زباله در مازندران بیداد می‌کند

تصاویر ناخوشایند منتشر‌شده از رها شدن زباله‌ها در طول سواحل و جنگل‌هایی که به جای سبزی و طراوت، مملو از پسماند و شیرابه و بوی تعفن‌اند از وقوع یک بحران و فاجعه زیست‌ محیطی در شمال کشور خبر می‌دهد؛ فاجعه و خطری که علاوه بر نابودی آب و خاک، به زودی دامن سلامت شهروندان این مناطق را نیز خواهد گرفت.

این بحران به حدی جدی است که چند روز قبل واکنش مسئولان سازمان جنگل‌ها را نیز در پی داشت، به طوری که معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نسبت به ادامه تخلیه زباله در برخی مناطق جنگل‌های شمال کشور هشدار داد و از شهرداران این مناطق خواست ظرف مدت سه ماه نسبت به ساماندهی وضعیت زباله و پیشگیری از تخلیه آن در جنگل‌های این مناطق برنامه‌ریزی کنند.

بهزاد انگورج تقوی با اشاره به این که حدود 300 هکتار از گستره جنگل‌های شمال به محل تخلیه و دپوی زباله‌ها تبدیل شده است، یادآور شد: شیرابه ناشی از تخلیه زباله در جنگل‌های شمال به خشکیدن انواع گونه‌های ارزشمند گیاهی منجر شده و حتی روی منابع آب‌های زیرزمینی نیز اثرات سوء داشته است. این مقام مسئول در سازمان جنگل‌ها در حالی از تبدیل شدن تمام عرصه‌های جنگلی شمال کشور به محلی برای انباشت انبوه زباله انتقاد می‌کند که به‌عقیده کارشناسان، مناطق شمالی کشور به دلیل برخورداری از جنگل‌های رویشی هیرکانی نباید به محل دفع زباله تبدیل شود و ادامه این روند می‌تواند حیات این جنگل‌های باستانی را با مخاطره جدی مواجه کند.

نیاز به اختصاص اعتبار ویژه ملی

البته این معضل چندی است به دغدغه جدی شهرداری‌ها و مسئولان استان‌های شمالی نیز تبدیل شده، به طوری که آنان نیز از وضعیت جغرافیایی این استان‌ها و نبود جای مناسب برای دفن زباله، ورود انبوه گردشگرانی که حجم زیادی از زباله‌های تولیدی به آنان مربوط است و سرانجام نبود اعتبار کافی برای اجرای طرح‌هایی که بتواند باری از این مشکل بکاهد، گلایه‌مندند و از مسئولان کشوری می‌خواهند با تخصیص اعتبارات ویژه و ملی برای رفع بحران زباله در این استان‌ها چاره جویی کنند. در میان سه استان شمالی کشور، شاید بتوان گفت وضعیت مازندران در این زمینه به مراتب ناگوارتر از دیگر استان‌هاست؛ زیرا گستردگی مناطق شهری و روستایی، ورود سالانه بیش از 20 میلیون گردشگر به این استان و حساس‌تر بودن اکوسیستم آن نسبت به دو استان گیلان و گلستان، نه‌تنها میزان انباشت زباله را در این استان بیشتر کرده، بلکه مدیریت آن را نیز سخت‌تر کرده و پیامدهای منفی آن را افزایش داده است. از همین رو از حدود دو سال پیش، کمیته فنی و تخصصی پسماند مازندران با عضویت نمایندگانی از سازمان‌های مختلف همچون استانداری، شهرداری‌ها و محیط زیست آغاز به کار کرده تا با برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های اصولی و راهبردی بتواند به بحران زباله‌ها در این استان خاتمه دهد.

رایزنی با دیگر کشورها

یکی از اعضای این کمیته در این باره به جام‌جم می‌گوید: هم‌اکنون با شرکت‌های معتبری از کشورهای خارجی همچون آلمان، اتریش، سوئد و ژاپن که در زمینه مدیریت پسماند موفق هستند، در حال رایزنی و گفت‌وگو هستیم تا آنها پس از مطالعات میدانی از وضعیت زباله در استان، طرح خود را درخصوص چگونگی امحای این زباله‌ها ارائه کنند تا بهترین شرکت و بهترین طرح و روش انتخاب و مقدمات اجرای آن فراهم شود.

دبیر کمیته پسماند اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در زمینه مهلت سه‌ماهه‌ای که سازمان جنگل‌ها به شهرداران استان‌های شمالی درخصوص برنامه‌ریزی برای تخلیه زباله از جنگل‌ها داده است، می‌گوید: در این مهلت سه ماهه بعید است بتوان کار چندانی انجام داد و مراکز فعلی انباشت و دفن زباله را تعطیل کرد و از مناطقی همچون جنگل به جای دیگر انتقال داد، زیرا زباله‌ها ابتدا باید مدیریت و سپس نابود شود. ازسویی برای تعطیلی یک مرکز و انتقال زباله‌ها از جنگل به مکان‌هایی خارج از آن باید مرکز جدیدی تعریف شود. از آنجا که برای دفن اصولی زباله در یک مکان باید 34 آیتم ازجمله اصول زیست‌محیطی رعایت شود، با توجه به کمبود زمینی با چنین شرایط در مازندران، سخت بتوان چنین مکان‌هایی را پیدا و جایگزین کرد.

استفاده از نیروگاه‌های زباله‌سوز

به گفته فخاری، شاید بتوان طی چند سال آینده با برنامه‌ریزی و انجام روش‌هایی همچون کاهش تولید زباله، تفکیک زباله و اجرا و بهره‌برداری از روش‌های نوینی همچون احداث کارخانه کمپوست و زباله‌سوز و امحای اصولی زباله‌ها، بحران زباله‌ها را در استان مهار کرد. هرچند بهترین و سریع‌ترین روش در شرایط حساس و بحرانی فعلی، استفاده از نیروگاه‌های زباله‌سوز است.

عضو کمیته تخصصی پسماند مازندران با اشاره به این که اکنون فقط یک کارخانه کمپوست در شهرستان بابل فعال است که آن هم بازده کمی و کیفی خوبی ندارد، به طرح‌های در دست اجرا در این زمینه اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: یک کارخانه تولید کمپوست از زباله اکنون در شهرستان بهشهر احداث شده و آماده بهره‌برداری است که در سفر هفته آینده رئیس‌جمهور به استان مازندران راه‌اندازی خواهد شد. این کارخانه پنج شهر نکا، گلوگاه، بهشهر، رستم‌کلا و خلیل‌آباد را پوشش می‌دهد و زباله‌های‌ تر آنها را پس از جداسازی به کمپوست تبدیل می‌کند. فخاری تصریح می‌کند: علاوه بر این طرح، دو نیروگاه زباله‌سوز نیز در شهرهای ساری و نوشهر احداث شده، که اکنون در مرحله تهیه و نصب تجهیزات است و به گفته مجریان طرح که چینی هستند تا دو سال آینده آماده بهره‌برداری خواهد بود.

شیوع بیماری صعب‌العلاج

عضو کمیته تخصصی پسماند مازندران معتقد است: اگر مشکل زباله‌های استان‌های شمالی به‌ویژه مازندران که سالانه پذیرای ده‌ها میلیون گردشگر است، رفع نشود آلودگی تمام آب و خاک این مناطق را دربر می‌گیرد و به شیوع بیماری‌های صعب‌العلاج دامن خواهد زد. هموطنان خیری که در کارهای عام‌المنفعه مشارکت دارند و پول خود را صرف ساخت بیمارستان برای بیماران صعب‌العلاجی همچون بیماران سرطانی می‌کنند، بد نیست بدانند سرمایه‌گذاری برای کاهش آلودگی‌هایی که به این بیماری‌ها منجر می‌شود، امری پیشگیرانه است.

فاطمه مرادزاده