبیل یک لکه آب مروارید در عدسی چشم است. در واقع این نوع گزارش دو‌بینی به دلیل دیدن یک سایه در کنار جسم کوچکی که در حال رویت است ایجاد می‌شود .

در این شرایط، سایه‌دار بودن جسم توسط فرد به‌عنوان دو تا دیدن گزارش می‌شود. اختلالاتی مثل کاتاراکت (آب مروارید) و کراتوکونوس (قوز قرنیه) می‌توانند موجب سایه دار شدن یا دو تا دیده شدن اجسام ریز شوند.

آنچه موجب دو‌بینی در حالت دو چشمی می‌شود و با بستن یک چشم از بین می‌رود در واقع دو‌بینی مهمی است که باید به عنوان یک اختلال دو‌بینی واقعی ارزیابی شود‌. بنابراین از این زمان در مورد دو‌بینی حاصل از فعالیت دو چشم صحبت می‌کنیم.

دو‌بینی حاصل از فعالیت دو چشم یعنی در حال مشاهده یک جسم آن را دو تا ببینیم و این موضوع یک علامت پاتولوژیک است و حتما باید رسیدگی شود. گاهی افراد در حالی که به یک جسم نگاه می‌کنند، اشیای نزدیک تر یا دور تر را دو تا می‌بینند و این مساله فیزیولوژیک بوده و کاملا طبیعی است. مثلا اگر شما به یک لکه روی شیشه پنجره نگاه کنید، متوجه خواهید شد اشیای دور دست پشت پنجره دو تا دیده می‌شوند و این موضوع برای همه اتفاق می‌افتد و طبیعی است‌. ولی دو‌بینی پاتولوژیک دو تا دیدن جسمی است که دقیقا به آن داریم نگاه می‌کنیم.

هر گاه دو‌بینی پاتولوژیک اتفاق بیفتد علت آن آسیب به یکی از اعصاب و عضلات خارج چشمی است که چشم‌ها را در جهات مختلف به‌طور هماهنگ حرکت می‌دهند. گاهی تنها یک عضله و گاهی چند عضله از عضلات خارج چشمی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و موجب دو‌بینی می‌شوند.

تشخیص علت دوبینی، بسیار تخصصی است و در وهله اول باید به یک اپتومتریست یا چشم پزشک مراجعه شود. فردی که دچار دو‌بینی می‌شود گاهی پس از مراقبت‌های اولیه و ساده در دوره زمانی کوتاهی درمان می‌شود، ولی در برخی موارد، به مراقبت‌های تخصصی توسط یک متخصص در این زمینه نیاز است و حتی پس از یک دوره درمان‌های دارویی شاید لازم باشد این دو‌بینی با روش‌های جراحی اصلاح شود .

دکتر علی میرزاجانی

دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران