براساس آخرین گزارش دفتر مرکز ملی هوا وتغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست، در برخی نقاط تهران، میزان نیترات به بیش از ۲۵درصد رسیده که حاکی از انتشار شدید اکسیدهای نیتروژن و تولید ذرات معلق ثانویه است. همچنین دادهها نشان میدهد دربرخی نیروگاهها وواحدهای صنعتی اطراف شهر،هنوز ازسوختهایی بامیزان بالای گوگرداستفاده میشود.
یوسف رشیدی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در اینباره به روزنامه جامجم، میگوید: «اگر سوخت پرگوگرد مورد استفاده قرار گیرد، انتظار میرود شاخصهای آلایندگی نسبت به روزهای گذشته افزایش یابد چراکه این نوع سوخت به تولید گاز دیاکسید گوگرد منجر میشود. بنابراین لازم است بررسی شود که آیا تغییر محسوسی در غلظت گاز دیاکسید گوگرد رخ داده یا خیر، تا بتوان وضعیت موجود را بهدرستی ارزیابی کرد.»
وی با اشاره به اینکه منظور از سوخت گوگرد، همان مازوت است، میافزاید: «ویژگی اصلی این نوع سوخت آن است که باعث افزایش غلظت گاز دیاکسید گوگرد در هوا میشود. بنابراین باید بررسی شود که غلظت دیاکسید گوگرد در سطح زمین به چه میزان رسیده و تا چه حد از استانداردهای تعیینشده فاصله دارد.»
در چنین وضعیتی، لازم است برای کاهش ذرات معلق وآلایندههای گازی،صنایع ونیروگاهها به سمت استفاده از سوختهای پاکتر حرکت کنند.البته طبق گفته رشیدی برای کنترل این وضعیت، استفاده ازسوختهای کمگوگرد یا گاز طبیعی ضروری است. درمقابل، صنایع و واحدهای صنعتی و تجاری مستقر در این مناطق عمدتا از سوختهای پرگوگرد استفاده کردهاند.
مجلس و حملونقل عمومی
دیروز رئیس مجلس نیز به افزایش آلودگیها در کلانشهرهای کشور واکنش نشان داد و با انتقاد از تکرار سالانه بحران آلودگی هوا تاکید کرد که اقدامات مقطعی کافی نیست و کمیسیونهای تخصصی باید گزارش دقیقی از میزان اجرای قانون هوای پاک و قصور دستگاهها ارائه کنند. سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس از برگزاری نشست ویژهای روز شنبه آینده برای بررسی اجرای ناقص قانون هوای پاک خبر داد. پرسشی که مطرح میشود این است که اولویت مجلس در چنین شرایطی چه باید باشد؟ مدیرعامل پیشین شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در پاسخ عنوان میکند: «یکی از راهکارهای مؤثر که نمایندگان مجلس باید به آن بپردازند توسعه حملونقل عمومی است. با این حال، در شرایط کنونی باید مراقب انتشار آلایندگی خودروهای در حال حرکت باشیم. ضروری است تجهیزات کنترل آلایندگی این وسایل بررسی شود. در حالیکه در فرآیند معاینه فنی چنین مواردی لحاظ نمیشود.»آنطور که او توضیح میدهد، باید کاتالیزور خودروهای سواری مورد ارزیابی قرار گیرد اما در برنامههای فعلی معاینه فنی این موضوع نادیده گرفته شده است. در عمل، مجلس یا دولت موظفند ظرف کمتر از یک هفته تا ۱۰ روز، آییننامه یا مصوبهای را تدوین کنند که مراکز معاینه فنی را ملزم به بررسی صحت عملکرد کاتالیزور خودروها کند.
استانداردسازی منابع متحرک
تردد خودرو و موتورسیکلتهای غیراستاندارد در شهرهای بزرگ، به ویژه تهران، یکی از عوامل اصلی آلودگی هواست. یوسف رشیدی هم عامل اصلی آلودگی هوا در تهران را تردد خودروها میداند اما بر این باور است که دومین اقدام فوری برای کاهش آلودگی هوا مربوط به موتورسیکلتهاست. او میافزاید: «لازم است سازمان محیطزیست و شهرداریها برنامهای مشخص برای ساماندهی تردد این وسایل از منظر تولید آلایندگی تدوین کنند. مشابه آنچه در معاینه فنی خودروها انجام میشود. حال اگر تصمیم بر برقیسازی موتورسیکلتها، بررسی کاتالیزور یا هر اقدام دیگری باشد، این موارد باید بهصورت ضربالاجل عملیاتی شوند.»
همزمان سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیطزیست مجلس با ارائه دادههای کلان درباره وضعیت خودروهای کشور، اعلام میکند که حدود ۲۲ میلیون دستگاه خودروی فرسوده در کشور فعال است. او ادامه میدهد: «این خودروها نهتنها آلایندههای زیادی تولید میکنند، بلکه مصرف سوخت آنها بهطور قابلتوجهی بالاتر از استاندارد است و در هر ۱۰۰ کیلومتر بهطور میانگین حداقل ۵ لیتر سوخت بیشتر مصرف میکنند.»
نقش شورای شهر در کنترل آلودگی هوا
برای این روزهای آلوده تهران، در شورای شهر اقداماتی آغاز شده اما هنوز مشخص نیست این کارها تا چه حد فراتر از جلسه و تصویب گزارشها خواهد رفت. در جلسه دیروز شورا، گزارش حسابرسی شرکت کنترل کیفیت هوا با حداکثر آرا تصویب شد. همچنین در این جلسه مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا خبر داد که سیاهه انتشار جدید منابع آلاینده تهران در روز هوای پاک (۲۹دی) رونمایی خواهد شد اما آیا این اقدامات شورای شهر میتواند، آلودگی هوا را کمرنگتر کند؟ یوسف رشیدی بهبود کیفیت سوخت و توسعه و ارتقای حملونقل عمومی را از وظایف اصلی شورای شهر در مدیریت آلودگی میداند و میگوید: «شورای شهر نقش مهمی در تأمین بودجه، فراهمسازی امکانات و ایجاد زیرساختهای قانونی برای توسعه حملونقل عمومی دارد. همچنین پایش و کنترل آلایندگی خودروها از طریق مراکز معاینه فنی که زیرنظر شهرداری تهران فعالیت میکنند، باید جدیتر پیگیری شود.»
