چوب جهل بر سر اهل علم

بی‌شک کارکرد دوم مهم‌تر از اولی است و اگر نامگذاری ایام را به کارکرد اول محدود کنیم، این ایام به یک مراسم تشریفاتی و بی اهمیت و رفع تکلیف مبدل خواهد شد.

روز معلم نباید صرفا به گرامیداشت مقام معلم با سخنان و حتی هدایای خاصی محدود شود، بلکه روز معلم می‌باید بهانه‌ای باشد برای بازخوانی تاریخ و ریشه‌یابی علل کاستی‌های علمی و زمینه‌سازی برای تکرار نشدن تجارب تلخ گذشته و دست یافتن به علم و بنابراین توانمند شدن هرچه افزون تر جامعه.

دیروز دکتر مهدی محقق، که از دوستان و یاران مرحوم استاد شهید مطهری است، در مراسم بزرگداشت شهید مطهری و مقام معلم در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ضمن بیان خاطراتی از استاد مطهری، به این نکته مهم اشاره کرد که می‌باید این مساله را بررسی کنیم که چرا امثال ابن‌سینا و فارابی و ابن هیثم، در جوامع اسلامی مورد انکار و تکفیر قرار گرفتند و به آنها اقبال نشد، در حالی که جهان غرب از دستاورد‌های همین دانشمندان مسلمان بهره گرفت؟ به قول رییس موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران - دانشگاه مک گیل: «چرا در زمانی که اروپایی‌ها با استفاده از کتاب‌های ابن هیثم و سایر دانشمندان اسلامی تلسکوپ، عینک و... می‌ساختند ما دانشمندان خود را تکفیر می‌کردیم؟ در حالی که در غرب کوپرنیک و کپلر به‌دنبال کشف اجرام آسمانی بودند ما سه رصدخانه بی‌نظیر در مراغه، سمرقند و استانبول داشتیم که به دست خود مسلمان‌ها ویران شد و حتی یک آجر از آن باقی نماند!»

بررسی این تجارب تاریخی بهانه خاصی نمی‌خواهد اما روز معلم، بهانه خوبی برای ما به دست می‌دهد که نسبت به این مساله مهم که چرا تا کنون کشورهای اسلامی، از حیث علمی به جایگاه شایسته‌ای که آرمان‌های اسلامی اقتضا می‌کند، دست نیافته‌اند.

این مطالعه و کاوش می‌تواند این درس را برای ما به بار آورد که اگر سودای سروری و سیادت و ترقی داریم، می‌باید معلم و اهل علم و دانش را همواره بر صدر نشانیم و از قضاوت‌های مقطعی ظاهربینان و چوب جهل خام اندیشان ایمن گردانیم، که این چوب قربانیان بزرگی را از ما گرفته و مطهری یکی از آنهاست.

حسین برید - جام‌جم