اما و اگرهای پیوند داعش و بوکوحرام

به گزارش جام جم آنلاین، در یک برداشت کلی باید گفت بیعت بوکوحرام با داعش نشان داد که تفکر تکفیری می تواند عامل همبستگی اصلی و شالوده ائتلاف بین گروه های تروریستی یاد شده باشد. این مساله ای است که جریان سلفی مصر نیز آن را تایید می کند.

البوابه نیوز مصر به نقل از «علی حاتم» سخنگوی جریان «الدعوه السلفی» مصر می نویسد: بیعت بوکوحرام با داعش، تاییدی برای واقعیت وحدت اندیشه تکفیر است.

وی ادامه می دهد: امثال داعش و بوکوحرام خوارج عصر ما هستند. وقتی اسلاف آنها آقای ما علی (ع) را تکفیر کردند، چرا اینها نکنند؟

با این حال، این سوال مطرح است که بیعت بوکوحرام با داعش چه آثار و پیامدهایی دارد و تا چه حد می تواند جدی باشد؟

شخصیت جاه طلب ابوبکر شکاو

اولین نکته درباره جدیت بوکوحرام در بیعت با داعش، جاه طلبی ابوبکر شکاو سرکرده بوکوحرام است؛ فردی که در ماه اوت خود را در مناطق اشغالی این گروه در نیجریه، خلیفه نامید و مشخص نیست که تا چه مدت بتواند سرسپردگی به ابوبکر البغدادی را تحمل کند؟

مساله شخصیتی ابوبکر شکاو زمانی شکل جدی تر به خود خواهد گرفت که نگاه نژادپرستانه داعشی ها به سیاهان آفریقایی نیز به آن وارد شود.

سی ان ان در تحلیلی، همکاری داعش و بوکوحرام را امکان سنجی کرده و به نقل از منابع امنیتی خبر داده است که داعش به دلیل شاکله سفید پوست آن – نیروهایی که عمدتا اروپایی نیز هستند- به سیاهپوستان به دیده تحقیر می نگرد و بوکوحرام از جمله رهبر آن ابوبکر شکاو را جمعیتی مادون خود می دانند.

از این گذشته، گروه تروریستی بوکوحرام از دو دستگی داخلی نیز رنج می برد که به نوبه خود می تواند بر روابط آن با داعش سایه اندازد.

فرار بوکوحرام به سوی داعش

از سوی دیگر، نباید این نکته را در تحلیل ها پیرامون رفتار اخیر بوکوحرام نادیده گرفت که این گروه اخیرا با تشکیل نیروی مشترک در کشورهای درگیر با آن (نیجریه، چاد، کامرون، نیجر، و بنین) شدیدا تحت فشار قرار گرفته و صدها عضو خود را در حملات ارتش های آفریقایی از دست داده است.

پنج کشور یاد شده آفریقایی با حمایت فرانسه؛ کشوری که بخش هایی از آفریقا را منطقه نفوذ سنتی خود می داند، درگیری مستقیمی با تروریست های بوکوحرام دارند و طی هفته های اخیر ضربات سنگینی را به این گروه وارد کرده اند.

منافع دوجانبه داعش و بوکوحرام

«ژاکوب زن» تحلیلگر مسائل تروریسم در موسسه «جیمز تاون» به سی ان ان می گوید: پیوستن بوکوحرام به داعش برای هر دو طرف توجیه دارد. بوکوحرام می تواند مشروعیتی برای جذب تروریست های خارجی و کمک های پولی زیر سایه داعش به دست آورد و داعش فعالیت های خود را به وسیله بوکوحرام به کشورهای فرانسه زبان غرب آفریقا گسترش می دهد.

بوکوحرام دومین گروه پرتعداد سازمان یافته تروریستی بعد از داعش است؛ گروهی که می تواند بازوی آفریقایی داعش باشد و در میان افراط گرایان غرب آفریقا نیز مشروعیتی برای ابوبکر البغدادی دست و پا کند.

بیعت با ابوبکر البغدادی علاوه بر جلب حمایت داعش می تواند به نوعی روحیه نیروهای بوکوحرام را بعد از تلفات اخیر افزایش دهد و همزمان، جنگی روانی علیه دشمنان این گروه به راه اندازد.

بنابراین، اقدام بوکوحرام می تواند یک تاکتیک برای جلب حمایت های نظامی داعش و تزریق نیروی انسانی بیشتر به بدنه خود باشد؛ بدنه ای که تاکنون بدون نیاز به نیروهای خارجی با تکیه بر اعضای بومی – برخلاف آنچه درباره داعش شاهدیم- ادامه فعالیت داده و تعداد نیروهای آن چیزی حدود 6 هزار نفر برآورد می شود.

چالش فاصله جغرافیایی

با این حال، نیویورک تایمز در گزارشی به دوری و مسافت زیاد جغرافیایی بین مناطق تحت اشغال دو گروه تروریستی داعش و بوکوحرام به عنوان یکی از موانع ائتلاف عملی این دو جماعت اشاره می کند.

«هارورن زیلین» پژوهشگر «انجمن واشنگتن» و متخصص تبلیغات گروه های افراط گرا می گوید: معلوم نیست این ائتلاف بین دو گروه تروریستی در سطح میدانی قرار است با چه روش هایی به عمل در آید...آیا داعش امکان اعزام نیرو از سوریه و عراق یا حتی لیبی به شمال نیجریه برای کمک به بوکوحرام را دارد یا خیر؟

این در حالی است که پیشتر، «عبدالله الثنی» نخست وزیر لیبی در گفتگو با العربیه گفته بود نیروهایی از گروه بوکوحرام به داعش در لیبی پیوسته اند.

کارکرد تبلیغاتی بیعت بوکوحرام با داعش

«ریان کامینگز» تحلیلگر امور آفریقا در گروه «واکنش 24» مستقر در انگلیس؛ گروهی که متخصص مدیریت بحران است، می گوید: اعلام بوکوحرام در ائتلاف با داعش تنها یک پیام دارد؛ بوکوحرام می خواهد بگوید «ما و داعشی های در حال حاضر در یک جبهه می جنگیم.»

در همین حال یک منبع اطلاعاتی آمریکایی که خواسته نامش فاش نشود به نیویورک تایمز گفت: بوکوحرام پول یا حمایت مالی از داعش دریافت نمی کند و معلوم نیست که از آن دستوراتی نیز بگیرد اما معلوم است که این اعلام بوکوحرام (بیعت با داعش) بیشتر از هر چیز، هدفی تبلیغاتی دارد.

وحدت اندیشه تکفیری؛ مهمترین سیگنال اتحاد داعش و بوکوحرام

اگر چه دو گروه تروریستی بوکوحرام و داعش با هم تفاوت هایی دارند که می توان از این تفاوت ها به عنوان موانعی بر سر راه اتحاد عملی این دو گروه یاد کرد اما می توان گفت بزرگترین پیام این ائتلاف بین دو گروه تروریستی، وحدت اندیشه تکفیری و خطرات آن برای امنیت جهانی بدون توجه به پارامترهای جغرافیایی است.

این نکته ای است که پیشتر درباره آن در آسیب شناسی نگاه جزیره ای به جریان تکفیر مطالبی به تحریر درآمده است به این معنا که ایدئولوژی تکفیری مرز جغرافیایی نمی شناسد و مبارزه با آن در بعد اندیشه ای باید عمیق تر از تقابل نظامی در واحد های جغرافیای سیاسی پیگیری شود.

جام جم آنلاین- جواد ارشادی