ناشرانی که خواب کتاب می‌بینند

به گزارش جام‌جم، براساس آمارهای نشر که موسسه خانه کتاب ارائه می‌دهد، 33 هزار و 886 عنوان کتاب در شش ماهه نخست سال‌جاری توسط 3218 ناشر به‌چاپ رسیده است، اما این آمار زمانی در خور تامل می‌شود که دریابیم حدود بیش از 11 هزار ناشر پروانه نشر دارند.

آمارهای انتشار کتاب صحه می‌گذارد که تعداد ناشران فعال واقعا اندک است و به نظر می‌رسد بقیه ناشران تنها گواهی نشر دارند و در طول سال یا هیچ کتابی منتشر نمی‌کنند یا تعداد بسیار کمی کتاب چاپ می‌کنند.

آن‌طور که خبرگزاری تسنیم به نقل از آمارهای رسمی خانه‌کتاب گزارش داده در شش ماهه نخست امسال ناشران فعال به یکی از دو دسته زیر تعلق دارند: ناشران دارای پروانه نشر که تعدادشان 3218 ناشر است و نیز ناشران موردی و ناشر مولف‌‌ها که تعدادشان 366 ناشر است. این جدای از ناشران بی‌کتابی است که باید تعدادشان را از حدود 11 هزار کم کنیم.

بر اساس این آمار در نیمه نخست امسال، 766 ناشر تنها یک عنوان کتاب، 427 ناشر دو عنوان کتاب، 312 ناشر سه عنوان کتاب، 248 ناشر چهار عنوان کتاب، 185 ناشر پنج عنوان کتاب، 151 ناشر شش عنوان کتاب، 137 ناشر هفت عنوان کتاب، 95 ناشر هشت عنوان کتاب، 94 ناشر 9 عنوان کتاب و 63 ناشر ده عنوان کتاب منتشر کرده‌اند.

500 ناشر حرفه‌ای هم نداریم

نادر قدیانی، ناشر و رئیس پیشین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ما درباره این آمار اظهار کرد: واقعیت این است که این آمار، عجیب و غریب نیست و نباید از آن تعجب کنیم. از حدود یکی دو دهه پیش برای حدود 12 هزار ناشر پروانه نشر صادر شد، اما اگر در پایان هر سال نگاهی به آمار نشر خانه‌کتاب داشته باشیم، می‌بینیم تعداد ناشران فعال به هزار ناشر هم نمی‌رسد. یعنی حتی بیش از هزار ناشر هم پیدا نمی‌شود که بیش از ده عنوان کتاب در طول سال منتشر کرده باشند.

او ادامه داد: حدود 85 درصد از کتاب‌های عمومی توسط صد ناشر منتشر می‌شود. در نتیجه نباید خیلی از این آمارها تعجب کنیم وقتی که حتی 500 ناشر حرفه‌ای هم وجود ندارد.

قدیانی گفت: باید آمارها را از پایین به بالا نگاه کنیم. در این صورت متوجه می‌شویم تعداد ناشرانی که در طول سال 50 عنوان کتاب چاپ کرده‌اند، به عدد صد نمی‌رسد.

شاید یکی از دلایلی که سبب می‌شود با وجود ناشران کم فعالیت، در نمایشگاه کتاب تهران با انبوهی از ناشران مواجه باشیم، همین موضوع باشد. قدیانی در این باره می‌گوید: متاسفانه در سال‌های اخیر بسیاری از افراد فکر کرده‌اند پروانه نشر، گواهینامه رانندگی است. بی‌آن‌که شناختی از صنعت نشر داشته باشند گواهینامه نشر دریافت کرده‌اند. حتی اگر ناشرانی را که یک کتاب در طول سال منتشر می‌کنند هم جمع کنیم، به رقم 2500 ناشر می‌رسیم. سوال اینجاست که پس آن 9500 ناشر دیگر که مجوز دارند، کجا هستند؟ به همین دلیل در نمایشگاه کتاب هر ساله شاهد غرفه‌های زائدی هستیم که شکل می‌گیرد.

گلایه مولفان و ناشران کم کار

این آمار زمانی زهرش را بیشتر نشان می‌دهد که پای درددل انبوه نویسندگان، شاعران، مترجمان و مولفان بنشینیم. اهالی قلم طی سال‌های اخیر بارها از طولانی شدن روند چاپ کتاب‌های خود گله کرده یا ناامیدانه بیان کرده‌اند که هیچ ناشری حاضر نیست کتابشان را چاپ کند.

قدیانی در این باره گفت: همان‌طور که این انتقاد به ناشران وجود دارد، به اهل قلم هم وارد است. همان‌طور که می‌گوییم ناشر کیست، باید بگوییم نویسنده و مترجم کیست؟ شاید اگر مدیریت فرهنگی ما درست عمل می‌کرد و حداقل ویترین کتاب را فعال می‌کرد، شاهد این آمارها نمی‌بودیم.

اما ما سراغ یکی از ناشرانی که در طول سال نهایتا یکی دو عنوان کتاب چاپ می‌کند، رفتیم. این ناشر که خود مدرس و عضو هیات علمی دانشگاه است و نخواست نام انتشاراتش آورده شود در پاسخ به این پرسش که با وجود گواهینامه نشر چرا این‌قدر کتاب کم چاپ می‌کند، گفت: انتشارات ما در زمینه کتاب‌های دانشگاهی و آموزشی فعالیت می‌کند. به همین دلیل فعالیت ما معطوف به چاپ کتاب‌های برخی از استادان همکار و نهایتا برخی پایان‌نامه‌های دانشجویی است و علت این‌که تعداد عناوین منتشر شده کم است، به همین دلیل است.

او تاکید کرد: گردش مالی اندک و دشواری‌های متعددی که در مسیر انتشار یک کتاب تا پخش و توزیع وجود دارد، باعث می‌شود تمرکز زیادی برای انتشارات نگذارد.

به روایت آمار

آمار تعداد کتاب‌های ناشرانی که بین یک تا 10 عنوان کتاب منتشر کرده‌اند به قرار زیر است:

آمار تعداد کتاب‌های ناشرانی که بیش از 10 عنوان کتاب منتشر کرده‌اند به قرار زیر است:

　سجاد روشنی

فرهنگ‌وهنر