معماری شما را به سفر می‌برد

در گردشگری فرهنگی معماری نقشی مهم دارد زیرا معماری هر قوم و ملتی برگرفته از محیط جغرافیایی آنان بوده،‌ فرهنگ و آداب و سنن جامعه و شیوه نگرش مردم به زندگی را در خود منعکس می‌کند. بسیاری از کشورها با مهم‌ترین سازه تاریخی خود در سطح جهان شهرت دارند، برای مثال ایتالیا با برج پیزا و معماری منحصر به فرد شهر ونیز، روسیه با کاخ کرملین،‌ هند با تاج‌محل و... شناخته می‌شوند.

اساسا معماری‌ای که بر پایه زیبایی و اصول بنا شده باشد، فضای شهری و روستایی را چشم‌نواز کرده و نوعی زیبایی بصری به‌وجود می‌آورد که این موضوع آرامش و لذت خاصی در بیننده ایجاد می‌کند. ایران کشوری است با پیشینه‌ای درخشان در هنر معماری؛ بناهای باقیمانده از دوره‌های مختلف تاریخی گویای این ادعاست. اما متأسفانه آنچه ما امروز به‌عنوان میراث‌داران آن همه هنر و خلاقیت و شکوه می‌سازیم، تباه‌کننده تمام شهرت جهانی ماست که در معماری و خلق آثار، الگوی دیگر ملل بوده‌ایم. در شهرسازی و معماری امروز ما دیگر خبری از چهارباغ اصفهان که الگوی شانزه‌لیزه پاریس شد یا گنبد سلطانیه که الگوی مسجد ایاصوفیه ترکیه و کلیسای سانتاماریادل فیوره شهر فلورانس شد، نیست.

در گذشته در معماری بنا به همه چیز توجه می‌شد؛ مبحث گرمایشی و سرمایشی، جلوگیری از ورود حشرات، حفظ آرامش و خلوت و... هر آنچه در داخل و خارج بنا ساخته می‌شد، فلسفه و علت خاصی داشت، هیچ چیزی تنها بر پایه زیبایی صرف ایجاد نمی‌شده و همیشه از بیهودگی پرهیز می‌کردند.

با نگاهی به شهرها و روستاهای ایران تنها یک‌سری ساختمان‌های قد و نیم‌قد می‌بینیم که از زمین سربرآورده‌اند، در کمتر محله‌ای بتوان ساختمان‌های یکدست و یک‌ارتفاع یافت، هر ملکی براساس جواز ساختی که گرفته توانسته به ساخت و ساز بپردازد حال یکی پنج طبقه، دیگری سه طبقه. متأسفانه شهرهای ما دارای نقشه‌های از پیش طراحی‌شده نیستند. منظره شهرها بویژه کلانشهری مثل تهران به جای چشم‌نوازی، حس ترس و وحشت را در بیننده ایجاد می‌کند.

ایران کشور گوناگونی‌هاست. گوناگونی اقلیم، خاک،‌ پوشش گیاهی و جانوری، فرهنگ،‌ قوم، زبان و... تمامی این گوناگونی‌ها سبب شکل‌گیری معماری متنوع در نقاط کشور شده است؛ معماری‌ای که در هر نقطه بر پایه طبیعت و فرهنگ آن منطقه ایجاد شده و ویژگی‌ها و زیبایی‌های منحصربه‌فردی را خلق کرده است. با بازتولید معماری هر منطقه می‌توان علاوه بر حفظ و نگهداری میراث گذشتگان به زیباسازی شهرها و تنوع ساختن دوباره آنها کمک بسیاری کرد.

برخی مشکلات مانند افزایش جمعیت و کمبود زمین را بهانه‌ای برای نابودسازی معماری سنتی ایران قرار داده‌اند و سطح شهرها و روستاهای کشور را از آپارتمان‌هایی بی‌قواره و بی‌روح پوشانده‌اند. در سراسر کشور، هزینه‌های بسیار بالایی صرف ساختن آنها می‌شود و مشکلاتی چون وجود فضاهای بیهوده و بی‌دلیل، نبود حفظ انرژی، ایجاد افسردگی در ساکنان و... نیز در این آپارتمان‌ها دیده می‌شود.

مفهوم بازتولید معماری سنتی به معنای دوباره‌سازی معماری سنتی ایران بر مبنای شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی حاکم بر جامعه فعلی است. این کار نیازمند تحقیقاتی وسیع و بسیار ظریف است، اما اگر درست انجام گیرد، نتایج بسیار خوبی برجا خواهد گذاشت.

طراحی شهرها براساس معماری متناسب با شرایط سیاسی، جغرافیایی و فرهنگی‌شان و هویت‌بخشی دوباره به آنان، سبب زیباسازی فضای شهرها می‌شود و علاوه بر آن‌که به مردم شهر روحیه‌ای تازه می‌بخشد، فضای شهرها را از یکدیگر متفاوت کرده، سبب تنوعی زیبا و منحصربه‌فرد برای هریک می‌شود و می‌تواند هم موج تازه‌ای از گردشگری داخلی را در کشور به حرکت درآورد و هم سبب شود بازدید گردشگران خارجی به تنها چند شهر معروف ایران محدود نشود و آنها مدت زمان بیشتری را در ایران به گشت و گذار در مناطق مختلف بپردازند.