آب مروارید؛ شایع‌ترین علت کاهش دید

تنبلی چشم یکی از مشکلاتی است که خیلی‌ها به آن دچارند. علت تنبلی چشم چیست؟

معمولا وقتی به یک جسم نگاه می‌کنیم، تصویر آن روی شبکیه چشم ما می‌افتد و مغز ما آن را درک می‌کند و منجر به این می‌شود که آن جسم را ببینیم. برای این‌که این درک دقیق انجام شود، ساز و کاری لازم است. اول باید ساختمان چشم سالم باشد. قوی‌ترین سطح انکساری چشم قرنیه است، بنابراین ما به یک قرنیه شفاف و سالم نیاز داریم. دومین سطح، عدسی است که باید شفاف باشد. در ادامه به یک مسیر بینایی سالم نیازمندیم تا به مغز و مرکز درک بینایی منتقل شود. اشکال در هر قسمت این مسیر می‌تواند بینایی شخص را مختل کند. چشم انسان بعد از تولد باید رشد کند و کامل شود. اگر در کودکی در این مسیر اختلال ایجاد شود، تنبلی چشم بروز می‌کند. تنبلی چشم نوعی کاهش بینایی است که با اصلاح درمان نمی‌شود و ایراد و اشکال ساختمانی هم ندارد و در واقع به علت تجربه نادرست بینایی در دوره کودکی اتفاق می‌افتد. بنابراین مهم است که به چشم پزشکی کودکان توجه شود تا اختلالی در این مسیر ایجاد نشود.

منظور از پیرچشمی همان تنبلی چشم است؟

خیر. تنبلی چشم مقوله‌ای جداست. موج عدسی پیشرفته که بعد از عمل آب مروارید به کار می‌رود در دنیا در حال افزایش است. کشور ما نیز در این زمینه قدم‌های موثری برداشته و درصدی از بیماران در این عمل از لنزهای پیشرفته استفاده می‌کنند. مزیت این لنزها این است که شخص برای دید نزدیک نیازی به عینک ندارد. گاهی این لنزها را در اشخاصی استفاده می‌کنیم که ممکن است آب مروارید نداشته باشند.

کمی هم درباره بیماری آب سیاه توضیح دهید.

بیماری گلوکوم یا همان آب‌سیاه هیچ علامتی ندارد و تنها زمانی فرد متوجه می‌شود که دید او کاملا از بین رفته است. بنابراین انجام معاینات منظم می‌تواند تا حد زیادی از بروز این بیماری پیشگری کند. متاسفانه 90 درصد از پزشکان در چکاپ‌های اولیه، فشار چشمی که علت اصلی این بیماری است را اندازه نمی‌گیرند. در صورتی که با گرفتن فشار چشمی و معاینه انتهای چشم اپتومتریست می‌تواند براحتی این بیماری را تشخیص دهد و بیمار را به متخصص مربوطه ارجاع دهد. به طور کلی این بیماری سن خاصی ندارد، اما اغلب افراد در سنین بالای 40 سال به گلوکوم یا آب سیاه مبتلا می‌شوند. با این وجود کودکان هم ممکن است دچار این بیماری شوند یا حتی در برخی موارد مشاهده می‌شود که کودک به صورت مادرزادی مبتلا به دنیا می‌آید.

شایع‌ترین علت کاهش دید چشم چیست؟

در دو دهه اخیر پیشرفت‌های بزرگی در چشم پزشکی ایجاد شده است. عمل‌ها بسیار حساس، ظریف و دقیق شده‌اند و در نتیجه درمان‌های چشم بهبودی قابل توجهی یافته‌اند. شایع‌ترین علت کاهش دید قابل درمان در انسان آب مروارید است که علت اصلی بروز آن سن است. همه انسان‌ها وقتی به یک سن خاص می‌رسند این عارضه را تجربه می‌کنند. مهم این است که همه افراد در سنین مختلف معاینات منظم و دقیق انجام دهند که بیماری به موقع تشخیص و درمان شود. یکی از پیشرفت‌های خیلی مهم که در مسیر عمل آب مروارید به دست آمده این است که دیگر نیازی به شکاف بزرگ و دوختن بعد از عمل وجود ندارد. فرآیند جراحی با استفاده از انرژی صوت یا انرژی لیزر صورت می‌گیرد، بدون این‌که در زندگی طبیعی شخص اختلالی ایجاد شود.

در ایران هم این تکنولوژی وجود دارد؟

بله. در ایران آخرین روش‌های عمل انجام می‌شود. در آب مروارید از لنزهایی استفاده می‌کنیم که بعد از عمل قادر باشیم دید شخص را اصلاح کنیم. در این لنزها نیز تغییرات قابل توجهی ایجاد شده است. در لنز معمولی،‌ شخص بعد از عمل تنها دید دور را دارد، اما لنزهایی وجود دارد که می‌توانیم با کاشتن آن علاوه‌بر دید دور، دید نزدیک را نیز اصلاح کنیم و در واقع پیرچشمی را از بین ببریم. چون معمولا بعد از عمل آب مروارید شخص دچار پیرچشمی می‌شود.

می‌توان گفت که مردم دیگر نباید نگران آب مروارید و پیرچشمی باشند؟

دقیقا. چون آب مروارید بخوبی قابل درمان است و با صرف زمان اندک در حدود ده تا 15 دقیقه می‌تواند عمل شود.

آیا شرایط مساعدی درخصوص وضعیت سلامت چشم داریم یا این موضوع مغفول مانده است؟

وضعیت سلامت چشم ایرانیان خوب است. الان پزشکان زیادی در این زمینه تربیت شده و امکانات خوبی در دسترس داریم. به همین دلیل بیماران چشمی ما در خطر عوارض آب مروارید و بیماری‌های مشابه نیستند. امکانات حتی در مراکز دور دست نیز مستقر است. معدود عمل‌هایی است که لازم است افراد برای انجام آنها به مراکز بزرگ دانشگاهی مراجعه کنند. در کل از نظر فراهم بودن امکانات درمان در وضعیت مناسبی قرار داریم. چشم یک عضو خیلی حساس است که معاینات دوره‌ای و دقیق می‌طلبد.

مردم باید توجه داشته باشند تا آنجا که برای آنها امکان‌پذیر است در مقابل نور خورشید قرار نگیرند. شست‌وشوی چشم با آب تمیز و خصوصا آب جوشیده مفید است. این شست‌وشو می‌تواند با شامپوی کودک نیز انجام شود. کسانی که در خانواده سابقه بیماری چشمی دارند، طبیعی است که باید با دقت و نظم بیشتری به پزشک مراجعه کنند.

سوالی که همواره برای مردم وجود دارد این است که کدام مواد غذایی و کدام ویتامین‌ها برای چشم خوب است؟

سوال خوبی است. ما توصیه نمی‌کنیم که کسی ویتامین A را به صورت خالص مصرف کند. چون مصرف بیش از حد ویتامین A سردردهای مزمن به همراه دارد. معمولا این ویتامین به اندازه کافی از طریق غذاهای مختلف وارد بدن و جذب آن می‌شود. میوه‌های رنگی و مواد آنتی‌اکسیدان که در سبزی‌های رنگی نظیر کلم، کلم بروکلی، توت‌فرنگی و هویج وجود دارد، می‌تواند خیلی مفید باشد.

غربالگری بیماری‌های چشمی در کودکان چقدر اهمیت دارد؟ آیا امکانات انجام آن الان وجود دارد؟

بله. در حال انجام است. بچه‌ها قبل از مدرسه و مهدکودک توسط مراکز چشم پزشکی و بهزیستی معاینه می‌شوند و این نکته خیلی مهمی است که ما در این سن مسائل چشمی از قبیل عیوب انکسار را تشخیص دهیم، زیرا اگر این موارد در این سن تشخیص داده و درمان شود، می‌توان از تنبلی چشم جلوگیری کرد و اگر کودک پا به سن بگذارد،‌ توفیق او برای درمان کاهش پیدا می‌کند.

فرحناز احمدی