«تاتی تاتی» کودکانه در دنیای فناوری

اما همسو با جهان، پیشرفت بازی‌های رایانه‌ای، ورود گوشی‌های همراه و از همه مهم‌تر گره خوردن هر چیزی با اینترنت، پای فناوری به ایران هم با سرعتی اعجاب انگیز باز شد.

تمایل و وابستگی کودک به فناوری از هر نسل دیگری بیشتر به چشم می‌آید و گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها دیگر نه‌تنها یک ابزار کاربردی که به‌وسیله‌ای برای بازی کودکان تبدیل شده است.

مهتاب فولادوند، کارشناس بازی‌های کودکان و مشاور در حوزه کودک و نوجوان می‌گوید: «می‌شود با آغوشی باز سراغ فناوری رفت‌؛ اما قدم به قدم.»

آیا باید نگران بود؟

فناوری، برای راحت‌تر شدن زندگی و سریع‌تر رسیدن به هدف است‌؛ پس می‌توان گفت ذاتا پدیده مثبتی محسوب می‌شود.

با این توصیفات اما موضوع نگران‌کننده‌ نحوه برخورد با آن است. در حال حاضر طبق آمارهای ثبت شده، کودکان بین 5 تا 15 ساله به طور میانگین 7 ساعت و 38 دقیقه از زمان خود را با ابزارهایی مانند رسانه‌های دیجیتال، رایانه، تلفن هوشمند، بازی‌های رایانه‌ای و موزیک پلیر پر می‌کنند.

علاوه‌بر این، این مساله گاه موجب جایگزین شدن با تفریحات و فعالیت‌های فیزیکی آنها می‌شود و می‌تواند مشکلات دیگری از جمله ضعف در روابط اجتماعی و عاطفی کودکان را به‌وجود بیاورد.

فولادوند می‌گوید این زمان 7 ساعته باعث می‌شود کودکان وقت کمتری برای غذا خوردن، خوابیدن، درس خواندن و روابط خانوادگی بگذارند. البته در این بین، کمترین سهم را تفریحات بیرون از خانه و بازی‌های فیزیکی دارد.

مطالعات نشان می‌دهد قشر زیادی از کودکان و نوجوانان دچار بحران‌های احساسی هستند و در شناسایی احساسات مردم و اطرافیان خود ضعف دارند.

ایجاد هیجانات کاذب موجود در بازی‌های رایانه‌ای یکی از مهم‌ترین عوامل در به وجود آمدن چنین بحران‌هایی است.

از همین رو کنترل رابطه کودکان با فناوری می‌تواند نقش بسیار مهمی بازی کند. اما مساله اصلی وجود جایگزینی برای این تفریحات خوش‌آب و رنگ، هیجان‌انگیز و به روز است.

اینجاست که نقش خانواده و جامعه بسیار پررنگ می‌شود. خانواده باید به گونه‌ای رفتار کند که کودک فکر نکند حقوقش در حال پایمال شدن است.

فولادوند می‌گوید: طراحی محیطی شاد و قابل جایگزین برای کودکان کاری است که والدین باید برای آن آموزش ببینند.

چرا باید تشویق کرد؟

فناوری در کنار تمام نگرانی‌هایش، نقش مهمی در کمک به اجتماعی شدن و مدیریت احساسات کودکان دارد، البته زمانی این اتفاق می‌افتد که استفاده از ابزارهای فناوری در تعادل و کنترل کامل باشد.

رسانه‌های دیجیتال کمک می‌کند کودکان در مورد آنچه در طرف دیگری از جهان اتفاق می‌افتد اطلاع پیدا کنند و از فرهنگ و سبک‌های زندگی مردم مختلف جهان با یک کلیک آگاه شوند‌.

تبادل اطلاعاتی که به درک بیشتر منجر می‌شود و اجازه می‌دهد نوجوانان در نظر‌سنجی‌های آنلاین در ارتباط با مسائل اجتماعی مشارکت داشته باشند.

از طریق وبلاگ‌نویسی، بسیاری از جوانان احساس می‌کنند نقش تاثیرگذاری در مورد مسائل مختلف اجتماعی دارند.

بسیاری از جنبش‌های آنلاینی که بر‌اساس علل اجتماعی در سراسر جهان اتفاق می‌افتد از همین دست است.

بازی‌های ویدئویی نیز با ارائه راهکاری برای بچه‌ها به آنها همکاری، کار تیمی و به اشتراک‌گذاری دانش خود را آموزش می‌دهد و موجب افزایش تفکر منطقی می‌شود.

همچنین توسعه مهارت‌های حرکتی و هماهنگی دست و چشم به‌خاطر حرکات مشترک چشم و موس در یک بازی ویدئویی از دیگر نکات مثبت بازی‌های ویدئویی است.

فولادوند می‌گوید: دنیای فناوری مکانی برای پدر، مادر، پدربزرگ و مادربزرگ‌هاست تا به تعامل و ارتباط با کودکان خود بپردازند. مهم این است بتوانیم به جهانی ورود کنیم که در آن کودکان ما زمان زیادی را صرف می‌کنند.

با یادگیری فعالیت در چنین جهانی ما راحت‌تر می‌توانیم فاصله‌های فرهنگی بین خود و کودکانمان را طی و آنها را مدیریت کنیم.

تبلت‌ها دوستانی برای دست‌های کوچک

به عقیده بیشتر کارشناسان، از بین گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ و تبلت‌، گزینه سوم بهترین وسیله برای استفاده کودکان است.

این دستگاه‌ها با توجه به صفحه بزرگ‌تری که دارند مناسب تر از گوشی‌های هوشمند هستند. از طرفی دیگر مانند لپ‌تاپ‌ها با حجم عظیمی از محتوا روبه‌رو نیستند و می‌شود به شکل درستی محتوایی را که قرار است به دست کودکان برسد، مدیریت کرد.

وجود بازی‌های مناسب برای کودکان کم سن و سال در تبلت‌ها نسبت به لپ‌تاپ‌ها دیگر مزیت این دستگاه‌های به نسبت نوظهور محسوب می‌شود.

فولادوند می‌گوید: توسعه‌دهندگان ما باید تمرکز اصلی خود را روی تولید محتوا برای این دستگاه‌ها قرار دهند‌؛ چرا که کودکان نیز تمایل بیشتری نسبت به تبلت‌ها دارند و بین رایانه و تلفن همراه ترجیح می‌دهند، وقت خود را با این دستگاه بگذرانند.

همچنین تبلت‌ها وسیله‌ای مفید برای استفاده در کارهای آموزشی محسوب می‌شود. نکته‌ای که در جهان و کشورهای پیشرفته به صورت جدی به آن پرداخته می‌شود.

جعبه‌های مجهول دوست‌داشتنی

کنسول‌های بازی بعد از تلویزیون، قدیمی‌ترین دوستان کودکان ایرانی محسوب می‌شوند. این دستگاه‌ها که با کارکردی مشخص و فقط برای بازی طراحی شده‌اند، از همان ابتدا و قبل از رایانه‌ها راهشان را به سمت‌ خانه‌های ما باز کردند.

حتما همه با دستگاه‌های آتاری و کومودور خاطره داریم که بخشی از کودکی‌مان را پر کرده‌اند. اما دیگر خبری از آن بازی‌های پیش پا افتاده و پیکسلی نیست و جای آنها را ابرقدرت‌هایی مانند اکس‌باکس وان و پی‌اس 4 پر کرده‌اند. فولادوند معتقد است:

کنسول‌های بازی می‌تواند گزینه بسیار مناسب‌تری برای بازی باشد تا رایانه. چرا که بازی با این دستگاه‌ها با توجه به ماهیتشان باید به صورت گروهی یا دست‌کم دو نفره انجام شود و همین باعث می‌شود قسمتی از آموزش‌های رفتاری شکل بگیرد.

از طرف دیگر، وجود فناوری‌های جدید حرکتی مانند، وی، کینکت و موو باعث می‌شود کودکان با تمایل بسیار سراغ تفریحات فیزیکی بروند.

بومی‌سازی‌های ناسازگار

در سال‌های اخیر با توجه به توسعه تلفن‌های هوشمند در ایران، موضوع تولید محتوای دیجیتال برای گوشی‌های همراه نیز به شکل جدی‌ دنبال شده است و در حال حاضر حجم زیادی از بازی‌ها و محتواهای فارسی زبان مخصوصا برای گوشی‌ها و تبلت‌های اندرویدی تولید شده است.

این اتفاق به واقع می‌تواند بسیار مثبت باشد‌؛ زیرا بومی‌سازی در تولید این نوع محتواها از تاثیرات سوء‌فرهنگی روی کودکان جلوگیری می‌کند.

اما فولادوند معتقد است، در این زمینه فرهنگ‌سازی درستی نشده و بازی‌های ایرانی مخصوصا موبایلی در بیشتر اوقات یا از کیفیت پایینی بر‌خوردار است یا آن که از ادبیاتی هجو و عامه پسند در آنها استفاده شده است.

نگرش بازاری و درآمدزایی که در پس تولید این محصولات نهفته است، می‌تواند دلیل اصلی دغدغه‌مند نبودن خروجی آن باشد.

نگاهی متفاوت‌تر و عمیق به محصولات دیجیتال و بازی‌های رایانه‌ای، آن هم به شکل بومی‌سازی شده می‌تواند در بسیاری از مواقع تاثیرگذارتر از کلاس‌های درس و آموزش‌های مستقیم باشد.

زهرا باقری - ضمیمه کلیک