هفتــــه ایـــــران

1. تماس‌های مکرر مکرون با روحانی
اروپایی‌ها همواره در بازی‌های بین‌المللی که یک طرف آن ایران بوده، در جبهه مقابل و کنار آمریکا قرار داشته‌اند. در ماجرای برجام و خروج آمریکا از توافق هسته‌ای نیز اگرچه از ابتدا به لحاظ سیاسی، مخالفت خود را با این اقدام کاخ سفید اعلام کرده‌اند، اما فعالیت‌هایی که در این مدت داشته‌اند به لحاظ نتیجه هیچ تفاوتی با آمریکا نداشته است. تنها فرقی که میان اقدامات اروپا و آمریکا در حدود یک‌سال گذشته وجود دارد این است که مقامات اروپایی در موضعگیری خود از برجام حمایت می‌کنند اما رئیس‌جمهور آمریکا و تیمش، برجام را توافقی بد می‌دانند. با وجود این، از وقتی ایران اعلام کرد دیگر حاضر نیست مقابل بی‌عملی اروپا صبر کند، اروپایی‌ها به تکاپو افتاده‌اند هر طور شده ایران را از تصمیم خود منصرف کنند.
در همین ارتباط مکرون تقریبا هر ده روز یک‌بار، با روحانی تماس می‌گیرد و تلاش دارد با یک تیر دو نشان بزند. هم ایران را از ادامه کاهش تعهدات برجامی منصرف کند و هم آمریکا را به میز مذاکرات هسته‌ای برگرداند. آن‌طور که محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور گفته آخرین تماس تلفنی مکرون با روحانی که سه‌شنبه شب انجام شده حدود صد دقیقه طول کشیده و این نشان‌دهنده عمق چالش‌ها میان دو طرف و البته تلاش‌های فرانسه برای حل این چالش‌هاست. با این حال پاسخ ایران به پیشنهادها و اقدامات طرف فرانسوی و البته اروپایی منفی بوده زیرا این پیشنهادها، تناسبی با مطالبات ایران نداشته است. روحانی در همین زمینه در گفت‌وگوی اخیر خود با مکرون، جدیت اروپا در عادی سازی روابط نفتی و بانکی ایران با دیگر کشورها را گام اول از تعهدات مورد انتظار ایران خواند و هشدار داد هرچه زمان بگذرد و گام‌‌های بعدی توسط ایران به انجام برسد، بازگشت به نقطه اول برای دو طرف سخت‌تر خواهد شد.

2. سردرگمی طرح ائتلاف
پس از رویداد اخیر توقیف نفتکش‌ها، آمریکایی‌ها طرحی را برای ایجاد ائتلاف دریایی مطرح کردند تا به ادعای خود از خطوط کشتیرانی در خلیج فارس محافظت کنند. اما این مساله باعث اختلاف‌نظرهای فراوان میان اروپا و آمریکا و همچنین میان خود اروپایی‌ها شد. خبرگزاری اسپوتنیک در همین زمینه اعلام کرد آلمانی‌ها پیشنهاد آمریکا برای مشارکت در ائتلاف دریایی علیه ایران را رد کرده‌اند. حتی خود انگلیس نیز پیشنهاد آمریکا را نپذیرفت و اعلام کرد ضمن هماهنگی با آمریکا تلاش دارد ائتلافی با محوریت اروپا برای حفاظت از خطوط کشتیرانی در خلیج فارس ایجاد کند. اما باز هم پیشنهاد انگلیس با اما و اگر آلمانی‌ها روبه‌رو شده و هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان با بیان این‌که کشورش در راهبرد فشار حداکثری آمریکا علیه ایران شرکت نمی‌کند درباره طرح انگلیس برای ایجاد ائتلاف نیز گفت کشورش تنها پس از دریافت توضیحات بیشتری درباره ماهیت طرح بریتانیا در ارتباط با مشارکت یا عدم مشارکت در آن تصمیم‌گیری خواهد کرد. برخی رسانه‌ها نیز از بالا گرفتن اختلافات در دولت ائتلافی آلمان درباره پیوستن یا نپیوستن به ائتلاف کشورهای اروپایی برای حفاظت از کشتی‌ها در خلیج فارس خبر داده‌اند. با این حال در روزهای اخیر تلاش‌های انگلیس برای حفاظت از کشتی‌ها در خلیج‌فارس حتی در داخل انگلیس نیز به تمسخر گرفته شده است. به عنوان مثال پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر این‌که نیروی دریایی انگلیس منابع و امکانات کافی برای حفاظت از کشتی‌های انگلیسی در خلیج فارس را ندارد در گزارشی نوشت: اعزام ناوهای معدود انگلیسی به خلیج فارس برای حفاظت از کشتی‌ها همچون این است که یک پاسبان را با دوچرخه برای گشتزنی به آزادراه ام. 1 (بین شهرهای لندن و لیدز) بفرستیم.
رزمایش مشترک ایران و روسیه
اگرچه اروپا و آمریکا در تلاش برای ایجاد ائتلاف در خلیج‌فارس ناکام مانده‌اند اما تا مدتی دیگر می‌توانند شاهد قدرت‌نمایی نیروی دریایی ارتش جمهوری‌اسلامی ایران در آب‌های جنوبی ایران اسلامی باشند. این قدرت‌نمایی در قالب رزمایشی صورت خواهد گرفت که به صورت مشترک با روسیه در شمال اقیانوس هند و دریای عمان برگزار خواهد شد. توافق اولیه برگزاری این رزمایش در سفر اخیر امیر دریادار حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش به سنت پترزبورگ و ملاقات او با فرمانده نیروی دریایی روسیه صورت گرفت و آن‌طور که روابط عمومی نیروی دریایی ارتش گفته، برنامه‌ریزی برای تدارک برگزاری این رزمایش در حال انجام است.

3.سر امارات به سنگ خورد
برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز که همواره مجری سیاست‌های آمریکا در منطقه بوده‌اند به نظر می‌رسد از ادامه افزایش تنش‌ها با ایران صرف نظر کرده‌اند و تلاش دارند تا برای بهبود روابط اقدام کنند.
یکی از این کشورها، امارات است که در سال‌های اخیر در پیروی از سیاست‌های ضدایرانی آمریکا و آل سعود، اقدامات تنش‌زایی را در ارتباط با ایران انجام داده است. اما در هفته‌های اخیر برخی خبرها حاکی از آن است که ابوظبی در حال تجدید نظر در برخی سیاست‌های خود است. یکی از خبرها در این زمینه چند هفته قبل و در ارتباط با توقیف یک نفتکش قاچاقچی در خلیج فارس از سوی ایران منتشر شد. پس از توقیف این نفتکش ابتدا اعلام شد که مالکیت آن متعلق به امارات است اما بعدا معلوم شد این نفتکش به انگلیس تعلق دارد. برخی خبرهای غیررسمی حکایت از این داشت که انگلیسی‌ها ابتدا از امارات خواسته‌اند مالکیت این نفتکش را قبول کند اما مقامات ابوظبی که در ماجراهای اخیر تمام کارت‌های خود را در قبال ایران سوزانده‌اند از پذیرفتن این موضوع امتناع کرده‌اند. دیروز نیز یک شبکه خبری لبنانی از حضور هیات اماراتی در تهران خبر داد و اعلام کرد این هیات با مقامات ایرانی گفت‌و‌گو
کرده است. محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در این باره گفت: امارات در حال تجدید نظر در رویکرد تند خود درباره یمن، تغییر آرایش نیروهای خود در این کشور و ایجاد تفاوت کمی در دیدگاه‌های خود با عربستان در موضوع یمن است.
واعظی با اشاره به نگرانی‌های امارات درباره امنیت خلیج فارس، گفت: امارات با روش‌هایی علاقه‌مند است در این زمینه با ایران ارتباط داشته باشد.

4. انگلیسی‌ها نه راه پیش دارند و نه راه پس

انگلیسی‌ها نیز اگرچه در قالب برجام در یک‌سال اخیر همواره با تصمیم آمریکا به خروج از این توافق مخالفت کرده‌اند، اما به لحاظ عملیاتی همیشه تلاش‌ داشته‌اند پازل آمریکا علیه ایران را تکمیل کنند. این کشور که به روباه پیر معروف است معمولا اقدامات خود را به شکلی مزورانه انجام می‌دهد، اما در مورد اخیر در توقیف محموله نفتی ایران در تنگه جبل‌الطارق کاملا آشکار دست خود را رو کرد و به درخواست آمریکا به این اقدام ضد ایرانی که مغایر برجام است، دست زد.
اما ظاهرا انگلیس در این مورد فکر پایان ماجرا را نکرده بود، چرا که شرایط به گونه‌ای رقم خورد که دیگر نه راه پیش دارند و نه راه پس.
چند روز پس از اقدام انگلیس در توقیف محموله نفتی ایران، سپاه پاسداران نیز یک نفتکش انگلیسی را در تنگه هرمز توقیف کرد و حالا لندن در به در دنبال راه چاره است که با این معضل خودساخته چه کند. به نظر می‌رسد انگلیس برای حل این مشکل دست به دامن برخی کشورهای منطقه که رابطه خوبی با ایران دارند شده و پس از سفر هفته قبل نخست وزیر عراق به ایران، این هفته نیز وزیر خارجه عمان به کشورمان آمد و با مقامات ایرانی درباره موضوع نفتکش‌ها گفت‌وگو کرد.
دیروز هم امام جمعه نجف طی سخنانی گفت انگلیسی‌ها برای بازپس‌گیری نفتکش خود دست به دامن عراقی‌ها شدند. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، امام جمعه نجف درباره این درخواست گفت: انگلیسی‌ها ما را به حضرت ابوالفضل العباس‌(ع)‌قسم دادند وساطت کنید تا ایرانی‌ها کشتی ما را آزاد کنند.
اما ایران اعلام کرده بر‌خلاف انگلیس که دست به راهزنی دریایی زده و محموله نفتی کشورمان را توقیف کرده، اقدام ایران در توقیف نفتکش انگلیسی در چارچوب قوانین و مقررات بین‌المللی دریانوردی انجام شده اما با این حال کشورمان حاضر است اگر انگلیسی‌ها محموله نفتی ایران را آزاد کنند ما نیز روند رسیدگی به تخلفات نفتکش انگلیسی را تسریع کنیم.
اما انگلیسی‌ها حاضر نشدند این پیشنهاد را که از سوی کمال خرازی مطرح شده بود بپذیرند و نتیجه این‌که نه تنها همچنان نفتکش انگلیسی در توقیف است، بلکه سایر نفتکش‌های انگلیسی نیز از رد شدن از تنگه هرمز هراس دارند به طوری که غول نفتی انگلیسی BP طی سه هفته گذشته از فرستادن نفتکش‌های خود از طریق تنگه هرمز خودداری کرده است.
به گزارش ایسنا، برایان گیلواری، مدیرمالی شرکت BP بیان کرد ما به ارسال محموله‌های نفتی خود ادامه می‌دهیم، اما در کوتاه‌مدت هیچ نفتکش حامل پرچم BP از تنگه هرمز عبور نمی‌کند.
وی با بیان این که این شرکت نفت و گاز فعلا برنامه‌ای برای عبور کشتی‌هایش از تنگه هرمز ندارد، افزود: شرکت BP با استفاده از نفتکش‌های چارتری نفت خود را از منطقه خلیج فارس حمل می‌کند.

5. احتمال تمدید معافیت‌های هسته‌ای

آمریکا هم که در مقطعی، راهبرد ضد ایرانی خود با عنوان فشار حداکثری را با سرعت و شدت فراوان ادامه می‌داد با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور، از شدت برنامه‌های خود کاسته است. برخی تحلیلگران دلیل این مساله را نگرانی ترامپ از این می‌دانند که در چند ماه باقیمانده به انتخابات در ارتباط با ایران گرفتار مسائل ناخواسته‌ای شود که موضع او در مقابل تهران را بیش از این تضعیف کند و همین مساله به ابزاری در دست دموکرات‌ها برای هجمه تبلیغاتی علیه او تبدیل شود.
در ارتباط با تغییر برخی رویکردهای آمریکا می‌توان به انتشار برخی خبرها مبنی بر تمدید معافیت‌های هسته‌ای از سوی کاخ سفید اشاره کرد.
روزنامه آمریکایی واشنگتن پست در همین زمینه گزارش داد دولت ترامپ قصد دارد در روزهای اخیر بار دیگر معافیت هسته‌ای ایران را تمدید کند این در حالی است که چندی قبل گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال لغو این معافیت‌ها منتشر شده بود.
واشنگتن پست در گزارشی در این زمینه با اشاره به اختلاف‌نظر میان چند مقام ارشد دولت ترامپ درباره تمدید معافیت‌های هسته‌ای ایران نوشته است: «دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا هفته گذشته در نشستی که در دفتر خود در کاخ سفید برگزار کرد از موضع استیون منوچین وزیر خزانه‌داری خود درباره معافیت‌های هسته‌ای ایران حمایت کرد.»
طبق گزارش این روزنامه آمریکایی، منوچین در این نشست برخلاف مایک پمپئو وزیر امور خارجه و جان بولتون مشاور امنیت ملی دولت آمریکا که مدعی بودند این کار باعث تضعیف سیاست فشار حداکثری علیه ایران خواهد شد، معتقد بود معافیت کشورها از همکاری هسته‌ای با ایران بار دیگر باید تمدید شود.
واشنگتن‌پست می‌گوید شش مقام آمریکایی به این روزنامه گفته‌اند که منوچین به ترامپ اعلام کرده اگر معافیت‌های هسته‌ای ایران تمدید نشود، آنگاه آمریکا باید روسیه، چین و آن دسته از شرکت‌های اروپایی که پس از برجام در پروژه‌های هسته‌ای ایران مشارکت دارند را تحریم کند. بر اساس برجام، رآکتور آب سنگین اراک می‌بایست در قالب پروژه‌ای مشترک با انگلیس و چین ارتقا یابد. همچنین مرکز غنی‌سازی فردو نیز باید با همکاری روسیه به یک مرکز تولید ایزوتوپ‌های پایدار تبدیل شود. علاوه بر این، نیروگاه اتمی بوشهر نیز در بحث تبادل سوخت و رآکتور هسته‌ای تهران هم در زمینه تحقیقات هسته‌ای پس از برجام از تحریم‌های آمریکا معاف شدند. پیش از این آمریکا‌یی‌ها دو معافیت تحریمی در قبال فروش اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین ایران را لغو کرده بودند.