حماس در مسیر پوست‌اندازی

منشور سیاست‌های کلی جنبش حماس که در آستانه اعلام عمومی قرار گرفته،‌ چه موضوعاتی را شامل می‌شود؟

طبق اخباری که مطرح شده و هنوز صحت و سقم آن مشخص نیست، احتمالا یک مساله محوری درج شده در این منشور، پذیرش دولت فلسطین در محدوده اراضی اشغال شده در سال 1967 می‌باشد. این موضوع از زمان شهید شیخ احمد یاسین، رهبر بزرگ و بنیانگذار جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) که توسط اسرائیل به شهادت رسید، مطرح بوده که دولت فلسطین در اراضی سال 1967 تشکیل و توسط این جنبش به رسمیت شناخته شود. روی دیگر سکه رسمیت یافتن اراضی سال 1967 برای فلسطینیان، به طور غیر مستقیم به رسمیت شناختن حضور اسرائیل در محدوده اراضی اشغالی سال 1948 می‌باشد. این موارد همیشه مورد اختلاف رهبران و افراد موثر جنبش حماس بوده و تاکنون ادامه یافته است. از جنبه دیگر، اگر موضوع پذیرش دولت فلسطین در اراضی اشغالی 1967در این منشور اعلام شود، یک شکاف و انشقاقی را بین گروه‌های مختلف مقاومت فلسطینی مانند جهاد اسلامی، گروه‌های ده گانه و ... ایجاد خواهد کرد. در درون حماس هم اشخاص موثری که با این رسمیت یافتن مخالف هستند احتمالا فاصله خود را با حماس بیشتر کرده و به سمت گروه‌هایی خواهند رفت که سرزمین فلسطین را یکپارچه از «نهر تا بحر» (رود اردن تا دریای مدیترانه) می‌دانند.

لازم به ذکر است که در دوران حیات شیخ احمد یاسین، متناسب با شرایط آن مقطع زمانی، بحثی در درون حماس مطرح بود که به‌طور مثال این جنبش یک توافق صلحی سی ساله با رژیم اسرائیل به امضا برساند که این رژیم در اراضی اشغالی 1948 باشد و دولت فلسطین در سرزمین‌های اشغالی 1967 شکل بگیرد. البته مشخص نیست شیخ احمد یاسین در این ارتباط به چه رویکردی معتقد بود. آنچه واضح است با توجه به شرایط کنونی منطقه در سوریه،‌ مصر،‌ عراق و ... و همچنین فشارهایی را که قطر و ترکیه در راستای تامین منافع منطقه‌ای خود به حماس وارد می‌آورند گرایش به این رویکرد را تقویت و تشدید کرده است.

تغییر مسئول سیاسی حماس (خالد مشعل) به این موضوع ارتباط خواهد یافت؟

از نظر اساسنامه حماس دوران مسئولیت خالد مشعل به اتمام رسیده و مباحثی مطرح بوده است که اسماعیل هنیه جانشین وی شود اما به دلیل بروز اختلافاتی این مورد تاکنون به تعویق افتاده است. در نتیجه این طور عنوان می‌شود که مسئولین حماس ساکن در نوار غزه مخالف تغییر رویکرد مقاومت برای به رسمیت شناختن دولت فلسطین در محدوده سرزمین‌های اشغالی سال 1967 هستند ولی مسئولان خارج بخصوص ساکن در قطر و ترکیه موافق این تغییر رویکرد می‌باشند.

انتخابات شوراهای محلی در کرانه باختری توسط تشکیلات خودگردان به ریاست محمود عباس قرار است برگزار شود بدون توجه به نوار غزه، این کنار گذاشتن غزه از انتخابات به چه صورت قابل ارزیابی است؟

ساکنان کرانه باختری به سازمان فتح و تشکیلات خودگردان فلسطین به ریاست محمود عباس نزدیکی بیشتری دارند، از سوی دیگر مردم ساکن در نوار غزه به حماس تعلق خاطر دارند. به همین علت محمود عباس در نظر دارد که انتخابات شوراها را در کرانه باختری که خود بر این منطقه تسلط و نفوذ دارد برگزار کند و باریکه غزه را در این ارتباط کنار گذاشته است.

روند صلح خاورمیانه در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ به کجا منتهی خواهد شد؟

شرایط کنونی منطقه بسیار پیچیده شده است. اکنون فلسطینیان در سوریه کم هستند. در لبنان در محدودیت به‌سر می‌برند. همچنین شرایط آنها در اردن و مصر هم نامساعد می‌باشد. دولت‌های این کشورها هم با مشکلات خود دست و پنجه نرم می‌کنند. البته مقامات آمریکا تمام تلاش خود را برای شروع مجدد گفت‌وگوهای صلح خاورمیانه به‌کار خواهند بست اما این‌که روند به چه صورت ادامه پیدا کند مشخص نیست. با توجه به نزدیکی ترامپ به دیدگاه‌های راست در سرزمین‌های اشغالی، پیش‌بینی می‌شود که آمریکا و رژیم صهیونیستی در نظر دارند سندی را بر روی کاغذ تنظیم و امضایی را از محمود عباس به‌عنوان رئیس تشکیلات خودگردان پای آن درج و وضعیت موجود را تثبیت کنند. وضعیتی که شامل سرزمین‌های اشغالی سال 1967 است با پذیرش شهرک‌سازی‌هایی که انجام گرفته و از لحاظ جغرافیای راهبردی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. با این اقدام در حقیقت توافقنامه اسلو را جان تازه‌ای بخشیده و اعلام می‌دارند که فلسطینیان خود وضعیت موجود را به طور رسمی پذیرفته‌اند.