سیروس مقدم: با «مدینه» به مادرم ادای دین کردم

او که در حال حاضر به یکی از رکوردداران در ساخت سریال هایی از این دست بدل شده است این روزها سریالی با نام «مدینه» را روی آنتن شبکه یک سیما دارد. او همیشه نبض مخاطب روز خود را در دست دارد و در زمان های مختلف توانسته با به تصویر کشیدن معضلات روز، مخاطبانش را پای سریال هایش بنشاند. برخی ها در مورد آثار این کارگردان می گویند که او در هر ژانری می تواند سریال موفقی بسازد و برخی ها هم فقط آثار کمدی او را از موفق ترین آثارش می دانند. سیروس مقدم در سریال مدینه به حضور زنان در جامعه ایرانی پرداخته است، دستمایه یی که به دلیل وجوه متکثرش امکان تحلیل ها، رویکردها و پرداخت های متعدد را دارد و می تواند بحث های اجتماعی را دامن بزند که دیگر یک سریال سرگرمی صرف نباشد. به مناسبت پخش سریال مدینه به گفت وگو با سیروس مقدم نشستیم تا هم از چند وچون تولید سریال آگاه شویم و هم به مضامین مطرح شده در سریال بپردازیم که مبتلابه جامعه امروز ما است.

فیلمنامه سریال مدینه مانند سایر همکاری هایی که شما با سعید نعمت الله داشتید، به انتخاب خودتان بود؟ یا به پیشنهاد شبکه شروع به ساخت آن کردید؟
سال گذشته من و سعید نعمت الله قرار بود تا سریال دیگری به نام «میکاییل» را بسازیم و به این دلیل که لوکیشن اصلی مان در جزیره قشم بود و قصه ما در آنجا روایت می شد، فصل پاییز و زمستان را برای آن در نظر گرفتیم. حتی هفت قسمت ابتدایی اش هم به نگارش درآمد. در همین حین مسوولان سازمان ساخت سریال پایتخت را در اولویت و دستور کار خود قرار دادند و به این دلایلی که عرض کردم، میکاییل برای سال دیگر در نظر گرفته شد و از آنجایی که سعید نعمت الله با تهیه کننده اثر قراردادی را بسته بود که بعد از میکاییل نوشته شود، به طور خود به خود نگارش میکاییل متوقف و نعمت الله فیلمنامه مدینه را آغاز کرد. در همان زمان هم از طرف شبکه به من پیشنهاد شد تا سریال را برای ماه مبارک رمضان آماده کنم.

شما برای ششمین بار است که در سریال هایتان مشخصا به حضور زنان در جامعه پرداخته اید به چه دلایلی در سریال حاضر نیز به این دستمایه پرداخته اید؟
هر فردی در زندگی اش به یکسری مسائل تعلق خاطر دارد و فکر هم می کنم که بخش مادر بخشی تعیین کننده در زندگی هر فردی است و من هم جزو آن دسته افرادی هستم که بیشتر از اینکه تحت تاثیر پدر باشم، تحت تاثیر مادر بوده ام. این یک مساله کلی است و همه ما بیشتر به سمت مادر خود گرایش داریم. این خود به خود یک احساس وظیفه و ادای دین به جنس مونثی است که ما را بزرگ کرده و روزهای خوب و بد زیادی را در کنار ما بوده است. من هم طبق همین تعاریف دوست دارم تا به نوعی با احترام از عزیزترین فرد زندگی ام یاد کنم. بخش دیگری از این موضوع برمی گردد به اینکه زنان ما در جامعه یی مردسالار زندگی می کنند و همین خود به خود محدودیت هایی را برای آنان به وجود می آورد. من در سریال هایم همه مسائلی که به یک زن در جامعه مربوط می شود و از همه مهم تر یکسان نبودن شرایط برای زن و مرد و نشان دادن زن هایی که مستقل و مدیر هستند و می توانند یک کارخانه را بچرخانند و اینکه محجبه هم هستند را نشان داده ام.

شما از آن دسته کارگردانانی هستید که روی قصه آثار خود حساسیت بالایی دارید و می توان گفت هر قصه یی را برای ساخت آن هم در مدیوم تلویزیون انتخاب نمی کنید. جذابیت های داستان زنی به نام مدینه برای شما که پنج سریال با محوریت یک زن ساخته اید درکدام ابعادش خلاصه می شد؟
من از همان ابتدا دو وجه از قصه را خیلی دوست داشتم که یکی از آنها را به این دلیل که مخاطب هنوز ندیده نمی توانم بازگو کنم. آن شرایطی است که ممکن است هر انسانی در معرض آن قرار گیرد و باید دید که درآن شرایط چه می کند؟ کمااینکه تلنگرهایش هم در این چند قسمت اولیه زده شده است که برای من هم به نوبه خود جذابیت داشت.

در این سال ها مخاطبان با آثار زن محور شما تا چه میزان ارتباط برقرار کرده اند؟
طبیعی است زمانی که خانم ها خود و مشکلات شان را در قاب تلویزیون ببینند، خودشان از نخستین متقاضیان این دست سریال ها خواهند شد. همیشه هم بیشترین حمایتی که از این کارهایم شده توسط خانم ها بوده است و مردم با تک تک لحظه های سریال های زن محورم ارتباط برقرار کرده اند.

خیلی ها می گویند سیروس مقدم در سریال مدینه برای بار دوم بعد از سریال «تا ثریا» به مساله نزول و رباخواری پرداخته است و شما را متهم به تکرار کرده اند، ضمن اینکه تا ثریا هم از معدود آثار شما بود که نیمه کاره تمام شد و انتهای قصه تغییر کرد.
بعد از ساخت سریال «تا ثریا» که بازتاب خوبی هم بین مخاطبان داشت و با توجه به سوءبرداشت هایی که در همان از این سریال شد، دیدم سریال مدینه بستر مناسبی برای طرح دوباره این موضوع است که بتوانم حرف هایم را شفاف تر و در قالب قلم سعید نعمت الله در این سریال بزنم. در واقع می خواستم حرف ها را اجتماعی تر بیان کنم تا شخصی تر و رنج هایی که مربوط به یک زن است را از خودش به اکثر زنان جامعه تعمیم دهم که بیشتر از مردان با آن دست به گریبان هستند. در مورد بخش دوم سوال تان نیز باید بگویم که متن مدینه را از سال پیش سعید نعمت الله به خانم تقوایی ارائه داد و زمانی که من سیناپس را خواندم، تازه متوجه شدم که در این متن به بحث نزول هم پرداخته شده است. در همین زمان هم من فرصت را غنیمت شمردم تا بخش هایی از تا ثریا که مورد جرح و تعدیل قرار گرفته بود را در اینجا عمومی تر بیان کنم.

این بار بعد از تجربه همکاری با سعید نعمت الله در سریال های «رستگاران، زیرهشت و دیوار» شما با ایشان در سریال مدینه همکاری کردید. بسیاری بر این باورند که در این سال ها زوج هنری شما و نعمت الله آثار قابل قبولی را به تصویر کشیده است.
بله، درست است، به ضرس قاطع می گویم که کارهای مشترک من و ایشان از موفق ترین و محبوب ترین کارهایم بوده است. همچنین از بی دردسرترین کارها نیز بوده است چرا که تکلیف من با متن او کاملامشخص است و دیدگاه هایمان به هم بسیار نزدیک است. آنقدر سعی می کنیم تا به کارمان حرفه یی نگاه کنیم که این حرفه یی بودن باعث می شود از همه چیز بگذریم الاکار و تعهدی که داریم. تفکر شما را قبول دارم و باز هم می گویم که خروجی کارهای مشترک ما نتیجه مطلوبی را خواهد داشت.

فکر می کنم پریوش نظریه جزو نخستین انتخاب های شما بود. نظریه برخلاف سایر کاراکترهای زن در سریال های زن محور شما تاکنون در مدیوم تلویزیون بازی جدی نداشته و بازی در سریال مدینه نخستین تجربه او در این مدیوم به شمار می رود؟
بله، درست است. ما برای انتخاب بازیگر نقش اصلی مان چند فاکتور داشتیم. اینکه بازیگر مستعد و توانمندی باشد و در وهله بعدی برای بازی در این نقش مناسب باشد یعنی اینکه مخاطب از او پیش زمینه ذهنی نداشته باشد. از طرف دیگر به لحاظ فیزیکی و ظاهری به شخصیتی که مد نظرمان بود نزدیک باشد. به همین ترتیب مجموعه اینها دست به دست هم داد تا ایشان را برای نقش مدینه انتخاب کنیم.

شما در این چند سال به این متهم شدید که از بازیگران ثابت در کارهایتان استفاده می کنید. این موضوع چه دلیلی دارد؟
در مورد سریال هایم معتقدم که فیلمنامه به خودی خود، بازیگرش را انتخاب می کند. اگر دقت کرده باشید، متوجه می شوید که تمام نقش های اصلی این سریال را افرادی کار کرده اند که تا به حال تجربه همکاری با من را نداشته اند، مثل نظریه و مقدمی. از همین جا باید بگویم که ما با هیچ بازیگری عهد اخوت نبستیم و همه اینها بر اساس توانمندی خودشان انتخاب شده اند. از طرفی ما برای تمامی نقش های کوتاه مان هم تصمیم گرفتیم تا از بازیگران حرفه یی استفاده کنیم که آن سکانس به دلیل اهمیتش در داستان، قربانی بازی بد بازیگر نشود.

بعد از ساخت سریال مدینه، میکاییل و پایتخت چهار را در دست می گیرید؟
همان فیلمنامه میکاییل را برای ساخت در نظر داریم. در مورد پایتخت چهار حرف و حدیث ها زیاد است، اندکی از دوستان مصر هستند که نباید ساخته شود اما اکثریت اعتقاد دارند که باید ساخته شود و تا این مسائل حل نشود، ما تصمیم گیرنده نیستیم و مدیریت سازمان باید تصمیم نهایی را بگیرد و تا الان هم صحبت جدی در این باره با ما نشده است. (مائده میرفندرسکی/ روزنامه اعتماد)