توهم خودشیفتگان مجازی

این فضا بستر مناسبی است برای آنها که چهره دیگری از خودشان غیر از آنچه با واقعیت همخوان است، نشان بدهند. متاسفانه دنبال‌کننده‌های این اشخاص هم دقتی به نوع رفتار و گفتار این افراد ندارند.

به عنوان مثال من که استاد تمام روان‌شناسی هستم و نزدیک به 27سال در این حوزه فعالیت می‌کنم، از این فضا سهمی ندارم اما مدام شاهد توصیه‌های اشتباه یکی از دانشجویانم هستم که در زمینه روان‌شناسی به واسطه دنبال‌کننده بالا در فضای مجازی فعالیت می‌کند. یکی از ریشه‌های این آسیب معطوف به نگاه حکمران است.

فراموش نکنیم اسطوره‌ها چارچوب یک فرهنگ را تشکیل می‌دهند. اما نگاه حکمران در این حوزه به دلایل اشتباه بسیاری به تغییر جایگاه این اسطوره‌ها در فضای عمومی یک جامعه می‌انجامد. به این مفهوم که به عنوان مثال محدود کردن فردی به نام علی دایی ناخودآگاه به ظهور پدیده‌ای به نام تتلو می‌انجامد.

اسطوره در ذات جمعی مردم است، اگر آنها اسطوره نداشته‌‌باشند طبیعی است که بروند سراغ «آشغال‌ها»! همین نداشتن اسطوره‌ها منجر به ظهور کوتوله‌ها می‌شود و اتفاق تلخ این است که این کوتوله‌ها می‌شوند اسطوره مردم.

این موضوع معطوف به نگاه اشتباه حکمرانی در این حوزه است. از سوی دیگر باید نهادهای مرتبط اقدام‌های سلبی در این حوزه داشته‌باشند؛ به این مفهوم که در مورد اخیر اظهارنظر همسر یک خواننده در رابطه با تشویق به عدم واکسیناسیون کودکان، وزارت بهداشت و درمان باید واکنش نشان دهد و هزینه تکرار این کار را برای دیگران بالا ببرد.

ریشه دیگر این آسیب هم در پایین بودن میانگین سواد رسانه‌ای یک جامعه است. مخاطب یک روزنامه را حالا باید صاحب حداقل سواد رسانه‌ای دانست اما وقتی فضای مجازی را به مثابه یک رسانه تلقی کنیم، کاربران میلیونی آن از میانگین سواد رسانه‌ای معقولی برخوردار نیستند.

همین کم بودن سواد رسانه‌ای نیز دیگر دلیل رشد این افراد می‌شود و البته که به تجارت مجازی هم می‌انجامد،‌ به این معنا که بدون نگرانی تبلیغ دارویی می‌کنند و بی هراس و واهمه اظهارنظرهای غیرکارشناسانه و پوچ دارند. خود این افراد هم با مشکلات بسیار روانی رو به رو هستند.

این افراد دچار یک عزت نفس و خودباوری کاذب هستند که آنها را خودشیفته می‌کند. در توهم این خودشیفتگی گمان می‌کنند هر چه بگویند درست است؛ ضمن این‌که وقتی تعداد دنبال‌کننده‌ های این افراد افزایش پیدا کند، این گفته‌ها شکلی رسالت‌گون به خود می‌گیرد و آنها خود را به اشتباه منجی هوادارانشان می‌دانند! برای همین است که اغلب این افراد نه صرفا در موارد پزشکی که در برابر همه موضوعات فتوا می‌دهند و اظهار نظر می‌کنند.

مجید صفاری نیا - روان‌شناس اجتماعی / روزنامه جام جم