برجام اسیر بدعهدی آمریکا

رهبر معظم انقلاب، بدعهدی‌هایی را که آمریکا در همین مدت یکساله نیز انجام داده، برشمردند و بر ضرورت مراقبت بیشتر هیات نظارت بر اجرای برجام نسبت به اقدامات طرف مقابل تاکید کردند. اغلب بدعهدی‌هایی که از سوی آمریکا در این مدت انجام شده‌ مربوط به عدم رفع تحریم‌ها در حوزه‌های مختلف است و با توجه به این‌که هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران از حضور در این مذاکرات، همین مساله بود می‌توان گفت که جمهوری اسلامی ایران با وجود عمل به تعهداتش، هنوز دستاورد عملی کاملی از توافق صورت گرفته، نداشته است.

زندگی مردم در انتظار آثار برجام

حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به وجود این مشکلات در مسیر اجرای برجام می‌گوید: متاسفانه با اجرای برجام شاهد هیچ گشایشی در اقتصاد نیستیم و تا الان نتیجه مثبتی از این توافق در زندگی مردم دیده نشده است. نماینده برخوار و میمه می‌افزاید: قبل از برجام برخی دولتمردان مشکلات را ناشی از تحریم‌ها می‌دانستند، اما حالا که مدتی از برجام گذشته، می‌گویند مشکلات ربطی به برجام نداشته است.

محمدرضا پورابراهیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم با بیان این‌که تیم مذاکره‌کننده ایران با قدرت و براساس آموزه‌های دینی حقانیت ایران را در توافق برجام به نمایش گذاشت، خاطرنشان می‌کند: اما متاسفانه طرف مقابل این توافق، کسانی هستند که به بدعهدی زبانزد هستند. نماینده کرمان، بدعهدی‌ها در لغو تحریم‌ها و حل‌نشدن مشکلات ناشی از نقل و انتقال وجوه ارزی توسط نظام بانکی را از اشکالات جدی اجرایی نشدن برجام می‌داند.

روشن شدن یک تفکر اشتباه

بدعهدی آمریکا در شرایطی صورت می‌گیرد که قبل از مذاکرات هسته‌ای با وجود این‌که مقام معظم رهبری، اعلام کرده بودند به این مذاکرات خوشبین نیستند، بعضی در داخل کشور اعتقاد داشتند مسائل میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا از طریق مذاکره قابل حل و فصل است و بر همین اساس رهبر معظم انقلاب برای مشخص شدن این‌که چنین اعتقادی چقدر به واقعیت نزدیک است، اجازه مذاکره در زمینه هسته‌ای را صادر کردند.

دکتر فواد ایزدی، استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در همین زمینه به جامجم می‌گوید: قبل از مذاکرات هسته‌ای، جمعیتی در کشور بودند که معتقد بودند باید با آمریکا تعامل کرد و روش تعامل هم در نگاه این جمع، مذاکره و اعطای امتیاز بود؛ الان این اتفاق افتاده است و هم با آمریکایی‌ها به صورت گسترده مذاکره شده و هم امتیازات بسیار گسترده‌ای در حوزه هسته‌ای داده شده، اما در عمل دشمنی‌های آمریکایی‌ها نه‌تنها کم نشده بلکه افزایش هم یافته است.

وی در تشریح دلایل این اظهار نظر خود می‌افزاید: هم‌اکنون کنگره 114 در آمریکا روی کار است و در طول عمر این کنگره، 91 طرح و بیانیه ضدایرانی صادر شده که 76طرح و بیانیه، بعد از توافق هسته‌ای صادر شده است. همچنین ملاحظه می‌کنیم آنها برخی پرونده‌ها را که مربوط به بیش از 30 سال قبل بوده، الان بازگشایی می‌کنند و آمریکا کارهایی بعد از توافق انجام داده است که قبل از توافق انجام نمی‌داد. ایزدی بر همین اساس تاکید می‌کند: آن تفکری که می‌گفت می‌شود با آمریکا به تعامل رسید، تفکری بسیار اشتباه بوده و اکنون آن دوستانی که به این نتیجه رسیده‌اند تحلیلشان اشتباه بوده، باید به اشتباه خود اذعان کرده و آن روند فکری را که به وضع فعلی منجر شده، اصلاح کنند و بدون اغراق، واقعیت‌ها را بگویند. وی می‌افزاید: تا زمانی که سیستم حاکمیتی آمریکا وضع فعلی را دارد، تعامل با آمریکا غیرممکن است زیرا آمریکا با کشورهایی تعامل می‌کند که احساس ‌کند آن کشورها در راستای منافع آمریکا کار می‌کنند و تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد همراه با سیاست خارجی آمریکا باشد، این مشکلات وجود دارد.

زیاده‌خواهی؛ عامل مشکلات

مرتضی صفاری نطنزی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به بدعهدی آمریکا می‌گوید: طرف مقابل باید به آنچه تعهد کرده پایبند باشد، ما به تعهداتمان پایبند هستیم، اما طرف مقابل نشان می‌دهد که پایبندی درستی نداشته یا حداقل در بعضی موارد زیاده‌خواهی می‌کند.

صفاری با تاکید بر این‌که باید حتما در مقابل این زیاده‌خواهی‌ها بایستیم و پاسخ جدی به آنها بدهیم، بیان می‌کند: طرف مقابل باید به تعهدات خود عمل کند، همان‌طور که ما به تعهداتمان پایبند هستیم.

ردخواسته‌های فراتر از برجام

از بدعهدی‌های آمریکا در عمل به توافق هسته‌ای که بگذریم، آنچه از خبرها بر می‌آید این است که مقامات کاخ سفید نه تنها حاضر به اجرای تعهداتشان نیستند، بلکه هنوز به دنبال گرفتن امتیازات بیشتر از جمهوری اسلامی ایران هستند. دو نمونه از این زیاده‌خواهی‌ها در سخنرانی سه‌شنبه شب رهبر معظم انقلاب بصراحت مورد اشاره قرار گرفت و ایشان خطاب به رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کردند: توقعات طرف مقابل را در زمینه «الیاف کربنِ دارای کاربرد در ساخت سانتریفیوژها» و در خصوص «اندازه‌گیری 300 کیلو مواد هسته‌ای» مطلقا قبول نکنید و زیر بار آنها نروید. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما در خصوص فرمایشات مقام معظم رهبری اظهار می‌کند: مقام معظم رهبری به علت اهمیت موضوع همواره در جریان ابعاد مختلف برجام از جمله موضوع‌های فنی آن حتی با جزئیات هستند و بر زوایای مختلف برجام اشراف کامل دارند و البته این اشراف و ورود ایشان به موضوع همواره برکات زیادی داشته است.

وی درباره دو نمونه‌ای که از سوی رهبر معظم انقلاب به آن اشاره شد، یادآور می‌شود: در طول مذاکرات برجام طرف مقابل تلاش زیادی کرد که کلمه اینونتوری «Inventory» یا «موجودی» را که در ادبیات راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کار می‌رود در متن برجام بگنجانند که البته مذاکره‌کنندگان ما با علم به مشکلاتی که ممکن است در نتیجه به‌کارگیری این کلمه ایجاد شود، با این موضوع مخالفت کردند.

کمالوندی ادامه می‌دهد: بعد از بحث‌های بسیار طولانی سرانجام به جای کلمه «Inventory» که شامل همه مواد غنی شده از ابتدا تا انتهای فرآیند غنی‌سازی می‌شود، کلمه استاکپایل « Stockpile» به معنی «محصول نهایی انباشت شده» مورد توافق قرار گرفت و در متن گنجانده شد. وی خاطرنشان می‌کند: الان طرف مقابل تلاش زیادی می‌کند تا این دو کلمه را با معنی یکسان تفسیر کند که به طور طبیعی مورد قبول ما نبوده و نخواهد بود. سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران می‌گوید: ما به هیچ وجه تفسیری فراتر از متن صریح برجام را نپذیرفته و نخواهیم پذیرفت. درخصوص فایبر کربن نیز سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اظهار می‌کند: فایبر کربن، ماده اولیه تولید روتور سانتریفیوژهای پیشرفته است، آنها در مورد این موضوع نیز خواسته‌ای فراتر از برجام را مطرح کرده‌اند که بازهم به طور طبیعی مورد پذیرش ما نبوده و نخواهد بود. وی تاکید می‌کند: توصیه ما بویژه به آمریکایی‌ها این است که خود را به تعهدات برجامی ملزم بدانند و از طرح خواسته‌های خارج از برجام بپرهیزند.

اصلاح روند موجود

با توجه به همین ادامه کارشکنی‌های آمریکاست که مقام معظم رهبری همواره نسبت به ضرورت مراقبت در اجرای برجام تاکید دارند و مسئولان را به ایستادگی در مقابل خیانت طرف مقابل فرامی‌خوانند.

اما در شرایط فعلی و با توجه به کارشکنی‌های موجود، دکتر فواد ایزدی، معتقد است باید چند اقدام از سوی جمهوری اسلامی ایران انجام شود تا بتوان به اجرای موفق برجام امیدوار بود. او در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند که مسئولان وزارت خارجه باید درباه وضعیت برجام شفاف‌تر صحبت کنند و درخصوص آن اغراق نکنند؛ ضمنا هر زمانی که طرف مقابل برجام را نقض کرد، ما نیز به جای توجیه عملکرد آمریکا، روند را متوقف کنیم.

ایزدی با انتقاد از این‌که افراد مرتبط با اجرای برجام در کشورمان همان افرادی هستند که در مذاکرات هسته‌ای حضور داشتند، می‌گوید: افرادی که در مذاکرات حضور داشتند به صورت ناخودآگاه درصدد توجیه بر می‌آیند، بنابراین باید در تیمی که الان در حال مدیریت برجام است، بازبینی و از افرادی که در مذاکرات حضور داشتند در قالب مشاور استفاده شود؛ این همان کاری است که آمریکایی‌ها نیز انجام می‌دهند و ملاحظه می‌کنیم نه وندی شرمن پیگیر اجرای برجام است و نه ویلیام برنز بلکه این افراد حتی دیگر در وزارت خارجه نیستند و این یک موضوع طبیعی است که وقتی شما در حال ارزیابی اقدامی انجام شده هستید نباید از همان افرادی که خودشان درگیر کار بودند، استفاده کنید. این نکاتی است که به اعتقاد این استاد دانشگاه اگر مراعات شود و نیز به نامه‌ای که رهبر معظم انقلاب پس از امضای برجام در سال گذشته به رئیس‌جمهور نوشتند، بیشتر توجه شود، اوضاع متعادل‌تر می‌شود و اگر چنین اتفاقی نیفتد، مشکلات بیشتر خواهد شد.

البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که قطعا جمهوری اسلامی ایران نیز همیشه در مقابل بدعهدی آمریکا سکوت نخواهد کرد، گرچه در حال حاضر تلاش دارد به صورت مسالمت‌آمیز مشکلات را حل کند، اما طبیعتا اگر عهدشکنی آمریکا ادامه یابد، جمهوری اسلامی ایران نیز از ابزار لازم برای مقابله با این بدعهدی‌ها برخوردار است.

گفت‌وگوی ظریف و کری برای رفع موانع اجرای برجام

محمدجواد ظریف و جان کری، وزیران خارجه ایران و آمریکا در مذاکره‌ای در اسلو، درباره روند اجرای برجام گفت‌وگو و موانع آن را بررسی کردند.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، ظریف دیروز پس از پایان برنامه‌هایش در نروژ به آلمان رفت و طی مذاکراتی با وزیر خارجه آلمان در برلین درباره روند اجرای برجام و روابط دوجانبه و منطقه‌ای دیدار و گفت‌وگو کرد.

سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان در توضیح مذاکرات ظریف و کری گفت: مذاکرات ما با طرف آمریکایی صرفا درباره پیگیری اجرای برجام است. حسین جابری‌انصاری درخصوص بیانیه وزارت خارجه آمریکا به ایرنا گفت: طرف آمریکایی در گذشته نیز در حاشیه مذاکرات هسته‌ای، در مواردی درباره اوضاع سوریه، عراق و یمن دیدگاه‌های خود را مطرح کرده، ولی هیچ‌گاه مذاکره‌ای در این موضوعات صورت نگرفته است.

این درحالی‌ است که وزارت امور خارجه آمریکا درباره دیدار ظریف و کری در اسلو با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، در این دیدار که 70 دقیقه پشت درهای بسته انجام شد، دو طرف درباره ادامه اجرای برجام از جمله موضوع مرتبط با بانک‌ها و تسهیل تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای مذاکره کردند. در این بیانیه آمده است: کری بر اهمیت نقش ایران و نفوذش در دولت سوریه برای تضمین انتقال کمک‌های بشردوستانه و لزوم حفظ آتش‌بس با معارضان میانه روی سوریه تاکید کرد.

دیروز همچنین سیدعباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی، معاونان وزیر امور خارجه کشورمان با استفان مال، هماهنگ‌کننده ارشد برجام در وزارت خارجه آمریکا درباره مسائل اجرایی برجام رایزنی کردند. به گزارش ایرنا، این دیدار در گراند هتل اسلو برگزار شد.