60 روز سرنــوشت ساز

اولتیماتوم 60 روزه رئیس سازمان بازرسی کل کشور حالا روال این تغییر را سرعت بیشتری بخشیده است، انگار قطار تغییرات در پست‌های دولتی با این هشدار، روی ریل افتاده است. قطاری که مقصدش از اینجایی که ما امروز هستیم، یعنی بیست و ششمین روز شهریور 97، چندان روشن نیست و هنوز اما و اگرها درباره مدت زمان در نظر گرفته شده برای این تغییرات و جابه‌جایی‌های بزرگ و مهم، زیاد است. اما و اگرهایی که می‌توانند این مهلت را هم به یک فرصت جانانه تبدیل کنند و هم به یک تهدید بزرگ. فرصتی که می‌تواند زمینه‌ساز حضور نیروهای جوان تر، پر انرژی‌تر و با انگیزه‌تر شود و تهدیدی که روی از دست دادن تجربه جماعتی می‌چرخد که سال‌های سال دستی بر آتش داشته‌اند و چند پیراهن بیشتر از بقیه پاره کرده‌اند. جماعتی که آمارشان هم با ابهامات زیادی همراه است، با این‌که روز تصویب قانون منع به‌کارگیری بازنشسته‌ها اعلام شد که 1700 پست مدیریتی دولتی با این قانون، خالی می‌شود، اما به فاصله کوتاهی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور با اعلام تعداد رسمی مدیران بازنشسته دولتی، این آمار را به 110 نفر کاهش داد. جمشید انصاری گفت: ما در کشور حدود یکهزار نفر مقامات داریم. درباره بازنشسته‌های دولتی الان 15 استاندار و 14 معاون استاندار بازنشسته داریم که با این حساب در مجموع تعداد بازنشسته‌های دولتی 110 نفر هستند که حدود 12درصد از میزان مقامات را شامل می‌شود.

رئیس امور اداری و استخدامی کشور همان زمان تصریح کرد که تاکید رئیس‌جمهور این است که قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشسته‌ها را فرصت برای دولت بدانیم و در این راستا از نیروی جوان و همین‌طور ظرفیت زنان استفاده کنیم.

مدیران جوان، موفق‌ترند

خارج شدن مدیران بازنشسته از بدنه دولت و خالی شدن صندلی‌های مدیریت بنا به اجرایی شدن قانون منع بکارگیری بازنشسته‌ها فرصتی خواهد بود برای مدیران جوان و میانی تا شایستگی‌های خود را برای قرار گرفتن جای مدیران قبلی نشان دهند. موفقیت مناسب مدیران جوان را تجربه نیز ثابت کرده است؛ برای نمونه می‌توان به وزیر جوان وزارت ارتباطات اشاره کرد یا از مدیران جوان تلویزیون مانند مدیر شبکه 3 نوشت که در جذب مخاطب موفق عمل کرده است.

مسعود رضایی، عضو کمیسیون اجتماعی شورای اسلامی با اشاره به این‌که جوانگرایی و اعتماد به قشر جوان چه در زمان‌هایی که از روی اجبار بود و چه زمانی که با اختیار انتخاب شده‌اند مفید بوده است می‌گوید: با کنار گذاشتن مدیران بازنشسته، فرصتی برای استخدام تعدادی از جوانان تحصیلکرده که بیکار هستند، پیش می‌آید. رضایی درباره تاثیرتغییر مدیران بر روند اجرای کارها در ادارات مختلف ادامه می‌دهد: مدیر جوان با این‌که تجربه مدیر بازنشسته را ندارد، اما قطعا قدرت ریسک و اجرایی بالایی دارد، مدیران جوان با گرفتن مشاوره از مدیران قبلی بدون شک، قوی تر از آنها عمل خواهند کرد.

آن طور که او توضیح می‌دهد، دوران جنگ تحمیلی نمونه‌ موفق از مدیریت جوانان است، مدیرانی که توانستند با انگیزه و از خودگذشتگی، دوران جنگ را مدیریت کنند، قطعا می‌توانند امروز بهتر از گذشته و حتی بهتر از مدیران بازنشسته عمل کنند.

حساب مدیران بازنشسته مسدود می‌شود

یکی از نگرانی‌ها دور زدن قانون از سوی برخی مدیران بازنشسته است و برخی کارشناسان هشدار می‌دهند این قانون شاید پس از مدتی آن‌طور که باید اجرا نشود این درحالی است که در مجلس برای رفع این نگرانی‌ها تدابیری اندیشیده شده. احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دراین‌باره می‌گوید: مجلس پیگیر اجرای قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان است به همین منظور سامانه رصد راه‌اندازی شده و هر شش ماه یک‌بار گزارش نحوه اجرا و نظارت بر این قانون به صحن علنی ارائه خواهد شد. آن‌طور که او می‌گوید نمایندگان تلاش کرده‌اند تا دیوان محاسبات و سازمان بازرسی نیز به این مهم توجه بیشتری کنند

قاضی‌زاده‌هاشمی ادامه می‌دهد: به این ترتیب حقوق بازنشستگانی که بعد از دو ماه مهلت کناره‌گیری نکرده باشند با اعلام دیوان محاسبات قطع شده و حساب بانکی آنها حتی با نام آن دستگاه، دولت یا سیستم بانکی مسدود می‌شود. بنابراین باید گفت نمایندگان مجلس در اجرای قانون مصمم هستند به همین خاطر مدیران بازنشسته به‌جای تلاش برای گرفتن استفساریه از مجلس بهتر است دراین دوماه شرایط را به گونه‌ای مدیریت کنند که نهاد تحت مدیریت شان و شهروندان کمترین آسیب را ببینند. عضو کمیسیون فرهنگی درباره قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان در دستگاه‌های دولتی، می‌افزاید: قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان تاکیددارد که هر فردی باهر عنوانی که در گذشته بازنشسته شده باشد، مشمول این قانون می‌شود و لازم به ذکر است که عنوانی به‌نام معوق از بازنشستگی در قانون نداریم.

خطر گپ مدیریتی

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، عضو کمیسیون برنامه وبودجه مجلس می‌گوید: پیش از تصویب این قانون، بحثی در شورای عالی امور اداری مطرح بود در این زمینه که باید تا حد امکان از جابه‌جایی‌های گسترده مدیریتی در سطوح کلان پرهیز کرد. چراکه معمولا این تغییرات مدیریتی در کشور مبتنی بر تجارب و شایستگی ها نیست و بیشتر به صورت سلیقه ای انجام می شود. به همین دلیل زمان زیادی نیاز است تا مدیران جدید با چم‌وخم سازمان متبوع خود آشنا شوند که این زمان سبب ایجاد گپ مدیریتی می‌شود. او ادامه می دهد: اصل حضور بازنشستگان در این سمت‌ها اشتباه بوده است و این هزینه را کسانی به جامعه تحمیل کرده‌‌اند که این مدیران را به این سمت ها منصوب کرده بودند. آسیب دیگر این تغییرات گسترده این است که بازنشستگان عمدتا در جایگاه‌های حساس به کار گرفته شده‌اند، بنابراین بهتر است مدیران جدیدی که به کارگرفته می شوند از بدنه همانجا باشند تا جوان های آن سازمان ارتقا یابند.

علی ساری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز با اشاره به سردرگمی های احتمالی مردم در زمان جابه‌جا شدن مدیران بازنشسته با مدیر جدید می گوید: زمان تصویب و ارائه طرح این قانون در مجلس نگرانی هایی مبنی بر جابه‌جا شدن اتوبوسی معاونان بعد از تغییر مدیر و همچنین سردرگمی مردم در مدت زمان 60 روزه تا آمدن مدیر جدید وجود داشت، در حال حاضر نمایندگان مجلس تمام تلاش خود را برای متضرر نشدن مردم در فاصله زمانی تغییر مدیران، با کنترل بیشتر بر این اداره ها خواهند کرد.

وقتی بازنشستگان
به یاد جنگ افتادند

برخی مدیران از زمانی که خبرهایی مبنی بر قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان به گوششان رسید، به جای منتظر ماندن برای تصویب نهایی، دنبال راه‌حلی برای دور زدن این قانون می‌گردند؛ تبصره یکم قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان، جانبازان بالای 50 درصد، آزادگان بالای سه سال اسارت و فرزندان شهدا را مشمول این قانون نمی‌داند. همین قانون باعث شد تا برخی مدیران از پرونده‌های جانبازی خود پرده برداری کنند و یک شبه خاطرات جنگ و جبهه خود را برای همه رو کنند. اما این نحوه رفتار مدیران بی‌پاسخ نماند و رئیس فراکسیون ایثارگران مجلس با تأکید بر این‌که مجلس با رصد عملکرد بنیاد شهید و امور ایثارگران اجازه هجوم مدیران بازنشسته به این نهاد را نخواهد داد از معرفی افراد متخلف در زمینه دست‌کاری میزان جانبازی به مراجع قضایی خبر می‌دهد. حسن نوروزی با اشاره به ابلاغ قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان از سوی رئیس مجلس به رئیس‌جمهور به منظور اجرا، عنوان می‌کند: فشار به مسؤولان بنیاد شهید برای افزایش درصد جانبازی از سوی مدیران بازنشسته به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست و مجلس با این پدیده بشدت برخورد می‌کند. مجلسی‌ها در اقدامی دیگر به مدیرانی که دنبال دور زدن قانون هستند، گوشزد کردند که در صورت صحت این موارد، مجلس طرح تحقیق و تفحص از بنیاد شهید را کلید می‌زند تا با بررسی پرونده مدیران بازنشسته و معرفی این افراد به مراجع قضایی جلوی این نوع از دور زدن قانون گرفته شود.

خلأ قانونی

در سال‌های اخیر چند بار قانون‌های مشابه قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان برای کنار گذاشتن افراد بازنشسته اعمال شده است، برای نمونه می‌توان به قانون «بازنشستگی پیش از موعد» اشاره کرد که تعدادی از بازنشسته‌ها را به خانه فرستاد. اما همیشه این قانون‌ها با خلا و اصلاحیه‌هایی که داشته‌اند، نتوانستند به صورت جامع و کامل اجرا شوند، به‌طور کلی این خلأ‌ها همیشه دست اجراکننده‌های قانون را بسته و دست افرادی را که به‌دنبال دور زدن قانون بودند باز گذاشته است.

در حال حاضر با تصویب قانون منع به‌کارگیری بازنشسته‌ها هم زمزمه‌هایی از وجود خلأ‌هایی در این قانون وجود دارد، بهمن طاهرخانی، عضو کمیسیون حقوق و قضا مجلس شورای اسلامی می‌گوید: اگر قرار باشد هر قانونی که در مجلس تصویب می‌شود، برای آن با رابطه و رانت، اصلاحیه و استفساریه بدهند، سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.

طاهرخانی، درباره استثنایی که برای بازنشسته شدن نیروهای مسلح در این قانون در نظر گرفته شده است، عنوان می‌کند: مقام معظم رهبری به‌عنوان بالاترین مرجع قانونی و دینی درباره بازنشسته شدن این افراد تصمیم می‌گیرد، در واقع این اختیارات بندهای قانون را نفی نمی‌کند و همین امر نشان از نداشتن خلأ در آن است. آن‌طور که عضو کمیسیون حقوق و قضا توضیح می‌دهد هر قانونی به شکل کلی خلآیی دارد، اما در مورد قانون منع به‌کارگیری بازنشسته ها، رهبری به‌عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح به صورت مستقیم درباره بازنشسته شدن نظامی‌ها و براساس مصالح کشور تصمیم می‌گیرد.

2مدیر پرحاشیه

اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان بیش از هر ارگانی به مذاق ساکنان خیابان بهشت خوش نیامد، شهردار تهران از همان روزهای اول ساز ناسازگازی با این قانون را کوک کرد و شورای شهر با آوردن بهانه و اصلاحیه و استفساریه از ماندن افشانی حمایت کردند. در تازه‌ترین اظهارنظر محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران بعد از نهایی شدن اجرای این قانون از سوی شورای نگهبان باز هم به ماندن شهردار اشاره کرد و گفت: هیچ تغییری در موضع ما درمورد ماندن شهردار و ثبات مدیریتی ایجاد نشده و ما اعضای شورای شهر تلاش می‌کنیم تا تفسیر قانون به نفع ماندن افشانی در شورای شهر باشد. اگر هم مراکز ذی‌صلاح به صورت کتبی و نه مصاحبه و نه نقل قول از سوی خبرنگاران به ما بگویند که فعالیت شهردار تهران برخلاف قانون است آن موقع ما هم پاسخ نامه را کتبا خواهیم داد و درنهایت استفساریه خواهیم گرفت.

مهدی تاج، رئیس فدارسیون فوتبال کشورمان، مدیر بعدی است که به دنبال دور زدن این قانون است و در روزهای اخیر بارها اعلام کرده است دارای جانبازی 50 درصدی است، ماجرایی که خیلی سریع از سوی بنیاد شهید تکذیب شد، اما تاج باردیگر گفت که به دنبال انجام کارهای اداری و شرکت در کمیسیون‌های پزشکی بنیاد شهید برای مشخص شدن درصد جانبازی‌اش است و تا آن زمان چیزی برای گفتن ندارد. با این حال آنچه مشخص است تلاش‌های بیهوده دومدیر بازنشسته برای ماندن در پست‌های‌شان است.

لزوم حفظ کرامت مدیران بازنشسته

بیشترکارشناسان معتقدند چنانچه سکان هدایت نهادهای مختلف در اختیار جوانان قرار گیرد با توجه به انرژی جوانان مشکلات زودتر حل و فصل خواهد شد، اما دراین بین نباید فراموش کرد تجربه گرانبهای مدیران پیشکسوت می‌تواند در کنار انرژی جوانان زمینه را برای رسیدن به اهداف هر سازمانی فراهم کند. زهرا سعیدی، نماینده مجلس دراین باره می‌گوید:با اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان در دستگاه‌های اجرایی باید مراقب بود کرامت مدیران بازنشسته حفظ شود، زیرا رفع مشکلات کشور با تلفیق تجربیات مدیران بازنشسته و ایده مدیران جوان امکان‌پذیر است.

او ادامه می‌دهد: هم‌اکنون مدیران بازنشسته باید با انتقال تجربیاتی که دارند در جهت بهبود ارائه خدمات در دستگاه‌ها نقش‌آفرینی کنند تا مدیران جوان بتوانند با بهره‌مندی از دانش آنها براحتی از گردنه مسؤولیتی که برعهده می‌گیرند، عبور کنند.

به استقبال مدیران جوان برویم

حسن زیاری، رئیس پیشین دانشگاه پیام‌نور درباره فرصت و تهدیدهای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان ‌ می گوید: حضور افراد جوان در پست‌های مدیریتی می تواند با توجه به پشتکار و انرژی آنها، جای خالی مدیران باتجربه را که بازنشسته می شوند‌ براحتی پر کند. پس هیچ گونه جای نگرانی وجود ندارد و باید از حضورشان استقبال کرد.