انتقاد از پُرفروش‌های قلابی و تقسیم‌بندی کیلویی نویسندگان

به گزارش فارس، نشست «باشگاه پرفروش‌ها» یکشنبه شب به میزبانی بنیاد شعر و ادبیات داستانی با حضور چهره‌هایی از جمله محمود دولت‌آبادی، مهدی قزلی، محمدعلی بهمنی، مصطفی مستور، فاضل نظری، جواد محقق و جمعی از نویسندگان و علاقه‌مندان به ادبیات و در حضور معاون فرهنگی وزیر ارشاد برگزار شد.

مهدی قزلی در جایگاه میزبان این برنامه درباره نوع دعوت از مهمانان گفت: نویسندگان عامه‌پسند همین که مردم را به کتابخوانی عادت می‌دهند، یک ارزش است هرچند در میان اینها نیز کارهایی وجود دارد که قابل بحث و تامل است. اما باید یادمان باشد که این نویسنده‌ها به کتابخوانی مردم کمک می‌کنند و خیلی از جماعت کتابخوان حرفه‌ای و آنهایی که ادبیات جدی را دنبال می‌کنند از همین کتاب‌ها ادبیات را شروع می‌کنند.

قزلی درباره دعوت از دولت‌آبادی نیز به این مراسم گفت: البته حتما محمود دولت‌آبادی در برابر تکین حمزه‌لو پرفروش به آن معنا نیست ولی ما از هر دو طیف نویسندگان عامه‌پسند و غیرعامه‌پسند سعی کردیم کسانی را داشته باشیم که از عامه‌پسندها افراد زیادی را نتوانستیم در این جا داشته باشیم چون ناراضی بودند و شک داشتند و از میان نویسنده‌های غیرعامه‌پسند هم به آقای مستور رسیدیم و از دسته شاعران هم فاضل نظری و محمدعلی بهمنی را توانستیم داشته باشیم. محمود دولت‌آبادی در پیگیری‌ها گفته بود نمی‌آیم ولی وقتی با خبر شده بود که آقای دکتر صالحی حضور دارند گفته بود شاید آمدم برای همین در پوستر برنامه هم اسمی از وی درج نشد و گفت اگر بیایم همین‌جوری می‌آیم.

پرفروش‌های قلابی

محمدعلی بهمنی یکی از شاعران پرفروش کشور در این جلسه ابتدا به ضرورت ساماندهی ممیزی اشاره کرد و سپس در ادامه گفت: پرسش مهم این است که بخشی از کتاب‌هایی که به عنوان پرفروش معرفی می‌شوند، تحمیلی و تقلبی اند یعنی کتاب‌هایی هستند که به عنوان پرفروش تحمیل می‌شوند ولی واقعا فروشی ندارند و باید به این و آن هدیه داده شوند و آن‌هم که هدیه گرفته، چند بار این کتاب‌ها را هدیه می‌گیرد و در پستوی خانه‌اش می‌گذارد و مسلما نباید خوانده شود. او افزود: یک مشکل دیگر این است که خود اهالی قلم هم نمی‌دانند رقم واقعی چاپ کتابشان چند است. یعنی بین چاپ دهم و یازدهم کتابشان، چند نوبت دیگر چاپ خورده است؟ این وضع هم برایشان تحقیرآمیز است که برای اثری که بسیار برایش زحمت کشیده‌اند، تبلیغ نشود و مورد تبلیغ قرار نگیرد.

روی دیگر موفقیت

مصطفی مستور نویسنده پرفروشی بود که مهمان این مراسم بود، او گفت: پرفروش به معنای پرمخاطب است و کسی که مخاطب به اثر وی توجه می‌کند از منزلت اجتماعی بهره می‌برد و هنرمندی که مورد توجه مخاطب قرار می‌گیرد می‌تواند مؤثر باشد. موفق بودن یک اثر آن روی سکه نوشتن است که مغفول بوده و مورد توجه نبوده است اگر بخواهیم آسیب‌هایی که از موفقیت دامنگیر یک نویسنده می‌شود بررسی کنیم به مصادیق گوناگونی می‌رسیم. فردی که به موفقیت دست می‌یابد فکر می‌کند می‌تواند در مورد همه چیز حرف بزند و این یک بیماری است که گریبانگیر جامعه ما شده است.

این داستان‌نویس در ادامه گفت: بخشی از این آسیب‌ها به آسیب‌های حرفه‌ای باز می‌گردد و هنرمندی که حرفه‌ای شد وقتی می‌بیند مورد توجه است برای مخاطب می‌نویسد و به جای این‌که خلوت داشته باشد و در آرامش اثری را خلق کند به مخاطب و جامعه فکر می‌کند و این جا نقطه افول جامعه است. خطر دوم این است که انسان‌ها خیلی زود به یک موفقیت کوچک که معمولا از سوی جامعه بزرگ نشان داده می‌شود بسنده می‌کنند و این خطری است که باید نویسنده مراقب خود باشد که فریب آن را نخورد. نویسنده اگر می‌خواهد موفق باشد باید به خودش وفادار باشد و توجهی به مخاطب، سیستم، حزب و جوایز ادبی نداشته باشد.

فاضل نظری از شاعران کشورمان هم در این نشست گفت: امروز ما دارای افرادی هستیم که عوام به شمار می‌روند ولی از خواص بالاترند ولی خواصی هم هستند که از عوام پایین‌ترند و در این میان خود خواص‌‌پنداری عوام من را نگران می‌کند.

او ادامه داد: فاضل نظری من نیستم، فاضل نظری کسی است که کتاب‌هایش چاپ می‌شود و مردم می‌خرند نشانه‌های خواص بودن را کمتر در خودمان می‌بینم و به نظرم می‌آید که امروز تبدیل به نیروی واکنش سریع شده‌ایم و برای موضوعات مختلف اثر هنری خلق می‌کنیم ولی اثر هنری این طور نیست و باید روی آن تفکر شود و در فرصت خلق شود.

انتقاد از تقسیم‌بندی کیلویی نویسندگان

تکین حمزه‌لو نیز دیگر سخنران این برنامه بود که در ابتدای سخنانش گفت: با توجه به آمار کمی که کتابخوانی در کشورمان دارد، کسانی که کتاب می‌خوانند، جزو خواص هستند. به نظرم دسته‌بندی عامه‌پسند و غیرعامه‌پسند درست نیست. این دسته‌بندی‌ها کیلویی انجام می‌شود یعنی کتاب‌ها را بدون این که خوانده، نقد و یا حداقل دلسوزانه راهنمایی کنند، متهم به عامه‌پسند بودن می‌کنند.

او افزود: از ابتدای کار گفتند این کتاب‌ها برای خانم‌های آشپزخانه‌ای است که یک سری مخاطب آشپزخانه‌ای دارد. به نظرم درست نیست من هم در مقابل بگویم یک سری کتاب‌ها را هم آقایان ِ با پیژامه می‌نویسند.

متاسفانه هیچ ‌جایزه‌ای برای کتاب‌هایی که عامه‌پسند خوانده می‌شوند، وجود ندارد. در حالی که طیف گسترده‌ای از کتاب‌های پرفروش همین عامه‌پسندها هستند. ما در همین کتاب‌های عامه‌پسند، کار خوب و قوی داریم، کار مبتذل و ضعیف هم داریم.

حمزه‌‌لو ادامه داد:‌ به عنوان یک نویسنده مرتب در انظار عموم محکوم شدم و برچسب خوردم؛ به خاطر این‌که کتابم 20 نوبت چاپ 5000 تایی خورد. سعی کنیم کمی مهربان‌تر باشیم. جالب است که ما آمار فروش را جابه‌جا می‌کنیم ولی ته صف هستیم. خدا را شکر که بالاخره ما را دیدید و برای یک جلسه دعوت کردید! یک نکته دیگر که می‌خواهم به آقای صالحی بگویم این است که خیلی از سایت‌ها به صورت غیرقانونی کتاب‌های ما را برای دانلود می‌گذارند. یک سایت برای خوشگل‌ کردن صفحه‌اش یکی از کتاب‌های من را برای دانلود گذاشت و آن کتاب، 20 هزار بار دانلود شد ولی چیزی عاید من نشد.

این ناشر همچنین گفت: یک بار به یک کتابفروشی رفتم و با مرد کتابفروش درباره یکی از کتاب‌هایم حرف می‌زدم. می‌گفت من تکین حمزه‌لو را می‌شناسم. او یک مرد است. تازه پیر هم هست. دیگر کار به نشان دادن گواهینامه و قسم و آیه رسید تا آن آقا باور کند من نویسنده آن کتاب‌های پرفروش هستم. گاهی زن بودن سخت است، چه برسد به این که کتاب بنویسی و وقتی کتابت پرفروش شد، تازه جرمت بیشتر می‌شود. ولی جی. کی رولینگ نویسنده هری‌پاتر با این که زن است، مشکل ما را ندارد و برای خرید چاپ اول کتاب‌هایش صف می‌بندند و شب در آن صف می‌خوابند.