دلایل از دست رفتن حس چشایی

به گزارش جام جم آنلاین از باشگاه خبرنگاران جوان، مسائل پزشکی مختلفی ممکن است به از دست رفتن حس چشایی منجر شوند. برخی از آنها بی خطر هستند، در شرایطی که برخی دیگر ممکن است به تشخیص پزشک نیاز داشته باشند. نوع درمان بر اساس دلیل زمینه ای انتخاب می شود.

دلایل

درک مزه شبح (Phantom Taste Perception) شایع‌ترین دلیل اختلال چشایی است. فرد مبتلا به این اختلال با مزه ای قوی و پایدار در دهان، حتی زمان که خالی است، مواجه می شود.

این مزه اغلب ناخوشایند بوده و ممکن است بر مزه غذاهای مصرفی دیگر نیز غلبه کند. این مزه ممکن است با احساس سوزش پایدار در دهان همراه باشد.

سه نوع درک مزه شبح وجود دارند:

آگوسیا (Ageusia)
از دست دادن کامل حس چشایی آگوسیا نام دارد که می تواند ناتوانی فرد در تشخیص هر مزه ای را به همراه داشته باشد.

با این وجود، آگوسیا شرایطی نادر است. مطالعه ای در سال 2016 برآورد کرد که تنها 3 درصد از افرادی که از دست دادن جس چشایی را تجربه می کنند به آگوسیا واقعی مبتلا هستند.

دیسگوسیا (Dysgeusia)
دیسگوسیا موجب مزه ای پایدار در دهان می شود که می تواند مزه های دیگر را پوشش داده و مزه همه غذاها شبیه به هم به نظر برسد.

افراد مبتلا به دیسگوسیا اغلب مزه دهان خود را دارای ویژگی های خاص و این گونه توصیف می کنند:

- ناخوشایند

- متعفن

- ترش

- شور

- فلزی

هیپوگوسیا (Hypogeusia)
هیپوگوسیا اصطلاحی است که برای از دست دادن جزئی یک مزه مشخص استفاده می شود. افراد مبتلا به هیپوگوسیا ممکن است قادر به تشخیص یکی از این مزه ها نباشند:

- تلخی

- ترشی

- شوری

- شیرینی

- اومامی، مزه ای خوشایند و دلپذیر

زبان تنها اندامی نیست که در چشایی انسان نقش دارد. چشایی حسی پیچیده‌ است که زبان، گلو، سقف دهان، و بینی در آن نقش دارند.

حس بویایی به طور قابل توجهی بر حس چشایی انسان تاثیرگذار است. آنوسمی اصطلاح پزشکی برای از دست دادن حس بویایی است.

یک فرد می تواند به آنوسمی جزئی یا کامل مبتلا باشد که ممکن است موجب شود فکر کند که حس چشایی خود را از دست داده است.

از دلایل اختلالات چشایی و از دست دادن حس چشایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- عفونت های قسمت بالایی سیستم تنفسی، مانند سرماخوردگی

- عفونت های سینوس

- عفونت های گوش میانی

- بهداشت ضعیف و مشکلات دهان و دندان، مانند جینجیویت

- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، مانند حشره کش ها

- انجام عمل های جراحی در دهان، گلو یا گوش

- آسیب دیدگی های سر

- پرتو درمانی برای سرطان در این بخش های بدن

از دلایل اختلالات بویایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- افزایش سن

- سیگار کشیدن

- شکل گیری توده ها در حفره های بینی

- شرایطی که سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می دهند، مانند بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون

برخی داروها ممکن است بر حس چشایی فرد تاثیرگذار باشند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- داروهای ضد قارچ

- ماکرولیدها، که می توانند برخی انواع عفونت را درمان کنند

- فلوروکینولون ها، که نوعی آنتی بیوتیک است

- مهارکننده های پمپ پروتون

- مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین

- مهارکننده های پروتئین کیناز

- مهارکننده های HMG-CoA ردوکتاز (استاتین ها)

تشخیص

اختلالات چشایی غیرمعمول نیستند. هر ساله افراد بسیاری با شکایت از بروز مشکل در حس چشایی خود به پزشک مراجعه می کنند. این در شرایطی است که افراد بسیاری نیز برای درمان اختلال چشایی خود اقدام نمی کنند.

یک متخصص گوش و حلق و بینی می تواند اختلالات چشایی و بویایی را تشخیص داده و درمان کند. این افراد متخصص درمان اختلالات گوش، حلق و بینی و همچنین بیماری های مرتبط با سر و گردن هستند.

پزشک ممکن است رشد توده ها در دهان یا بینی را بررسی کند، شرایط تنفس فرد را کنترل کند، و در پی نشانه های عفونت باشد. وی همچنین سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و درباره داروهای مصرفی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی پرسش می کند.

پزشک دهان و دندان های فرد را برای کنترل نشانه های بیماری و التهاب معاینه خواهد کرد.

برای کمک به تشخیص از دست دادن چشایی، پزشک ممکن است مواد شیمیایی خاصی را به صورت مستقیم روی زبان قرار داده یا آنها را به یک محلول که فرد در دهانش می چرخاند، اضافه کند. واکنش فرد به این مواد شیمیایی ممکن است به تشخیص بعد چشایی تحت تاثیر قرار گرفته کمک کند.

تشخیص نوع اختلال و بیماری زمینه ای ممکن است زمانبر باشد، اما تشخیص درست گامی مهم در مسیر درمان مناسب است.

درمان

شرایط زمینه ای که موجب از دست رفتن حس چشایی شده اند، گزینه های درمان را مشخص خواهند کرد. در موارد ساده، مانند آنچه از سرماخوردگی یا آنفلوانزا ناشی می شود، پزشک معمولا تا زمان کاهش عفونت صبر می کند. در بیشتر موارد، حس چشایی پس از بهود بیماری باید به شرایط عادی خود باز گردد.

برای افراد مبتلا به عفونت های باکتریایی، مانند عفونت های سینوس یا گوش میانی، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.

درمان شرایط جدی‌تر مانند اختلالات سیستم عصبی یا آسیب دیدگی های سر نیازمند برنامه درمان شخصی است.

درمان های خانگی

در بسیاری از موارد، فرد می تواند اقداماتی کوچک را برای بهبود حس چشایی خود در خانه انجام دهد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- ترک سیگار

- ارتقا بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهانشویه ها به صورت روزانه

استفاده از آنتی هیستامین ها یا دستگاه های بخارساز برای کاهش التهاب در بینی