اردوغان باید قدرت را تقسیم کند

سه روز پس از مرگبارترین حادثه تروریستی در تاریخ معاصر ترکیه در آنکارا که مرگ بیش از صد نفر را به همراه داشت، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در کنفرانس خبری مشترک با همتای فنلاندی خود شرکت کرد. جملات بالا را یکی از خبرنگاران فنلاندی از رئیس‌جمهور ترکیه پرسید. اردوغان که تا حدودی از این سوال جا خورده بود، گفت: اگر در این کشور دیکتاتوری حکمفرما بود، شما احتمالا نمی‌توانستید چنین سوالی را بپرسید.

بعد از 13 سال در راس قدرت بودن، امروز اردوغان بدون شک قدرتمند‌ترین مرد ترکیه است. او با شخصیت خود در عالم سیاست، دوستداران و منتقدان سرسختی دارد؛ به همین دلیل نمی‌توان نسبت به او بی تفاوت بود. ترکیه پس از پنج ماه بن‌بست سیاسی، در حالی به استقبال انتخابات زودهنگام پارلمانی می‌رود که باز همه چیز حول اردوغان می‌چرخد؛ اگرچه او رئیس‌جمهور است و نامش در برگه‌های رای‌دهی دیده نمی‌شود.

سوات کنیچ اوغلو از اعضای سابق حزب حاکم عدالت و توسعه در این زمینه می‌گوید: اگر رئیس‌جمهور به نقش تعریف شده خود در قانون اساسی اکتفا می‌کرد، این انتخابات نه در مورد او بلکه در ارتباط با دولت آینده بود.

وی افزود: او به گونه‌ای رفتار کرد که گویی نه تنها رئیس‌جمهور، بلکه نخست‌وزیر و رهبر حزب حاکم است. پس از یک دهه از به قدرت رسیدن، جامعه بین‌الملل و بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا اردوغان را فردی اصلاح‌طلب معرفی ‌کردند. محدود کردن نقش و حضور نظامیان در عرصه سیاسی ترکیه و نامزد کردن این کشور برای عضویت در اتحادیه اروپا از طریق اصلاح وضع اقتصادی (سرانه تولید ناخالص داخلی ترکیه در مقایسه با سال 2002 که اردوغان به قدرت رسید، سه برابر شده و به بیش از ده هزار دلار رسیده است) از جمله اقدامات او بود که مورد تحسین قرار گرفت. او همچنین با تصویب قوانینی جدید، ایجاد شبکه‌های تلویزیونی کردی و بازگشایی مدارس با زبان کردی را تسهیل کرد. روند مذاکرات صلح با شبه‌نظامیان کرد نیز که هم‌اکنون از بین رفته، توسط او آغاز شد.

سونر کاگاپتای، از مرکز مطالعات سیاست‌های خاور نزدیک واشنگتن در این مورد می‌گوید: تحلیلی که اردوغان را به‌عنوان یک اصلاح‌طلب معرفی می‌کرد، این روزها کاملا مخدوش شده است. او فعالان، لیبرال‌ها، چپگراها، سوسیالیست‌ها، علویان و حالا کردها را بنا به دلایل سیاسی سرکوب می‌کند. وی گروه‌هایی را سرکوب می‌کند که اگر در کنار یکدیگر قرار بگیرند، اکثریتی از جامعه را تشکیل می‌دهند. البته نبی میس، از کارشناسان اتاق فکر دولتی «سیتا» چنین عقیده‌ای ندارد و می‌گوید: اگر فضای دو قطبی در ترکیه وجود دارد، مقصر تمام آنها اردوغان نیست. ما نمی‌توانیم ادعا کنیم او فردی خشونت طلب است و دیگران صلح‌جو هستند.

در طول دوران ریاست جمهوری اردوغان از ماه آگوست 2014 تاکنون، بیش از صدنفر از شهروندان ترکیه (از جمله خبرنگاران، دانشجویان و استادان) به اتهام توهین به رئیس‌جمهور دادگاهی شده‌اند. ماه گذشته گروهی از طرفداران حزب حاکم با ادعای تخریب چهره اردوغان، به دفاتر روزنامه حریت حمله کردند.

کنیچ اوغلو می‌گوید: تظاهرات ضد دولتی مربوط به پارک گزی، اتهامات فساد و سیاست خارجی در رابطه با سوریه؛ وقتی تمام اینها کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، متوجه می‌شویم چگونه اردوغان به سمت خودمختاری رفته است. وی می‌افزاید: اگر او چهار سال پیش دولت را ترک می‌کرد و می‌گفت حالا قصد دارد برای رسیدن به ریاست جمهوری تلاش کند، مردم مجسمه او را می‌ساختند. اما میراث وحشتناک سیاسی چهار سال گذشته تا همیشه با او باقی خواهد ماند.

زمانی که ترکیه یکی از مهم‌ترین دوران خود را در تاریخ سپری می‌کند، آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد با نتایج انتخابات پارلمانی زودهنگام نیز هیچ یک از احزاب نمی‌توانند اکثریت را برای تشکیل دولت به دست آورند. اگرچه برخی منتقدان اردوغان ادعا می‌کنند او تلاش خواهد کرد دولتی ائتلافی شکل نگیرد، اما بسیاری معتقدند با برگزاری این انتخابات، اردوغان ناچار خواهد بود تن به تقسیم قدرت بدهد. موافقت یا عدم موافقت اردوغان با این مساله، بی‌شک مسیر آینده ترکیه را مشخص خواهد کرد.

منبع: بی.بی.سی

مترجم: حسین خلیلی

بین‌الملل