بامداد فردا، اوج بارش شهابی اسدی

دنباله‌دار تمپل - تاتل (Temple - Tuttle) هر 3/33 سال یک بار در مداری که به شکل یک بیضی بسیار کشیده است به دور خورشید می‌چرخد و هر بار که نزدیک خورشید می‌شود، ذرات دیگری در اثر گرما و فشار تابشی خورشید از آن جدا می‌شود. به این ترتیب گویی هر 33 سال یک‌بار این مدار با ذرات مولد شهاب‌های پرشمار شارژ می‌شود. از آنجا که موقعیت مداری حرکت ذرات جداشده از دنباله‌دار اسدی و زاویه برخوردشان با جو زمین به گونه‌ای است که ناظر زمینی گمان می‌کند شهاب‌هایی که در آسمان می‌بیند از موقعیتی در صورت فلکی اسد در آسمان شب پدیدار می‌شوند، اخترشناسان به شهاب‌های مربوط به این بارش شهابی، بارش شهابی اسدی (Leonids) می‌گویند. سرعت ورود ذرات تشکیل‌دهنده شهاب‌ها - که منجمان به آنها شهابواره (Meteoroid) می‌گویند - در بارش اسدی حدود 72 کیلومتر بر ثانیه محاسبه شده است. آخرین‌بار سال 1378 این دنباله‌دار در مدارش از محل تقاطع با مدار زمین عبور کرد و نتیجه این شد که بارش شهابی اسدی آن سال با فروغی چشمگیر رخ داد؛ به‌طوری که برخی گزارش‌های رصدی از کشورهای مختلف و از جمله در ایران حاکی از این بود که رصدگران در ساعات اوج بارش می‌توانستند بین 5000 تا 7000 شهاب از آذرگوی‌های درخشان تا شهاب‌های کم‌نور را از این بارش شهابی در آسمان ببینند. اما به‌طور معمول و بویژه در سال‌های اخیر نمی‌توان انتظار بالایی از تماشای خیره‌کننده شهاب‌ها در شب به اوج رسیدن بارش اسدی داشت. در سال‌های اخیر رصدگران در ساعات اوج این بارش حداکثر چیزی بین 10 تا 30 شهاب از این بارش شهابی در آسمان شب مشاهده کرده‌اند.

این در حالی است که با نگاهی به تاریخ می‌بینیم به اوج رسیدن شهاب‌های بارش اسدی در سال 1212 شمسی/ 1833 میلادی به گونه‌ای که در ساعات اوج تا صدهزار شهاب در ساعت دیده می‌شد، موجب شده بود مردم در بسیاری از نقاط اروپا و دیگر کشورهای جهان گمان کنند ستاره‌ها در آسمان شب در حال فروریختن هستند و آخرالزمان فرارسیده است! اما در سال‌های بعد و با دورشدن دنباله‌دار مولد بارش شهابی اسدی از زمین، تعداد شهاب‌های قابل مشاهده از این بارش در زمان اوج کاهش یافت.

طبق پیش‌بینی سازمان بین‌المللی شهاب (IMO) بارش اسدی امسال، صبحدم فردا یکشنبه 27 آبان به اوج می‌رسد و در این شرایط بین 10 تا 15 شهاب در ساعت میزبان آسمان مردم جهان خواهد بود. با توجه به غروب دیرهنگام ماه از حوالی ساعت 2 بامداد تا سپیده صبح زمان مناسبی برای تماشای شهاب‌های بارش اسدی است. در این زمان ستاره‌های صورت فلکی اسد از افق مشرق درحال طلوع هستند.

کاظم کوکرم

دانش