دردهای استخوانی و کمبود ویتامین D

ویتامین D نوعی چربی است و مواد غذایی غنی از ویتامین D شامل شیر، پنیر، کره، خامه و ماهی‌های چرب مثل سالمون، ساردین و ماهی تن هستند. گوشت و تخم مرغ نیز دارای ویتامین D هستند، ولی چندان غنی نیستند.

عملکرد اصلی ویتامین D حفظ مخازن کلسیم و فسفر بدن است. این ویتامین با تاثیر روی مخاط روده باریک باعث می‌شود درصد زیادی از کلسیم و فسفر موجود در مواد غذایی جذب شود و مانع دفع این مواد با ارزش می‌شود.

یکی از مهم ترین علائم کمبود ویتامین D، دردهای استخوانی است.

کمبود ویتامین D به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. دلیل اول این است که مواد غذایی حاوی ویتامین D خیلی کم مصرف شود که این حالت در بیشتر نقاط جهان از جمله ایران نادر است.

دلیل دوم سوء‌جذب ویتامین D است؛ یعنی به رغم مصرف کافی مواد غذایی حاوی ویتامین، به دلیل بیماری‌های مختلف روده‌ای این ویتامین جذب نشود و کمبود ویتامین D ایجاد شود. افراد مسن به دلیل بیماری‌های مختلف روده‌ای در معرض این نوع کمبود ویتامین هستند.

سومین و مهم‌ترین دلیل کمبود ویتامین D دوری از آفتاب است. درسال‌های اخیر آپارتمان نشینی و استفاده روز افزون از ضد آفتاب‌ها عملا ساخته شدن ویتامین D را بسیار محدود کرده است.

کمبود ویتامین D باعث می‌شود سطح کلسیم خون پایین بیاید و رسوب کلسیم در استخوان‌ها کم شود. به این ترتیب بیماری نرمی استخوان ایجاد می‌شود. علامت اصلی این بیماری درد شدید سراسری استخوان‌ها، بخصوص استخوان‌های تنه و لگن است. از دیگر علائم مهم این بیماری ضعف عضلانی بویژه عضلات ران و شانه است. بعلاوه استخوان‌های نرم در معرض شکستگی قرار دارند.

افرادی که به آفتاب دسترسی ندارند و مواد غنی از ویتامین D نیز مصرف نمی‌کنند، به اجبار باید از انواع مکمل‌های ویتامینی موجود در بازار استفاده کنند. فقط باید دانست استفاده از این مکمل‌ها حداکثر به میزان هزار واحد در روز مورد نیاز است و مقادیر بیشتر می‌تواند باعث مسمومیت مزمن و خطرات ناشی از آن شود.

برخورد اشعه آفتاب به صورت، گردن، بازوها و دست‌ها به مدت 15 دقیقه برای ساخته شدن ویتامین D کافی است و پس از آن می‌توان از ضد آفتاب‌ها برای جلوگیری از مضرات اشعه فرابنفش استفاده کرد. این میزان پرتوی خورشید البته به شرط این که هوا صاف باشد و مانعی در مقابل آن وجود نداشته باشد اگر دو بار در هفته به بدن بتابد، تمام نیاز فرد به ویتامین D را تامین می‌کند و از بیماری نرمی استخوان پیشگیری می‌شود.

دکتر رضا کریمی

‌ فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم