پنجشنبه‌های شنیدنی با برنامه «کوی نشاط»

آنها تا امروز تلاش کردند ارتباط خوب و صمیمانه‌ای با اهالی محل برقرار کنند، به همین دلیل روزهای پنجشنبه با ماجراهای متفاوتی رو‌به‌رو می‌شوند، ماجراهایی که رنگ و لعاب طنز دارد و شنونده را به دنیای نمایشی طناز می‌برد.

فضای این محله به حدی برای شنوندگان مفرح و شیرین است که دلشان می‌خواهد روزهای پنجشنبه ساعت 9 صبح پیچ رادیو را بچرخانند تا مهمان دنیای آقا و خانم شادمان و ایستگاه رادیویی محلی شوند. در این محله می‌توان حدود یک ساعت و نیم با اتکا به هنر هنرمندان رادیو، روح خلاق نویسندگان، تدبیر تهیه‌کننده و کارگردان، صدابردار و آهنگسازان فضایی دوست داشتنی را حس کرد.

گرچه وقتی نام برنامه طنز رادیویی به گوش‌مان می‌خورد، «صبح جمعه با شما» و «جمعه ایرانی»، نخستین برنامه‌ای است که به یاد می‌آوریم، اما برنامه کوی نشاط در مدت دو سالی که از رادیو ایران پخش شده، توانسته است رقابت سالم و تنگاتنگی با برنامه جمعه ایرانی داشته باشد و با بهره بردن از ساختاری متفاوت، شنوندگان بسیاری را پای رادیو بنشاند. تولد این برنامه هم مثل دیگر برنامه‌های رادیویی داستان خودش را دارد.

سهم برنامه‌های طنز

امیرعباس اشرف، تهیه‌کننده برنامه کوی نشاط درباره شکل‌گیری این برنامه می‌گوید: برنامه‌های طنز در میان مردم به محبوبیت خاصی دست یافته و بی‌تردید سهم رادیو در این میان کمتر از تلویزیون نیست و کارنامه موفق‌تری هم از خود برجای گذاشته است. همین مساله باعث شد شورای هماهنگی طنز با حضور نویسندگان و صاحب‌نظران طنز شکل بگیرد.

وی ادامه می‌دهد: در این شورا داریوش مودبیان هم حضور داشت. ابتدا قرار بود متن‌هایی برای برنامه «پلاک پنج» گروه خانواده رادیو ایران نوشته شود. وقتی متون نوشته شده در شورا مورد بررسی قرار گرفت، نظر جمع این بود که بهتر است برنامه‌ای مستقل تولید شود، تا این‌که تغییراتی در برنامه پلاک پنج صورت بگیرد.

بعد از مدتی هم مسئولان رادیو به این نتیجه رسیدند که دفتر طنز راه‌اندازی شود تا برنامه‌های طنز سر و سامان یابد. راه‌اندازی این دفتر باعث شد خون تازه‌ای در روند برنامه‌سازی طنز از این طریق تزریق شود. برنامه کوی نشاط هم در این دفتر پیشنهاد و قرار شد بعد از ایام نوروز 91 پخش شود. پخش این برنامه طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده سی‌و‌یکم فروردین 91 آغاز شد.

بدون تردید برنامه‌های طنز مخاطبان زیادی را با خود همراه می‌کند و وقتی برنامه‌ای برای مدت طولانی روی آنتن باشد برای این‌که درگیر روزمرگی نشود باید برایش راهکارهایی در نظر گرفت؛ راهکارهایی که عوامل سازنده برنامه کوی نشاط به جد پیگیر آن هستند.

تهیه‌کننده برنامه کوی نشاط در این باره توضیح می‌دهد: ما یک گروه نویسنده پویا داریم و توجه زیادی هم به نوشتار برنامه می‌کنیم تا مورد توجه شنوندگان قرار بگیرد. در دوران جنگ تحمیلی که مردم جامعه به برنامه‌های طنز رادیویی نیاز داشتند، برنامه صبح جمعه با شما با حضور هنرمندان حرفه‌ای تلاش کرد فضای شاد و مفرحی برای شنوندگان شکل بدهد.

گردهمایی نویسندگان خلاق

اشرف اشاره می‌کند: زمانی که برنامه کوی نشاط هم شکل گرفت با خودمان تصمیم گرفتیم برنامه‌ای با ساختاری متفاوت تولید کنیم تا برای شنوندگان تازگی و طراوات داشته باشد، حتی برای رسیدن به این مساله چند بار گروه نویسندگان را تغییر دادیم تا به ساختار و ترکیب مناسب برسیم و تلاش کردیم نویسندگان خلاق را دور هم جمع کنیم.

یکی از بخش‌های شنیدنی برنامه کوی نشاط، مهدکودک بچه‌های کوی نشاط است. در این بخش شاهرخ باقری‌نژاد، نویسنده برنامه با هنرمندی و ظرافت تلاش کرده فضای کارتون‌های قدیمی مثل پسر شجاع، خانواده دکتر ارنست و پینوکیو را با موضوعات روز ترکیب و قصه ساده‌ای را با زبان طنز روایت کند.

اشرف درباره این بخش می‌گوید: مهدکودک جزو بخش‌های پرطرفدار برنامه است. در این بخش کارتون‌های قدیمی با موضوعات روز تلفیق می‌شود. مثلا سبد شنل قرمزی را به سبد کالا ربط می‌دهیم. در این بخش، موسیقی نقش عمده‌ای دارد و با قصه‌ای که روایت می‌شود، همخوانی دارد.

یکی از اتفاقات خوب برنامه کوی نشاط، قرار دادن بخش‌ برنامه‌های قدیمی از جمله آقای شهروندی با همان صدای تورج نصر است. این تهیه‌کننده درباره گذاشتن چنین بخشی در برنامه عنوان می‌کند: سعی کردیم از برنامه‌های خاطره‌انگیز به بهترین شکل استفاده کنیم. تورج نصر در این بخش مثل دهه 60 نیست، بلکه آقای شهروندی به روز شده است که با موضوعاتی جدید رو‌به‌رو می‌شود. شنوندگان از این بخش استقبال کردند. در بخش پدر و بچه هم به رویدادهای اخیر جامعه می‌پردازیم.

کوی نشاط، روایتگر یک محله کوچک با قومیت‌های متفاوت است. با این‌که هنرمندان در این برنامه با لهجه‌های مختلف صحبت می‌کنند، اما هیچ وقت با اعتراض رو‌به‌رو نشدند و این نشان می‌دهد عوامل برنامه در این باره نهایت دقت را دارند.

اشرف درباره شکل‌گیری این بخش می‌گوید: ما در ذهنمان محله‌ای را در نظر گرفتیم و می‌خواستیم این محل سمبلی از ایران باشد و در آن همه لهجه ها و قومیت‌ها حضور داشته باشند. در عین حال به هیچ یک از قومیت و لهجه‌ها توهینی نشود، به طوری که از هر جای ایران هر کسی این برنامه را می‌شنود، حس کند کوی نشاط متعلق به محله‌ای است که او در آن زندگی می‌کند.

رنگین‌کمان قومیت‌ها

وی درباره ادای درست لهجه‌ها اشاره می‌کند: خوشبختانه گروهی که ما با آنها کار می‌کنیم هر یک به منطقه‌ای تعلق دارند و این موضوع به ما کمک زیادی می‌کند، مثلا آقای صابری، کارگردان برنامه اصفهانی است؛ من شیرازی هستم، اردشیر منظم شمالی است، عباس محبی اصالتا لر است و مهدی صباغی مشهدی است. در واقع هر یک از هنرمندان و عوامل برنامه برای خطه‌ای از ایران هستند. این موضوع باعث می‌شود لهجه‌ها را درست ادا کنیم.

اشرف عنوان می‌کند: ما نسبت به لهجه خیلی حساسیت داریم. علیرضا تابان، بازیگر برنامه با لهجه جنوبی در برنامه صحبت می‌کند. برای این‌که لهجه‌اش کاملا درست در آید با یک دوست جنوبی متن‌هایش را چک می‌کند تا مبادا ایرادی در لهجه‌اش وجود داشته باشد در حالی که جنوبی نیست. در ضمن صدابردار برنامه هم جنوبی است. خوشبختانه تا به حال هیچ اعتراضی درباره لهجه‌ها نداشته‌ایم و تلفن‌هایی که به برنامه می‌شود همه از ادای درست لهجه‌ها تشکر می‌کنند.

این تهیه‌کننده درباره رویکرد متفاوت برنامه توضیح می‌دهد: من دانش‌آموخته برنامه‌سازی صدا و سیما و فارغ‌التحصیل رشته ادبیات نمایشی هستم و سال‌ها تجربه کار و برنامه‌سازی دارم، به همین دلیل با کمک دوستان سعی کرده‌ایم از نویسندگانی هم برای برنامه دعوت کنیم که تجربه کار تئاتر دارند. از سوی دیگر به دنبال ایده‌های نو در برنامه هستیم. خوشبختانه از افراد تازه نفس و خوش ذوق بهره می‌بریم تا بتوانیم به تغییر و تحولی که در مسیر برنامه‌سازی طنز مد نظرمان است، دست یابیم. اشرف در پاسخ به این پرسش که آیا در نظر گرفتن یک محله باعث نمی‌شود شما با محدودیت رو‌به‌رو شوید، پاسخ می‌دهد: وقتی قرار است اتفاقات صرفا در یک محله رخ بدهد ممکن است به دلیل محدودیت فضا، نویسندگان بعد از گذشت مدتی به تکرار برسند، به همین علت ما به این نتیجه رسیدیم که هر بار عده‌ای به عنوان مهمان وارد این محله شوند یا افراد محله به جایی دیگر بروند، ولی ساختار اصلی مان همچنان کوی نشاط باشد. بر همین اساس درباره همه شخصیت‌ها فکر شد و ما سعی کردیم کاراکترهایمان را شخصیت‌پردازی کنیم.

وی درباره انتخاب موضوعات برنامه می‌افزاید: مسئولیت دفتر برنامه‌های طنز رادیو ایران به عهده خودم است؛ بنابراین موضوعاتی را که نویسندگان انتخاب می‌کنند مورد بررسی قرار می‌دهم تا سوژه‌های جذاب برای برنامه انتخاب شود. ساختار برنامه مشخص است و نویسندگان با توجه به ساختار متون جذابی هم می‌نویسند.

احترام به جمعه ایرانی

عباس محبی و تورج نصر از بازیگران برنامه کوی نشاط هستند که با برنامه جمعه ایرانی و صبح جمعه با شما همکاری داشته‌اند. وی درباره انتخاب این بازیگران برای برنامه کوی نشاط می‌گوید: من احترام زیادی برای برنامه‌سازان و هنرمندان برنامه جمعه ایرانی قائل هستم، اما قاطعانه می‌گویم برنامه کوی نشاط کاملا متفاوت با برنامه جمعه ایرانی است. گرچه عباس محبی و تورج نصر با برنامه‌های جمعه ایرانی و صبح جمعه با شما همکاری داشتند، اما در این برنامه شخصیت‌های دیگری را بازی می‌کنند و ما تلاش کرده‌ایم برنامه ضرباهنگ مناسب داشته باشد تا شنوندگان از شنیدن برنامه لذت ببرند.

اشرف تصریح می‌کند: ما در این برنامه به هیچ وجه لطیفه‌گویی نمی‌کنیم و اگر هم لطیفه‌ای پخش می‌شود از طرف مخاطبان است که به برنامه ارسال می‌کنند یا این‌که اگر لطیفه‌ای هم هست در دل نمایش گنجانده شده است و به هیچ‌وجه مستقیم لطیفه‌های کوتاه نمی‌گوییم. در مجموع ساختار برنامه کوی نشاط و جمعه ایرانی خیلی تفاوت دارد و شنوندگان با دو برنامه مستقل رو‌به‌رو هستند.

یکی دیگر از بخش‌های شنیدنی برنامه کوی نشاط، پخش ترانه‌های متناسب با موضوع برنامه است و هر بخش ترانه مختص خودش را دارد. تهیه‌کننده این برنامه می‌گوید: ما به هیچ وجه موسیقی آرشیوی پخش نمی‌کنیم و فقط موسیقی زنده داریم. گروه موسیقی زحمت زیادی می‌کشند تا مردم از این برنامه ترانه‌های جذاب بشنوند. مجتبی تیموری آهنگساز، محمد تیموری نوازنده ضرب، پرهام محقق نوازنده سنتور، حسن مصطفی‌پور نوازنده ویلون و محسن یگانه نوازنده فلوت و نی است. ترانه‌ها طراوت ویژه‌ای به برنامه داده است.

اشرف که مسئولیت دفتر طنز رادیو ایران را هم به‌عهده دارد، ارتباط دوسویه با مخاطبان این برنامه‌ها را از اولویت‌های مورد نظر رادیو ایران می‌داند و می‌افزاید: مخاطبان می‌توانند در طول زمان پخش این برنامه تماس بگیرند یا پیامک بفرستند و پیشنهادها و انتقادهای خود را به‌صورت مستقیم با آنان در میان بگذارند.

این تهیه‌کننده با اشاره به این که برنامه در ایام نوروز هم پخش می‌شود، می‌گوید: این برنامه برای ایام نوروز به مدت 120 دقیقه است و اولین برنامه ویژه نوروز بیست و نهم اسفند پخش خواهد شد. همچنین پنجم، ششم، هفتم، نهم، دهم و یازدهم فروردین ماه هم به شکل ویژه پخش می‌شود.

مردم، تشنه برنامه‌های طنز هستند

ناهید امیریان از دوبلورهای پیشکسوت است. او در برنامه کوی نشاط در بخش مهدکودک، قصه‌های قدیمی را که با موضوعات روز تلفیق شده، روایت می‌کند. او در کارتون‌های سندباد (سندباد)، پسر شجاع (خرس مهربون)، هاچ زنبور عسل (هاچ)، نل (نل)، پینوکیو (جینا)، بچه‌های کوه آلپ (آنت)، مهاجران (لوسی می)، سنجاب کوچولو (بنر)، الیورتوئیست، بامزی و خانواده دکتر ارنست (فلن)صحبت کرده است.

امیریان فعالیتش را با برنامه کوی نشاط از اواخر سال 91 آغاز کرده و تا امروز ادامه داده است. او در پاسخ به این سوال که قبل از همکاری با این برنامه آیا شنونده برنامه کوی نشاط بودید یا نه به جام‌جم توضیح می‌دهد: بله، به این برنامه گوش می‌دادم و از شنیدنش لذت می‌بردم. به همین دلیل با این برنامه همکاری می‌کنم. مردم تشنه شنیدن برنامه‌های طنز هستند و خوشحالم با این برنامه همکاری می‌کنم.

وی ادامه می‌دهد: من از کودکی فعالیتم را در رادیو شروع کردم، بنابراین با این رسانه مانوس و علاقه‌مند به فعالیت در رادیو هستم. به نظرم فضای گرم و دوست داشتنی‌ای دارد. در برنامه کوی نشاط هم قصه‌های قدیمی را روایت می‌کنم که با موضوعات روز به شکل هنرمندانه‌ای ترکیب شده است. شخصا روایت این متون را دوست دارم و مورد علاقه‌ام است.

ایجاد فضای جدید

محمود صابری، کارگردانی برنامه کوی نشاط را به عهده دارد. او درباره محدودیت‌های برنامه‌های طنز به جام‌جم می‌گوید: ما سعی می‌کنیم در کارمان نوآوری داشته باشیم و نمی‌خواستیم این برنامه را از طریق آزمون و خطا پیش ببریم، بلکه هدفمان این بود که کارمان کاملا از روی ساختار و برنامه باشد. از سوی دیگر وقتی قرار است یک کار طنز تولید کنیم باید قواعد آن را رعایت کنیم.

وی می‌گوید: بالاخره وقتی شما می‌خواهید یک کار متفاوت انجام بدهید، بی‌شک با برخی مسائل مواجه هستید، چرا که یک سری باورها از قبل در ذهن مخاطب و دیگر عوامل تولیدی وجود دارد که شما نیاز دارید با حفظ احترام به آن فضای جدیدی را رقم بزنید. این برنامه هنوز با ایده‌آل من فاصله دارد، ولی اعتقاد دارم با شیب تندی به سوی آنچه در ذهن دارم در حال حرکت است. خوشبختانه بیشتر مردم، برنامه ما را گوش می‌دهند؛ از یک کودک گرفته تا پیرمرد مخاطب برنامه هستند.

کارگردان برنامه کوی نشاط در پاسخ این‌که چطور سعی کردید این برنامه متفاوت با دیگر برنامه‌های طنز رادیو باشد، توضیح می‌دهد: این تفاوت از قبل برای برنامه تعریف شده بود و ما از ابتدا تلاش کردیم تفاوت را در همه بخش‌های برنامه در نظر بگیریم. به همین دلیل به جنبه‌های دراماتیک برنامه خیلی توجه کردیم. شخصیت‌های این برنامه هر کدام شخصیت‌پردازی مستقل خودشان را دارند.

بدون تردید برنامه‌سازان برای ساخت یک برنامه جذاب و شنیدنی باید وقت و انرژی لازم را بگذارند و عوامل سازنده کوی نشاط سعی می‌کنند پنجشنبه‌های پر باری برای شنوندگان رادیو ایران رقم بزنند.

صابری در پاسخ این پرسش که چقدر در هفته برای برنامه کوی نشاط وقت می‌گذارید، می‌گوید: طبیعی است در طول هفته زمان زیادی برای برنامه می‌گذارم و مرتب به ساختار برنامه فکر می‌کنم. وقتی برنامه‌ای زمان طولانی روی آنتن است، باید عوامل آن سعی کنند در طول پخش تغییرات لازم را به وجود بیاورند تا برای مخاطب خسته کننده و کسالت‌بار نباشد. به همین دلیل ما تلاش می‌کنیم سوژه‌های جذاب و مناسب را پیدا و روی آن کار کنیم. برای سوژه‌ها هم عموم مردم را در نظر می‌گیریم تا محتوای برنامه مورد توجه و رضایت‌شان قرار بگیرد.

یک ذهن درگیر

شاهرخ باقری‌نژاد، یکی از نویسندگان برنامه کوی نشاط و مهدکودک یکی از بخش‌هایی است که او می‌نویسد و پر طرفدار است. وی در پاسخ به این پرسش که برایتان دشوار نیست موضوعات روز را با کارتون‌های قدیمی ترکیب ‌کنید و بخش مهدکودک را بنویسید، می‌گوید: اکثر هم‌نسلی‌های من کارتون‌های قدیمی را خوب به خاطر دارند، حتی دیالوگ‌های این کارتون‌ها را به دلیل بازپخش‌های مجدد حفظ هستیم. از سوی دیگر تشابه موضوع در کارتون‌های قدیمی و مسائل روز وجود دارد و سعی می‌کنم از این تشابهات استفاده کنم. خوشبختانه این بخش با اقبال عموم مردم رو‌به‌رو شده است و خوشحالم که توانسته ارتباط خوبی برقرار کند.

این نویسنده اشاره می‌کند: وقتی می‌خواستم نویسندگی برنامه کوی نشاط را آغاز کنم، ابتدا به دلیل بکر بودن کارتون‌ها دستم برای سوژه‌ها بیشتر باز بود اما هر چقدر جلوتر می‌رویم، کار سخت‌تر می‌شود و زمان بیشتری می‌گیرد. ممکن است یک بخش چهار یا پنج ساعت یا یک سوژه نیم ساعت وقت بگیرد.

باقری‌نژاد درباره این‌که آیا در طول هفته پیش آمده دچار اضطراب شوید و برای پیدا کردن سوژه با مشکل رو‌به‌رو شوید، می‌گوید: نه، هیچ وقت با چنین مساله‌ای رو‌به‌رو نشدم، چون از ابتدای هفته ذهنم درگیر سوژه‌های مختلف برنامه است. بنابراین با مشکلی رو‌به‌رو نیستم، ولی همان طور که تاکید کردم پرداختن به سوژه ممکن است یک ساعت زمان ببرد و بر عکس یک سوژه‌ای زمان بیشتری به خودش اختصاص بدهد. در مجموع تلاش می‌کنم به موضوعات به گونه‌ای پرداخت کنم تا برای مخاطب جذاب باشد.

با برنامه کوی نشاط بازیگرانی چون مهدی صباغی، محمدمهدی بهنام، عباس محبی، اردشیر منظم، محمودرضا قدیریان، تورج نصر، ناهید امیریان، مژگان عظیمی، ویدا شعشعانی، آسیه گرجی، مهدی امین لاری، علیرضا تابان، رحمان محمدی، حسن حسینیان، رامین جوادپور و صنم صالحی همکاری می‌کنند و نقش خانم و آقای شادمان را هم گیلدا حمیدی و کریم بیانی به عهده دارند. شاهرخ باقری‌نژاد، عباس محبی و زهرا ادراکی نویسندگان، سیروس دادرس ترانه‌سرا و ندا حاجی اسماعیلی هماهنگی این برنامه هستند.

فاطمه عودباشی ‌‌/‌‌ گروه رادیو و تلویزیون