در سوگ پیام‌آور عدالت

خوشبختانه، تاریخ یادگارهای بسیار از پیامبر(ص ) برای نسل‌های انسانی به ارمغان آورده است. نگاهی به نمونه‌هایی از این‌گونه مستندات تاریخی چندان خالی از لطف نیست، زیرا آشکار می‌سازد که چگونه باید در طریق عدالت گام برداشت.

1 ـ احادیث بسیاری درباره‌ ضرورت همزیستی مسالمت‌آمیز و روابط مبتنی بر انصاف مسلمانان با پیروان ادیان دیگر از پیامبر(ص ) نقل شده است. بخاری در روایتی از جابر بن عبدالله آورده: «جنازه‌ای را از کنار ما عبور می‌دادند، پیامبر(ص )‌ به عنوان احترام برخاست، ما نیز برخاستیم، آنگاه به حضرت عرض کردیم مگر این جنازه یک مرد یهودی نبود؟ فرمود: چرا مگر یهودی انسان نیست؟ من به احترام انسانیت برخاستم...»

2 ـ پیامبر در حکومت خویش همواره این اصل قرآنی را در نظر داشت که: «مبادا دشمنی و خصومت شما با قومی باعث شود که از قاعده قضاوت بر بنیاد عدل عدول کنید». این رویکرد بی‌سابقه به عدالت، آن هم نسبت به دشمنان را بلاشک مورخان منصف گواهی می‌دهند که در سلسله تاریخ بشر به تقریب حلقه‌ای مفقوده بوده است.

3 ـ اسلام آوردن یسار حبشی، چوپان یهودیان خیبر در میانه نبرد خیبر و دستور پیامبر(ص )‌ به او مبنی بر بازگرداندن امانت، یعنی گوسفندان یهودیان قلعه خیبر، از دیگر نمونه‌هایی است که رویکرد عدالت‌محور پیامبر را نشان می‌دهد. در نگاه اول، شاید تصاحب اموال مردمی که محمد(ص )در جدال با آنان بود سنتی جنگی به نظر آید، اما پیامبر با پس فرستادن گله‌های خیبریان رسم انصاف به‌جای آورد و به مسلمانان آموخت که امانتداری حتی نسبت به خصم از جمله ارکان دعوتش است.