جنجال بزرگ 2 کریستوفر

کریستوفر پریست که در فیلم «پرستیژ» با نولان همکاری کرد، همزمان با نمایش عمومی «میان سیاره‌ای» صحبت‌هایی کرده که باعث سر و صدای زیادی در رسانه‌های گروهی شده است. این صحبت‌ها در نقطه مقابل دیدگاه تماشاگرانی قرار دارد که میلیون‌ها دلار برای دیدن فیلم جدید نولان پول پرداخت کرده‌اند. این در حالی است که عموم منتقدان سینمایی هم نقدهای تحسین‌آمیزی برای این فیلم نوشته‌اند، اما کریستوفر پریست که از داستان‌نویسان فعال و سرشناس آمریکا به حساب می‌آید، تحت تاثیر این وضعیت قرار نگرفته و به صورت رسمی دیدگاه انتقادی خود نسبت به نولان را مطرح کرده است. نولان اکنون از سوی منتقدان لقب یکی از بهترین فیلمسازان معاصر صنعت سینما را گرفته و اهل فن این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا پریست باید در چنین اوضاع و احوالی به بیان دیدگاه‌های انتقادی خود نسبت به فیلم‌های چند سال اخیر این فیلمساز مولف بپردازد. این پرسش هم بر دامنه جار و جنجال‌ها افزوده و آن را پررنگ‌تر کرده است.

رسانه‌های گروهی با انتشار صحبت‌های کریستوفر پریست می‌گویند او علاقه‌ای به بلاک باسترهای نولان ندارد و این موضوع را پنهان هم نمی‌کند. در دنیای سینما معمولا کمتر اتفاق می‌افتد که یک نویسنده سرشناس به بحث هنری درباره فیلم‌های یک فیلمساز بپردازد، اما حرف‌های پریست فقط به دلیل نویسنده بودنش نیست که بسیار مورد توجه محافل مختلف هنری و ادبی قرار گرفته است. وی مولف کتاب پرستیژ است؛ کتابی که سال 2006 دستمایه تولید فیلمی سینمایی به همین نام به کارگردانی نولان شد. هیو جکمن، مرد گرگ‌نمای مجموعه فیلم کمیک استریپی «مردان ایکس» و کریستین بیل، مرد خفاشی مجموعه فیلم بتمنی «شوالیه تاریکی» نقش‌های اصلی این درام پررمز و راز را بازی کردند. در قصه فیلم، این دو در نقش شعبده‌بازانی رقیب ظاهر شدند که در‌صدد پیشی گرفتن از یکدیگر هستند. نولان بعد از این درام اجتماعی به سراغ کارگردانی سه‌گانه شوالیه تاریکی رفت. این تریلوژی ماجراجویی‌های بتمن را از حال و هوای فانتزی درآورد و رنگ و بویی تلخ و سیاه به آن داد. این اقدام نولان رضایت منتقدان سختگیر را فراهم کرد. منتقدان که همیشه نگاهی بدبینانه به فیلم‌های کمیک استریپی داشتند و از آنها به‌عنوان کارهایی سطحی اسم می‌بردند، نولان را به خاطر تحولی که در نوع تعریف تصویری داستان‌های کمیک استریپی ایجاد کرده بود، ستایش کردند و گفتند وی ژانر اکشن کمیک استریپی را وارد دنیای تازه و قابل ستایشی کرده است.

اما حالا نوبت کریستوفر پریست است که بگوید فیلم‌های بتمنی نولان «خسته‌کننده، پرمدعا و متظاهر» است. نظر این نویسنده درباره این فیلم‌های کمیک استریپی شبیه نظر منتقدانی است که تا قبل از سه‌گانه نولان با همین لحن درباره فیلم‌های ژانر کمیک استریپی صحبت می‌کردند. این در حالی است که پریست تمام کارهای سینمایی نولان بجز «یادآوری» و «پرستیژ» را کارهایی سطحی ارزیابی می‌کند که قصه فیلمنامه‌هایشان خیلی بد و ناشیانه نوشته شده و باعث خجالت است. جایی که وی این حرف‌ها را مطرح کرده هم اهمیت خاصی دارد. او در گفت‌وگویی با مجله سینمایی فرانسوی اسکریپت به بیان صحبت‌های جنجال‌برانگیز خود پرداخته و جالب این که فایل تصویری این گفت‌وگو هم به محتویات مجله در اینترنت اضافه شده است. پریست در این گفت‌وگو به صورت مفصل درباره کتاب‌های خود و موفقیت آنها در بازار کتاب صحبت کرده و به گفته گفت‌وگو‌کننده‌ به شکل اجتناب‌ناپذیری درباره موضوع اقتباس نولان از نوول پرستیژ خود و احساسش نسبت به دیگر فیلم‌های این کارگردان هم حرف زده است. نکته جالب این که این بخش از گفت‌وگوی پریست بیشتر از بقیه گفت‌وگو (که درباره فعالیت‌های ادبی‌اش صحبت می‌کند) مورد توجه خوانندگان مجله و تحلیلگران ادبی و هنری قرار گرفته است.

پریست گفته است من تنها زمانی موفق به دیدار و صحبت با نولان شدم که او کار فیلمبرداری پرستیژ را تمام کرده و در حال تدوین آن بود. در دوران فیلمبرداری ما دیداری نداشتیم. علت اصلی‌اش هم این بود که علاقه زیادی به او نداشتم. به صورت طبیعی، همه ما نقطه‌نظرات متفاوتی نسبت به جهان داریم. دنیا او را فیلمساز بزرگ و خلاقی می‌داند، اما برای من، او حکم بچه‌ای ذوق‌زده را داشت که می‌خواست خودش را به هالیوود برساند. حرف‌های بعدی این نویسنده در گفت‌وگو، حکایت از یک جنگ سخت و درست وحسابی برای کسب امتیاز برگردان سینمایی قصه نوول پرستیژ می‌کند. این جنگ می‌تواند خودش دستمایه تولید یک فیلم سرگرم‌کننده شود، جنگی که از سوی مدیرمسئول مجله اسکریپت شبیه یک داستان جذاب و گیراست. پریست می‌گوید: «برای تولید نسخه سینمایی قصه نوول پرستیژ سه درخواست دریافت کردم. اولی سام مندس انگلیسی‌تبار بود که «زیبایی آمریکایی» را ساخته و با موفقیت زیادی روبه‌رو شده بود. این فیلم نامزد هشت جایزه اسکار شده بود که پنج جایزه آن را (و از جمله اسکار بهترین فیلم) دریافت کرد. برای من این یک درخواست کامل و عالی بود. مندس می‌خواست بلافاصله بعد از زیبایی آمریکایی کلید فیلمبرداری پرستیژ را بزند. من هم خیلی دوست داشتم این اتفاق بیفتد.»

پریست می‌گوید در همین ایام بود که سر و کله نولان و همکارانش پیدا شد: «همسر نولان که تهیه‌کننده فیلم‌هایش است با من تماس گرفت. وی درخواست کرد خیلی زود تصمیم‌گیری نکنم و به خودم زمان و فرصت بدهم. موتورسیکلتی از طرف آنها یک نوار وی‌اچ‌اس برایم آورد، فیلم Following با یک دستنویس بود. در دستنویس نوشته شده بود: «این فیلم را ببین و تصورش را بکن کدام فیلمساز می‌تواند با امکانات هالیوودی پشت سر آن چنین کاری را ارائه دهد. فیلم را دیدم و به این نتیجه رسیدم نولان احتمالا همان کسی است که می‌تواند فیلم خوبی از داستان من ارائه دهد. او را بر مندس ترجیح دادم. تا به امروز فکر نمی‌کنم مندس چیزی از این موضوع بداند.»

‌ پریست گفته است: «فکر می‌کنم به احتمال قریب به یقین، پرستیژ در کنار «ممنتو » بهترین فیلم نولان است. در بین تمام فیلم‌هایی که ساخته، این دو عالی و کامل هستند.»

وقتی صحبت از فیلم‌های دیگر نولان می‌شود، پریست حال و هوای یک منتقد سینمایی سختگیر را پیدا می‌کند و بشدت با لحنی انتقادی درباره‌شان حرف می‌زند. او می‌گوید: «فیلم‌های بعدی او را دوست ندارم. این فیلم‌ها بشدت سطحی بوده و فیلمنامه‌هایشان بد نوشته شده است. بچه‌هایی که ابرقهرمان‌ها را دوست دارند به تماشای سه‌گانه شوالیه تاریکی بردم و آنها حوصله‌شان از تماشای آنها سر رفت. این فیلم‌ها برایشان خسته‌کننده و پرزرق و برق و پرمدعا بود. آنها «مرد آهنی» و «انتقام‌گیران» را بیشتر دوست داشتند. علتش هم این است که این فیلم‌ها سرگرم‌کننده است. به نظرم کار غلطی است که یک داستان ابرقهرمانانه را بگیرید و به آن رئالیسم روانکاوانه اضافه کنید. در قصه‌های کمیک‌استریپی چیزی به نام واقعگرایی روانکاوانه وجود ندارد. ابرقهرمان قصه‌های مصور بدنسازی است که از دیوارها آویزان می‌شود و این طرف و آن طرف می‌پرد. متاسفم، اما در این رابطه این‌طور فکر می‌کنم.» پریست فکر می‌کند نوع واکنش تماشاگران ثابت‌کننده رویکرد غلط نولان به فیلم‌های ابرقهرمانانه است. وی‌ می‌گوید شاهد آن بوده که شمار زیادی از تماشاگران تریلوژی شوالیه تاریکی در سالن‌های نمایش احساس خستگی کرده و برای سکانس‌های اکشن احتمالی آنها لحظه‌شماری می‌کرده‌اند. این نویسنده، نصیحتی هم برای نولان دارد: «او سعی می‌کند یک‌جورهایی به یک استنلی کوبریک مدرن تبدیل شود، ولی من فکر می‌کنم او بهتر است سعی کند یک آلفرد هیچکاک مدرن باشد، برای کسی که سازنده فیلم‌هایی مثل ممنتو و پرستیژ است، بلاک باسترهایی مثل شوالیه‌ تاریکی باعث خجالت و سرافکندگی به حساب می‌آید. سال‌هاست که چیز تازه‌ای از او ندیده‌ام.»

منتقدان و تحلیلگران سینمایی باتوجه به جنجالی که گفت‌و‌گوی کریستوفر پریست به پا کرده، پیش‌بینی می‌کنند نولان خیلی زود پاسخ او را در یک گفت‌وگوی سینمایی بدهد. این در حالی است که این فیلمساز از یک سو کمتر تن به گفت‌وگو می‌دهد و از سوی دیگر این روزها سخت درگیر اکران عمومی فیلم میان سیاره‌ای و تبلیغات مربوط به آن است.

هالیوود ریپورتر / ترجمه: کیکاووس زیاری