تحقق رویاهای اردوغان دشوار است

برخی نظرسنجی‌ها می‌گوید حزب اردوغان در انتخابات پیش رو شانس بیشتری نسبت به گذشته خواهد داشت، علت آن چیست؟

وقتی چهار حزب پیروز انتخابات نتوانستند به اجماعی برای تشکیل دولت ائتلافی برسند، راهی جز برگزاری انتخابات زودهنگام برای اردوغان باقی نماند؛ هرچند او خود می‌خواست انتخابات پیش از موعد مقرر برگزار شود. حزب عدالت و توسعه در سه دوره پیاپی توانسته ثبات نسبی را به‌خصوص در زمینه اقتصادی به وجود آورد، اما آنچه در فاصله دو انتخابات در ترکیه رخ داد، رویکرد نظامی گری اردوغان و دولت وی بود. این رویکرد با این هدف اتخاذ شده بود که عدالت و توسعه بتواند اذهان عمومی را به سمت این حزب از آن جهت که نسبت به تهدیدهای بیرونی بی‌تفاوت نیست، جلب کند و به همین دلیل بود که تبلیغات گسترده‌ای درباره اقدام نظامی علیه داعش به راه افتاد، اما ماهیت رفتار سیاسی و نظامی ترکیه در این باره غیر از آن بود که اعلام شد. اقدامات دولت ترکیه و ارتش علیه پ‌ک‌ک در ماه‌های اخیر ادامه داشته است و با هدف جلب آرای ملی‌گرایان دنبال می‌شد. به همین دلایل برخی نظرسنجی‌ها از افزایش احتمالی 2 درصدی آرای حزب عدالت و توسعه خبر می‌دهند.

وضعیت سیاسی کردها الان چگونه است؟ آیا می‌توانند در پارلمان آینده نقش مهمی داشته باشند؟

یکی از مهم‌ترین نتایج انتخابات ژوئن گذشته ورود بانفوذ کردها به پارلمان بود که توانستند 80 کرسی را به دست بیاورند. این شمار کرسی‌ها نتیجه کاهش آرای عدالت و توسعه در مناطق کردنشین بود. برخی تحلیلگران بر این باورند که رویکرد ماه‌های گذشته عدالت و توسعه علیه کردها سبب تهییج بیشتر کردها در رای دادن به حزب دموکراتیک خلق وابسته به کردها شده است؛ به‌خصوص انفجار دو هفته پیش در ایستگاه راه‌آهن آنکارا که در اجتماع کردها رخ داد، دامنه انتقادها را علیه شخص اردوغان و عدالت و توسعه افزایش داد و افرادی همچون صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر دموکراتیک خلق‌ها عدالت و توسعه را به سهل‌انگاری در قبال مسائل امنیتی متهم کردند. بنابراین پیش‌بینی می‌شود کردها این بار نیز آرایی نزدیک به انتخابات قبلی به‌دست آورند مگر آن که آرای مردد به سوی عدالت و توسعه حرکت کند.

فکر می‌کنید اگر حزب عدالت و توسعه پیروز شود دور تازه‌ای از آشتی با کردها شروع شود؟

مهم‌ترین اولویت حزب عدالت و توسعه در جریان تبلیغات انتخاباتی و هم آینده سیاسی ترکیه تشکیل دولت تک‌حزبی است. شاید دلیل هدفمند رویکرد نظامی دولت علیه کردها و در مرز با عراق و سوریه جلب آرای خاکستری و ملی‌گراها و کردهای مردد بوده باشد که خواهان ثبات نسبی هستند. به همین دلیل است که احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه نسبت به بروز هرج و مرج در شرایط رای نیاوردن عدالت و توسعه هشدار داده است؛ بنابراین اگر عدالت و توسعه این بار بتواند نصف +1 کرسی‌ها را به‌دست آورد و موفق به تشکیل دولت تک‌حزبی شود، احتمالا رویکرد منعطفی را نسبت به کردها و پ‌ک‌ک اتخاذ خواهد کرد، زیرا در آن وضعیت بیشتر نگران بر هم خوردن امنیت و ثبات در ترکیه است و نیاز به شرایط تبلیغاتی ندارد، اما به نظر می‌رسد تحقق این خواسته برای عدالت و توسعه با دشواری‌های جدی مواجه می‌شود.

اردوغان به دنبال تغییر سیستم حکومتی کشور از پارلمانی به ریاست جمهوری است، آیا انتخابات پیش رو می‌تواند زمینه را برای تحقق این خواسته فراهم کند؟

همان زمان که اردوغان از سمت نخست‌وزیری به ریاست جمهوری میل پیدا کرد به دنبال تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاست جمهوری بود؛ وضعیتی که تحقق آن چندان آسان نیست. اگر احزاب رقیب کرسی‌های فعلی در پارلمان را حفظ کنند عدالت و توسعه حتی قادر به تشکیل دولت تک‌حزبی نخواهد بود چه برسد به آن که سودای تغییر نظام پارلمانی را در سر بپروراند. اگر هم عدالت و توسعه موفق به تشکیل دولت تک‌حزبی شود تغییر نظام پارلمانی حداقل به دو سوم آرا نیاز خواهد داشت که این مجال از عهده عدالت و توسعه احتمالا خارج خواهد بود.

معصومه زارع‌

بین‌الملل