وقتی نبض ترافیک هوشمند می‌زند

جام جم سرا: چند دقیقه در ترافیک سنگین فلان بزرگراه معطل خواهید شد و برای رسیدن به مقصد باید چند دقیقه یا چند ساعت تاخیر را در نظر بگیرید. به همین دلیل​ می‌گویند ترافیک شهری آدم را به هیچ قول و قراری پایبند نمی‌گذارد.

صدها سفر درونشهری در 24 ساعت شبانه‌روز با هزاران دستگاه خودرویی که از اولین ساعت صبح تا آخر شب در خیابان‌ها و بزرگراه‌های پرترافیک شهری تردد می‌کنند، ضرورت مدیریت هوشمند ترافیک را یعنی آنجا که پای محاسبه زمان سفر و برنامه‌ریزی برای آن به میان می‌آید، اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

در واقع ارائه اطلاعات دقیق ترافیکی به‌صورت قابل فهم برای رانندگان، مدیریت ترافیک را برای مسئولان شهری امکان‌پذیر می‌کند. ضرورت مدیریت هوشمند ترافیک در کلانشهرها مسئولان ترافیک شهری را بر آن داشته تا هر از گاهی یکی از راهکارهای مدیریت هوشمند ترافیک را به اجرا بگذارند تا در نهایت از بین گزینه‌های روی میز، بهترین گزینه‌ها را برای روان‌سازی بار ترافیک شهری گلچین کنند.

سامانه اندازه‌گیری زمان سفر در بزرگراه‌های شهری یکی از این گزینه‌هاست. رانندگانی که وضع ترافیک را از طریق تابلوهای متغیر خبری که در بزرگراه‌ها نصب شده‌ است، پیگیری می‌کنند چند وقتی است چشمشان به اعدادی که در قالب دقیقه روی این تابلوها به نمایش درآمده افتاده که زمان رسیدن رانندگان از آن مسیر به مقصد بعدی را اعلام می‌کند. این سامانه از شش ماه پیش در تعدادی از بزرگراه‌های پایتخت به اجرا درآمده و کارشناسان شرکت کنترل ترافیک شهرداری تهران تاکید دارند نسخه جدیدی که برای مدیریت هوشمند ترافیک پیچیده‌اند تا حد قابل ملاحظه‌ای می‌تواند موجب روان‌سازی بار ترافیک خودروهای عبوری در بزرگراه‌های شهری شود؛ زیرا وقتی شهروندان بتوانند تخمین مناسبی از زمان سفر خود در مسیرهای مختلف و در 24 ساعت شبانه‌روز به‌صورت آنلاین دریافت کنند، بهتر خواهند توانست سفرهای درونشهری خود را مدیریت کنند.

به این ترتیب سفرهای درونشهری در ساعات مختلف شبانه‌روز توزیع خواهد شد که در نهایت تحقق مدیریت یکپارچه و هوشمند ترافیک در کلانشهرها یک قدم به اجرا نزدیک‌تر خواهد شد.

سنسورها و روش محاسبه زمان سفر

زمان سفر یکی از مهم‌ترین پارامترهای ترافیکی است که در مدیریت و کنترل سامانه‌های مبتنی بر سیستم‌های هوشمند حمل‌ونقل کاربرد دارد. در حقیقت زمان سفر یک پارامتر ترافیکی است که از نظر فهم بسیار آسان و از نظر محاسبات بسیار مشکل است. روش‌های مختلفی برای محاسبه زمان سفر وجود داشته است که تاکنون به علت سختی محاسبه، هزینه زیاد، نبود دقت و امکان محاسبه آنلاین کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفته است تا این مورد آخری که با نام «سامانه اندازه‌گیری زمان سفر با فناوری سنسورهای هوشمند» انتخاب شد.

نازلی دهقانی، مدیر پروژه برآورد و اعلام زمان سفر در بزرگراه‌ها​ با اشاره به این‌که از فروردین امسال با راه‌اندازی سامانه هوشمند اعلام زمان سفر به طور رسمی امکان اطلاع‌رسانی به شهروندان درباره زمان سفر در برخی بزرگراه‌های شهری فراهم شد، درباره نحوه عملکرد سامانه اندازه‌گیری زمان سفر با استفاده از فناوری سنسورهای هوشمند ترافیکی به جام‌جم توضیح می‌دهد: هم‌اکنون حدود 50 سنسور در تعدادی از بزرگراه‌های شهری از جمله حکیم، همت، کردستان، مدرس، صدر، بابایی و... نصب شده است که بر مبنای سرعت و زمان متوسط تردد خودروها در هر مسیر می‌توان به برآورد کلی از جریان ترافیک در آن بزرگراه دست پیدا کرد و برمبنای آن زمانی که رانندگان برای تردد از آن بزرگراه و رسیدن به مقصد بعدی نیاز دارند روی تابلوهای متغیر خبری نمایش داده شود.

اما این سنسورها متوسط سرعت خودروها را چگونه محاسبه می‌کند؟ دهقانی می‌گوید: برای شناسایی سرعت متوسط خودروها در یک بزرگراه راهکارهای مختلفی وجود دارد از جمله روشن بودن رادیوی خودروهای در حال حرکت، روشن بودن بلوتوث تلفن همراه رانندگان و در کل امواجی که از هر خودرو ساطع می‌شود و برای سنسورها قابل شناسایی است.

وی تاکید می‌کند: در واقع سنسورهای هوشمند ترافیک، زمان سفر را بر اساس داده‌های به‌دست آمده از وسایل نقلیه یا هر وسیله متحرک دیگر محاسبه می‌کند، همچنین این سنسورها می‌توانند اطلاعات دقیقی از مبدا و مقصد افراد یا خودروهای متحرک در ترافیک ارائه دهند که این اطلاعات نیز یکی از ورودی‌های مهم تصمیم‌گیری در مدیریت ترافیک شهری است.

امکان تخمین زمان سفر برای رانندگان

سامانه هوشمند اعلام زمان سفر این امکان را به شهروندان می‌دهد که با اطمینان و آرامش با متوسط جریان ترافیک هم مسیر شده و بتوانند زمان رسیدن به مقصدشان را تخمین بزنند. از نظر مدیر پروژه برآورد و اعلام زمان سفر در بزرگراه‌های شهری، این مهم‌ترین اتفاق مثبتی است که راه‌اندازی سامانه هوشمند اعلام زمان سفر برای رانندگان و مسئولان شهری به همراه دارد.

به گفته دهقانی، برنامه فعلی شرکت کنترل ترافیک در پروژه سامانه اندازه‌گیری زمان سفر، اعلام زمان سفر برای مسیر پیش روی رانندگان است، اما قرار است در آینده با تکمیل تجهیز شبکه بزرگراهی پایتخت به سنسورهای هوشمند علاوه بر این‌که به صورت آنلاین اطلاعات مربوط به زمان سفر از طریق انعکاس روی تابلوهای متغیر خبری در اختیار رانندگان قرار داده می‌شود، مسیرهای جایگزین نیز اعلام می‌شود تا رانندگان بتوانند با آرامش و اطمینان بیشتری حق انتخاب مسیرهای جایگزین برای رسیدن به مقصد را داشته باشند.

مدیر پروژه برآورد و اعلام زمان سفر در بزرگراه‌ها تصریح می‌کند: در گام اول قرار است همه بزرگراه‌های شهری پایتخت به سامانه هوشمند اعلام زمان سفر مجهز شوند و در مرحله بعد به​تدریج تجهیز معابر و خیابان‌های شهری نیز در دستور کار قرار بگیرد.

سامانه اندازه‌گیری سفر در بزرگراه‌های دنیا

اولین نمونه‌های سامانه هوشمند اندازه‌گیری زمان سفر ​ سال 2008 از سوی یک تیم ایرانی در دانشگاه مریلند آمریکا ساخته شد.

به گفته دهقانی، حالا سال‌هاست فناوری استفاده از سنسورهای هوشمند ترافیکی​ در بزرگراه‌های کشورهایی مانند آمریکا، چین، کانادا و اسپانیا استفاده می‌شود.

در کشور ما نیز این سامانه از سوی کارشناسان متخصص در شرکت کنترل ترافیک تهران بر اساس بررسی طراحی مدل آمریکایی و طبق دانش و تجهیزات الکترونیک ایرانی باز طراحی و ساخته شده است.

کارشناسان ترافیکی معتقدند ارائه طرح محاسبه زمان سفر با استفاده از سنسورهای هوشمند در ایران می‌تواند نقطه آغازی باشد برای حل مشکل ترافیک کلانشهرها و توزیع زمان سفر در ساعات مختلف شبانه‌روز.

این برنامه ادامه دارد...

​ 50 سنسور در بخش‌هایی از بزرگراه‌های پایتخت نصب شده است. نصب این سنسورها در مرحله اول در بزرگراه حکیم و رسالت حد فاصل تقاطع شهید ستاری ـ آیت‌الله کاشانی در غرب تهران تا تقاطع آیت در شرق انجام شد. در مرحله بعد نیز مسیر بزرگراه شهید بابایی، صدر، نیایش، آبشناسان از تقاطع خیابان دماوند در شرق تهران تا میدان شهران در غرب تهران با در نظرگرفتن مسیرهای طبقه پایین و بالای بزرگراه صدر و همچنین مسیر جایگزین تونل تحت پوشش قرار گرفت.

کارشناسان شرکت کنترل ترافیک تاکید می‌کنند با بررسی‌های کارشناسی، محل نصب سنسورها طوری انتخاب شده که سناریوهای مختلف (به طور مثال ترافیک سنگین یا روان) حرکت خودروها در بزرگراه‌ها با در نظر گرفتن تغییر مسیرها در بزرگراه‌های یادگار امام، چمران و مدرس و دسترسی‌های مختلف در بزرگراه‌های شهید همت، حکیم و نیایش برای اعلام زمان سفر مورد ارزیابی قرار گیرد.

به گفته مدیر پروژه برآورد و اعلام زمان سفر در بزرگراه‌های شهری، قرار است در فاز بعدی و در آینده نه چندان دور، بزرگراه‌های‌های شهید بابایی، صدر، همت (حد فاصل مدرس تا یادگار امام)، نیایش، رسالت، حکیم و قسمت‌هایی از بزرگراه‌های شهید مدرس، چمران و یادگار امام که بزرگراه‌های یاد شده را به هم پیوند می‌دهد تحت پوشش این سامانه قرار بگیرد. (پوران محمدی ‌‌/ گروه جامعه)