کورتون؛ از شنیده‌ها تا واقعیت

جام جم سرا: اگر شما نیز تحت درمان با کورتون هستید، بهتر است بیشتر با این دارو و عوارض جانبی آن آشنا شوید.

عارضه چاقی

مصرف کورتون الزاما باعث ورم بدن و چاقی نمی‌شود؛ همه چیز به میزان و مدت زمان مصرف این دارو بستگی دارد. چاقی نتیجه مصرف دوز بالای این دارو در طولانی‌مدت است. به عقیده متخصصان حداکثر دوز مصرف این دارو برای هر کیلوگرم وزن بدن یک میلی‌گرم است و مصرف کوتاه‌مدت آن برای درمان (برای مثال درمان سینوزیت) باعث چاقی نخواهد شد. اگر با مصرف کوتاه‌مدت این دارو نیز احساس ورم و چاقی می‌کنید، بهتر است در دوره درمان خود‌ از مصرف نمک زیاد و غذاهای شور بپرهیزید. در صورت مصرف طولانی‌مدت نیز باید رژیم غذایی کم‌نمکی داشته باشید، بر مصرف پروتئین (گوشت و ماهی) بیفزایید و گلوسیدهای دیر جذب را در اولویت قرار دهید.

خطر زخم معده

کورتون باعث افزایش ترشحات اسیدی معده می‌شود و در نتیجه امکان دارد باعث آسیب و افزایش خطر ابتلا به زخم معده شود. اگر سابقه خانوادگی زخم معده دارید، باید بیشتر حواس‌تان باشد؛ بخصوص اگر کورتون خوراکی مصرف می‌کنید. بهتر است دارو را قبل از غذا میل کنید. مصرف این داروها برای افرادی که دچار زخم معده هستند، توصیه نمی‌شود.

خطر فشار خون

مصرف کورتون باعث جمع شدن آب و نمک در بافت‌ها شده و به این ترتیب فشار خون در رگ‌ها را بالا می‌برد که در نهایت امکان دارد به بیماری پرفشاری خون منجر ‌شود. به عقیده متخصصان، این مشکل با قطع مصرف دارو برطرف می‌شود. در هر حال بهتر است‌ حین مصرف کورتون رژیم غذایی کم‌نمکی در پیش بگیرید و از مصرف غذاهای صنعتی و آماده بپرهیزید.

اما اگر مجبور هستید ‌ مدت طولانی کورتون مصرف کنید حواس‌تان بیشتر به قند خون‌تان باشد، زیرا مصرف کورتون باعث افزایش قند خون می‌شود و در نتیجه خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. به عقیده متخصصان فرانسوی زمانی که قند خون به دلیل مصرف این داروها افزایش پیدا می‌کند، بدن مجبور می‌شود قند را به داخل سلول‌ها برگرداند تا قند خون را کاهش دهد و همین مساله نیز باعث افزایش وزن می‌شود. در حین مصرف کورتون‌ها باید میزان مصرف قند را کاهش دهید. افراد دیابتی که تحت درمان با کورتون هستند می‌توانند از انسولین استفاده کنند تا قند خون‌شان کنترل شود.

کاهش توان ایمنی بدن

مصرف طولانی‌مدت کورتون‌های خوراکی (به مدت چند ماه یا سال) قدرت دستگاه ایمنی بدن را کاهش می‌دهد. به همین دلیل نیز باعث بروز مشکلاتی مانند عفونت دندان، عفونت ادراری، میکوز (بیماری قارچی) و ... می‌شود و روند بهبود زخم را به تاخیر می‌اندازد. در این صورت لازم است بهداشت بدن را در ناحیه دهان و دندان، پاها و همچنین بهداشت شخصی (برای پیشگیری از عفونت ادراری) با دقت بیشتری رعایت کرده و با مشاهده کوچک‌ترین علائم عفونت به پزشک مراجعه کنید. بهتر است بدانید‌ کاهش قدرت دفاعی بدن به واسطه مصرف کورتون در صورت پیوند عضو به نفع بیمار خواهد بود، چون باعث حفظ و مراقبت از عضو پیوندی می‌شود و خطر پس زدن آن را کاهش می‌دهد.

پوکی استخوان

مصرف طولانی‌مدت کورتون باعث اتلاف املاح معدنی استخوان‌ها شده و در نتیجه به بافت آنها آسیب می‌زند. به همین دلیل‌ خطر بروز پوکی استخوان را بالا می‌برد. توجه داشته باشید‌ مصرف کوتاه‌مدت کورتون (برای مثال برای درمان عفونت شدید گوش یا رینیت آلرژیک) مشکلی برای استخوان‌ها ایجاد نخواهد کرد. عوارض جانبی جدی روی استخوان‌ها در نتیجه مصرف طولانی‌مدت کورتون است. اگر مجبور هستید‌ به‌مدت طولانی کورتون مصرف کنید، حتما میزان جذب کلسیم را بالا ببرید. باید مصرف محصولات لبنی، میوه‌ها و سبزیجات برگ سبز را بیشتر کنید. آب معدنی بنوشید. حواس‌تان به میزان ویتامین D بدن‌تان نیز باشد، چون این ویتامین به جذب بیشتر کلسیم کمک می‌کند. این ویتامین در روغن کبدماهی، ماهی آزاد، ماهی خال‌مخالی، ماهی تن، زرده تخم‌مرغ و قارچ وجود دارد. البته برای جذب ویتامین D لازم است ‌روزانه به مدت 15 دقیقه در معرض نور آفتاب باشید.

اعتیاد دارویی

کورتون نمی‌تواند باعث بروز اعتیاد شود، چون ماده مخدر محسوب نمی‌شود. با این ‌همه ممکن است در مواردی که تنها داروی مصرفی بیمار مبتلا به بیماری‌های دردناک مانند پولی آرتریت روماتوئید باشد قطع‌ یا کاهش میزان مصرف آن بسیار مشکل شود. توجه داشته باشید ‌مصرف کورتون نباید ‌یکباره و ناگهانی و بدون نظر پزشک قطع شود، چون امکان ابتلا به نارسایی غدد آدرنال و جهش بیماری تحت درمان وجود دارد.

مشکلات پوستی

معمولا برای درمان پسوریازیس، اگزما و خارش پوست کرم‌ها یا پمادهایی تجویز می‌شود که پایه آن کورتیزون (کورتون) است و متاسفانه برای پوست ضررهایی دارد. به عقیده متخصصان پوست، مصرف طولانی‌مدت این داروها امکان اتروپی پوست را در پی دارد. به این ترتیب که پوست تغییررنگ می‌دهد، نازک می‌شود و موهای خود را از دست می‌دهد و مویرگ‌های زیر آن نمایان می‌شود. این مشکل با استفاده زیاد و چندهفته‌ای از کورتون‌ها به وجود می‌آید. متخصصان توصیه می‌کنند ‌ هیچ‌گاه دست به خوددرمانی با انواع پمادها یا داروهای حاوی کورتون نزنید.

آب شدن عضلات

کورتون باعث افزایش تجزیه و نابودی پروتئین می‌شود و به این ترتیب عضلات را تحلیل می‌دهد. در نتیجه عضلات بسیار ضعیف می‌شود. این مشکل اغلب به دلیل مصرف قرص‌های حاوی کورتون با دوزهای بالا و به مدت چند ماه یا چند سال اتفاق می‌افتد. متخصصان توصیه می‌کنند در حین درمان با کورتون، مصرف پروتئین را افزایش دهید (یعنی مصرف گوشت، ماهی و تخم‌مرغ). برای جلوگیری از افزایش چربی خون لازم است از مصرف بیش از دو تا سه عدد تخم مرغ در هفته خودداری شود. متخصصان فرانسوی توصیه می‌کنند حتما به‌طور منظم فعالیت‌های بدنی مناسب داشته باشید تا عضلات‌تان تحلیل نرود.

اثرات مثبت کورتون

هرچند مصرف طولانی‌مدت کورتون‌ها عوارض جانبی زیادی دارد، ولی واقعیت این است که این داروها گاهی معجزه می‌کند و اثرات شگفت‌آوری در درمان بیشتر بیماری‌ها دارد. برای مثال، برای افرادی که مبتلا به ام.اس هستند این داروها بسیار موثر است. این داروها همچنین برای درمان بیماری‌هایی مانند بیماری هورتون، بیماری کرون یا پولی‌آرتریت روماتوئید نیز موثر عمل می‌کند.

پمادهای حاوی کورتون

این باور وجود دارد که کرم‌ها و پمادهای کورتونی خطرناک‌تر است، اما واقعیت این است که این باور رایج چندان درست نیست. به عقیده نینا روس، متخصص پوست و مو‌، عبور کورتون موجود در این محصولات به داخل خون در افراد بزرگسال به‌کندی صورت می‌گیرد. توجه داشته باشید هرچه میزان مصرف کورتون کم باشد عوارض جانبی آن نیز محدودتر خواهد شد. متاسفانه مصرف قرص‌های حاوی کورتون به مدت طولانی عوارض جانبی بیشتری دارد. متخصصان توصیه می‌کنند ‌مصرف کورتون به هر شکلی (پماد ، قرص و...) حتما باید تحت نظر پزشک و با رعایت دوز آن باشد.

مصرف کورتون در زمان بارداری

برخی می‌گویند خانم‌های باردار نباید به هیچ عنوان از کورتون استفاده کنند، اما مصرف اصولی کورتون برای خانم‌های باردار ممنوع نیست. البته مصرف این داروها به صورت طولانی‌مدت مشکل‌زا خواهد شد؛ زیرا کورتون ممکن است باعث بروز اختلالاتی در رشد جنین شود. برای مثال، مصرف بی‌رویه و غیراصولی کورتون باعث بروز اختلالاتی در رشد غدد فوق‌کلیوی می‌شود. غدد فوق‌کلیوی به‌طور طبیعی هورمونی ترشح می‌کند که تا حدودی شبیه کورتیزون (کورتون) است. وقتی این ترکیب به صورت دارو وارد بدن می‌شود، این غدد نیازی به تولید آن نخواهد داشت و به این ترتیب رشد آن با اختلال مواجه خواهد شد.

منبع: lepoint

مترجم: فاطمه مهدی‌پور / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)