هنر مدرن چیست و چرا این روزها هر چیزی را به نام مدرن به خورد ما می‌دهند؟

این پادشاه برهنه نیست؟

سنگ سرویس بهداشتی ناصری را یادتان هست؟ همان که به همراه آثاری از اعضای انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز در خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمد و خالقش معتقد بود، اگر این اثر هنری را درک نمی‌کنیم به این دلیل است که درباره هنر مدرن چیزی نمی‌دانیم. حالا این روزها ویدئویی از رابرت فلورزک، تصویرگر، کارشناس هنری و دانش‌آموخته آکادمی هنر سانفرانسیسکو با ترجمه فارسی در فضای مجازی دست به دست می‌شود که عنوانش این است: «چرا هنر مدرن این قدر بد است.» این مسائل فراهم کرده که نگاهی داشته باشیم به نمونه‌هایی از هنر مدرن که شاید ماجرای آن شبیه ماجرای همان پادشاه برهنه باشد که هانس کریستین اندرسن داستانش را نوشته است. یک پادشاه خودخواه،‌ لباس تازه و متفاوت می‌خواهد و با طراحان و خیاطانش در این باره کنار نمی‌آید تا این‌که فرد زیرکی با تعدادی بافنده به قصر می‌رود و مدعی می‌شود که می‌تواند پارچه‌ای متفاوت برای پادشاه ببافد و لباسی بدوزد که احمق‌ها آن را نمی‌بینند. حتما قصه را به خاطر آوردید و این‌که در نهایت پادشاه، لباس خیالی را تن کرد و در واقع برهنه در جمع حاضر شد و هیچ کس جراتش را نداشت که بگوید پادشاه برهنه است مبادا که او را احمق فرض کنند.

کد خبر: ۱۲۲۵۳۱۹

ماجرا چیست؟
وقتی مارسل دوشان یک سنگ توالت را به عنوان یک اثر هنری به نمایش گذاشت، مثلث هنرمند، اثر هنری و مخاطب را مدنظر قرار داده بود و قصدش این بود که تاکیدی داشته باشد بر تاثیرگذاری مخاطب در معنابخشی به یک اثر هنری.
رابرت فلورزک در ویدئویی که توسط دانشگاه پراگر منتشر کرده، جریان هنر مدرن را این طور توضیح می‌دهد: در آغاز قرن نوزدهم میلادی، هنرمندان امپرسیونیست در برابر آکادمی بوزار فرانسه و استانداردهای کلاسیک به پا خاستند و بعد هنر مدرن به سمتی رفت که بذر نسبی‌گرایی زیبایی‌شناسی را افشاند. زیبایی‌شناسی نسبیت‌گرا معتقد است که زیبایی در نگاه بیننده است.
فلورزک توضیح می‌دهد نسل اول هنرمندان امپرسیونیست مانند مونه، نوار و دگا هنوز به عناصری از طراحی و اجرای منظم و سازمان‌یافته اعتقاد داشتند اما نسل‌های بعدی استانداردها را آن‌قدر زیر سوال بردند که در نهایت به صفر رسید و تنها چیزی که در پس آثار هنری باقی ماند فقط بیان هنری بود.
این هنرمند معتقد است، آثار کلاسیک الهام‌بخش، تعالی‌آفرین و عمیق بودند اما آثار مدرن نو بودن، متفاوت‌بودن و زشتی را جایگزین صفات قبلی کرده‌اند آن هم صرفا به بهای شگفتزده کردن مخاطب و نه چیز دیگری.
با هنر مدرن چه کنیم؟
اگر مانند آندره ژید، معتقدید باید کوشید که عظمت در نگاه آدمی باشد نه در چیزی که به آن می‌نگرد یا اگر به نسبی‌گرایی در تعریف زیبایی عقیده دارید، حتما از هنرمدرن و از شگفتی‌هایی که برای مخاطبش فراهم می‌آورد، لذت می‌برید و مشکلی ندارید. چه بسا از نگاه شما پادشاه قصه اندرسون، برهنه نباشد، اما اگر به اعتقاد شما زیبایی خلق نمی‌شود مگر از دل معیارها و عناصری عینی و قابل ارزیابی، شاید پیشنهادهای رابرت فلورزک برایتان جالب باشد.
او می‌گوید: هنر و خلق اثر هنری در هر صورت کسب و کار است و می‌توانید آثار زشت و مشمئزکننده را نخرید تا کمتر تولید شود. می‌توانید به سازمان‌هایی برای بازگرداندن معیارهای عینی به جهان هنر بپیوندید یا چنین سازمان‌هایی ایجاد کنید و نیز تدریس هنر کلاسیک و ارزش‌گذاری در مدارس را مطالبه کنید.
رابرت فلورزک از مدیران موزه‌ها، گالری‌داران و منتقدان هنری نیز می‌خواهد از تولید مهملات حمایت نکنند.

چند نمونه از هنر مدرن و کلاسیک
آنچه هنرمندان کلاسیک غرب به جهان ارائه کرده‌اند، نقاشی‌هایی مانند آثار لئوناردو داوینچی بوده و مجسمه داوود، تولد ونوس، مونالیزا، دختری با گوشواره‌های مروارید. قرن‌ها آثار هنری با بالاترین استاندارها و با مهارت و استادی خلق شده‌اند، اما هنر مدرن که حاصل فارغ‌التحصیل‌های امروزی دانشگاه‌های هنرهای زیبا در سراسر جهان است، گاهی دستاوردهایی داشته که برخی از آنها را حتی نمی‌توان به‌راحتی تماشا کرد.
صخره‌ای در موزه: در موزه هنرهای مدرن لس‌آنجلس یک سنگ بزرگ با وزن 340 تن به نمایش درآمده است. روی این تکه سنگ غول‌پیکر هیچ کار هنری صورت نگرفته و همین طور دست نخورده از دل طبیعت به موزه راه یافته است.
بوم سفید:در موزه هنرهای مدرن سانفرانسیسکو یک تابلوی نقاشی به نمایش درآمده که اثر رابرت راوشنبرگ است و در حقیقت هیچ چیزی نیست جز یک بوم سفید سفید خالص بدون هیچ اثر و اتفاق هنری.

مجسمه پترا:پترا نام یک مجسمه پلیس است که در گوشه‌ای روی زمین نشسته و در حال ادرار کردن است!
همین نمونه آخر کافی است که با سنگ توالتی که مارسل دوشان در نمایشگاهش عرضه کرد یا حتی سنگ سرویس بهداشتی ناصری محمدرضا رحیمی در خانه هنرمندان هر طور شده کنار بیاییم و شاکر باشیم که هنر مدرن دست‌کم در کشورمان چندان پیشرو نبوده است!