آزمون بزرگ

سعد از حمایت ایالات‌متحده آمریکا و برخی کشورهای عرب چون عربستان‌سعودی و مصر برخوردار است که به او به عنوان مهره‌ای برای جلوگیری از تسلط ائتلاف نزدیک به جنبش حزب‌الله لبنان موسوم به 8 مارس می‌نگرند.

سلیمان روز شنبه با توجه به این که 86 نماینده از مجموع 128 نماینده پارلمان لبنان از نخست‌وزیری حریری حمایت کرده بودند او را مامور تشکیل کابینه کرد. بر اساس سیستم اشتراک قدرت در لبنان و با هدف جلب نظر معتقدان به ادیان و مذاهب مختلف این کشور رئیس‌جمهور از بین مسیحیان مارونی، نخست‌وزیر از اهل تسنن و ریاست مجلس از شیعیان انتخاب می‌شود.

نبیه بری، رهبر جنبش شیعی امل و از چهره‌های برجسته ائتلاف 8 مارس که نام خود را از تجمع بزرگی که روز 8 مارس سال 2005 میلادی در حمایت از جنبش شیعی حزب‌الله در میدان مرکزی بیروت، پایتخت لبنان برگزار شدبه عاریت ‌گرفته است روز پنجشنبه گذشته و به دنبال رایزنی‌های پشت پرده سران دو ائتلاف 8 و 14 مارس برای پنجمین بار به ریاست پارلمان رسید.

در چارچوب همین رایزنی‌ها مقرر شد حریری عنوان نخست‌وزیر جدید لبنان را از آن خود کند و جانشین فواد سینوره،‌ نخست‌وزیر قبلی شود که عضوی از بلوک تحت رهبری حریری بود. در همین راستا علاوه بر 71 نماینده ائتلاف 14 مارس که نامش به تجمع 14 مارس 2005 در واکنش به تجمع حامیان حزب‌الله اشاره دارد 13 نماینده جنبش امل نیز با رای مثبت خود به جمع حامیان نخست‌وزیری حریری پیوستند تا راه برای رسیدن او به این پست هموار شود.

رای ممتنع نمایندگان حزب‌الله و سایر احزاب و گروه‌های عضو ائتلاف پارلمانی 8 مارس به جز جنبش امل به نخست‌وزیر حریری از بروز شکافی در بدنه این ائتلاف یا موضع‌گیری تاکتیکی جناح‌های درون ائتلاف حکایت داشت.

اگرچه شبکه خبری المنار (وابسته به حزب‌الله لبنان) اولین مرجع رسانه‌ای بود که خبر ماموریت یافتن حریری برای تشکیل دولت را پخش کرد تا نشان دهد این جنبش سر ناسازگاری با دولت نخواهد گذاشت لیکن وقتی حریری در اولین اظهاراتش پس از اعلام این خبر گفت حق وتوی حزب‌الله در پارلمان را مانعی بر سر راه فعالیت خود می‌بیند این نکته کاملا مشخص شد که دور جدیدی از تنش سیاسی در راه است.

دو جناح پیشرو لبنان پس از یکدوره بی‌ثباتی سیاسی پس از ترور حریری روز 21 می سال گذشته میلادی طی نشستی که با میانجی‌گری قطری‌ها در دوحه، پایتخت این کشور برگزار شد متعهد به حل و فصل اختلافات‌شان از طریق رایزنی و ممنوع بودن استفاده از سلاح، انتخاب رئیس‌جمهور با اجماع و پذیرفتن نتیجه انتخابات شدند. برخورداری حزب‌الله از نوعی حق وتو در پارلمان از پیامدهای جانبی این توافقنامه بود. این حق وتو مبتنی بر این نظریه است که ترکیب جمعیتی لبنان در دهه‌های اخیر به نفع شیعیان تغییر کرده و تقسیم‌بندی کرسی‌های پارلمان براساس قانون سیاسی کنونی مبتنی بر واقعیت نیست.

در واقع برخورداری اقلیت پارلمانی 8 مارس از حق وتوی مصوبات پارلمان یکی از موارد اصلی اختلاف بین این ائتلاف و جناح 14‌مارس است که حریری به دفعات مخالفت خود را با آن اعلام کرده است. مساله توانمندی‌های نظامی حزب‌الله که برخی معتقدند حتی از مجموع داشته‌های ارتش لبنان هم بیشتر است دیگر موضوع اختلاف برانگیز است.

تیمو گوکسل، مشاور ارشد پیشین سازمان ملل در امور لبنان که مدتی هم ناظر بر نیروهای کلاه آبی این سازمان در خط حایل مرزی لبنان با رژیم‌صهیونیستی بود، می‌گوید: فعلا امور طبق برنامه به جلو می‌رود. وی می‌افزاید: مهم‌ترین چالش ترکیب کابینه است که اگر در آن نوعی موازنه بین نیروهای سیاسی مختلف به وجود نیاید باید به انتظار بروز تنش نشست.

به‌ظاهر حریری در جریان دیدار اواسط هفته گذشته‌اش با سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان در مورد تعامل با ائتلاف 14مارس و اختصاص چند کرسی کابینه به نمایندگان این ائتلاف و همچنین به تاخیر انداختن بررسی مساله سلاح مقاومت قول‌هایی داده است اما هیچ کس از محتوای مذاکرات و دستاوردهای آن اطلاعی ندارد.

حمایت امل

حریری 39 ساله به‌ظاهر در روزهای پس از برگزاری انتخابات پارلمانی جنجالی 7 ژوئن (17 خرداد امسال) لبنان که تغییر چندانی در آرایش نیروهای سیاسی در مجمع قانونگذاری این کشور به وجود نیاورد به واسطه رایزنی‌های مستقیم یا با واسطه با امل از حمایت دومین جنبش شیعی بزرگ لبنان از نخست‌وزیری‌اش اطمینان یافته بود.

حریری بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات تصریح کرد قصد پیگیری طرح خلع‌سلاح حزب‌الله را ندارد و این موضوع را به آینده موکول کرد. او برای آن که بتواند با امل هم به توافقی جامع برسد انتقاداتش از دولت سوریه که متهم به دست داشتن در ترور رفیق حریری، پدرش است را متوقف کرد چرا که امل روابط نزدیکی با سوری‌ها دارد و ادامه این انتقادها مانعی بر سر راه توافق بر سر نخست‌‌وزیری حریری بود.

هرچند شاید در نگاه اول چنین به نظر برسد که حمایت امل از نخست‌وزیری حریری به نوعی نشانه بروز شکاف در ائتلاف 8 مارس است لیکن این واقعیت را باید مدنظر داشت که جناح 14 مارس در غیاب حمایت امل هم از اکثریت پارلمانی برخوردار بود و به طور طبیعی پست نخست‌وزیری به این جناح می‌رسید.

رایزنی سران 14 مارس با رهبران 8 مارس لبنان برای تقسیم قدرت در واقع قبول راهکاری میانه از سوی هر دو طرف برای جلوگیری از احیای خشونت‌های قومی و مذهبی در این کشور حاشیه مدیترانه بوده است.

تاثیر تحولات خارجی

دیدار پیاپی مقامات ارشد آمریکایی از لبنان در روزهای قبل و پس از برگزاری انتخابات پارلمانی این کشور و اعزام هیات‌هایی از این کشور به سوریه برای رایزنی با مقامات سوری در جهت عادی‌سازی روابط دمشق  واشنگتن و ترغیب جناح‌های سیاسی لبنان به مصالحه بر سر چگونگی تقسیم پست‌های کلیدی بی‌تاثیر نبوده است.

سفر اخیر جورج میچل، نماینده دولت اوباما در خاورمیانه به سوریه و دیدارش با بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور که روند عادی‌سازی روابط دمشق  واشنگتن را سرعت بخشید زمینه را برای حمایت امل از نخست‌وزیری حریری هموار کرد.

مقامات آمریکایی که به دنبال اجرای طرح صلح خاورمیانه‌ای تازه اوباما از طریق ایجاد همگرایی در بین کشورهای عرب هستند چند ماهی است که عادی‌سازی روابط با سوریه و کاستن از تنش‌های لبنان را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

جلب حمایت سوریه برای به قدرت رسیدن حریری و اعمال فشار بر 8 مارس برای اجتناب‌ از کارشکنی در روند فعالیت دولت او یکی از سرفصل‌های این سناریو است.

این فصل تاکنون تا حدودی مطابق برنامه پیش رفته است اما چنانچه حریری در روند تشکیل دولت به مطالبات جناح 8 مارس توجه نکند و بر عدم به کارگیری چهره‌ای مورد نظر این جناح اصرار ورزد کار همان طور که وفق مراد آمریکایی‌هاست پیش نخواهد رفت و هوای لبنان دوباره ابری می‌شود.

رضا سادات