صنعت چاپ فقط کتاب نیست

امروز هدف‌ها و موقعیت‌هایی در جهان هست که همه با جدیت تمام به آن سمت و سو می‌روند. یکی از واقعیت‌ها کتابخوان کردن نسل جوان است. آن هم به شیوه‌ای که کتاب با کمترین قیمت و ساده‌ترین راه در اختیار فرد قرار بگیرد و از طرفی کمترین خسارت را برای محیط زیست داشته باشد.

تمام این اهداف موجب شده تا دنیای امروز به سمت تولید محصولات مجازی روی آورد. در این دنیای مجازی، نسل جوان صبح که از خواب بیدار می‌شود نشریه مورد نظرش را در لپ‌تاپش نگاه می‌کند و به تمام منابع درسی و تحقیقاتی خود از طریق نرم افزارهای موجود در کتابخانه‌ها دسترسی پیدا می‌کند. دولت ما هم دارد به سمت خرید و فروش و پرداخت‌های الکترونیکی پیش می‌رود و این گامی موثر در روی آوردن به دنیای مجازی است. من برای ادعایم مثالی می‌آورم. آماری از کشور آلمان در سال 2008 به دست من رسیده که در آن رشد نشریات و کتب 7- درصد بوده ولی بسته‌بندی بالای 10 درصد رشد داشته است.

اگر ما نگران از دست دادن شغل باشیم، پس هیچ تغییری نباید در هیچ صنعتی رخ بدهد زیرا در هر صورت یک عده بیکار می‌شوند. ما باید آن طرف قضیه را ببینیم، که در آن شغل‌های جدیدی ایجاد می‌شود و افراد باید شرایط خودشان را ارتقا دهند. مثلا از زمانی که دوربین‌های عکاسی تغییر کرده تا به امروز، همچنان عکاسان به حرفه خودشان مشغول هستند. فقط نحوه چاپ عکس متفاوت شده و البته مواد ثبوت و ظهوری که به طبیعت هم آسیب می‌رساند، کنار رفت. ما نباید جنبه‌های جنبی ایجاد شده از هر صنعت و نوآوری را فراموش کنیم. نویسنده کارش نوشتن است. حال مطلب او چه در چاپخانه روی کاغذ چاپ شود و چه در سایت با مقررات خاص خودش منتشر شود. پس در صورت این تغییرات ما فقط با یک جا به جایی و البته یک بی‌نظمی موقت مواجه خواهیم بود و بعد هر چیزی جای خود را پیدا می‌کند.

کشور باید مسیر مشخصی برای اهدافش داشته باشد و موفقیت‌ها و پیشرفت‌های جهانی را رصد کند و پیش از اتفاق‌ها هشدار دهد تا افراد بدانند باید به کدام سمت و سو جهتگیری داشته باشند. مثلا الان مجلات و کتاب‌هایی هست که وضع صنعت چاپ را در سال 2016 پیش‌بینی کرده است. باید این تحقیقات ترجمه و چاپ شود تا مردم با یک اتفاق ناگهانی مواجه نشوند و در عمل انجام شده قرار نگیرند. اگر تشکیلات آینده‌نگر با نقشه راه داشته باشیم، مسلما یک‌سری از مسائل اصلی چاپخانه‌داران ما حل می‌شود.

اگر سرعت ما آهسته‌تر از دیگران باشد، نتیجه‌اش عقب ماندگی است. ما نیز باید مانند جهان‌جهشی پیش برویم. اختلاف ما با دیگر کشورهای پیشرفته در صنعت چاپ، در برنامه‌ریزی، آینده‌نگری و تحقیقات متعدد است. کم کم اینها دارد در کشور ما نیز دیده می‌شود، ولی می‌دانیم که کافی نیست. هرچند باز هم مردم توقف نمی‌کنند و رو به پیشرفت گام بر می‌دارند.

چنین اتفاقی نمی‌افتد؛ برای مثال، هر فرد حتی برای خرید میوه نیز خواه‌ناخواه صرفه‌جویی می‌کند. زیرا با بسته بندی‌های جدید تعداد محصولات و اندازه‌های آنها مشخص است. یعنی رشد صنعت بسته‌بندی درصد ضایعات محصولات مختلف را بشدت کاهش می‌دهد. رشد صنعت بسته‌بندی موجب کنترل مصرف می‌شود. من باز هم تاکید می‌کنم، هیچ صنعتی نیست که به چاپ بی‌نیاز باشد. چه در بخش فرهنگ، چه در بخش نشر، چه در بخش آموزش و حتی در بخش صنعت، همه به صنعت چاپ نیاز دارند. صنعت چاپ را فراصنعتی می‌دانند که یاور تمام صنایع دیگر است. صنعت چاپ تولید را ورز می‌دهد و علم و دانش را نشر می‌دهد. سابقه صنعت چاپ در کشور ما به 200 سال اخیر بازمی‌گردد. یعنی به زمانی که هنوز بسیاری از صنایع در کشور ما وجود حقیقی نداشتند. صنعت نشر به عنوان وجدان بیدار جامعه، مردم را در جریان تمام اتفاقات خوب و بد قرار داده است، ولی صنعت چاپ شناخته شده نیست. اشکال هم از جانب ما فعالان صنعت چاپ است، زیرا آرام مشغول فعالیت‌هایمان بوده‌ایم و جایی درباره اهمیت کارمان صحبت نکرده‌ایم.

وقتی یک بسته بندی هم برای نگهداری کالای درونش و هم محیط زیستش مفید باشد، هم به صادرات موفق، ایجاد شغل‌، صرفه‌جویی در انرژی کمک می‌کند و هم در جلوگیری از صرف وقت مردم برای داد و ستد، بالا بردن عمر کالاهای بسته‌بندی، ارتقای سلامت مصرف‌کنندگان نقش دارد، نمی‌توان براحتی از کنار آن گذشت.

حورا نژادصداقت ‌/‌ جام‌جم